1

Strategie badań –

ilościowe v. jakościowe

- porównanie

2

Porównanie strategii (1)

Badania ilościowe

Badania jakościowe

Zadania i cele badań

odpowiedź na pytanie „ile?”

odpowiedź na pytanie „dlaczego?”

ustalenie ogólnych trendów i zależności

pomiędzy zmiennymi zależnymi i

niezależnymi

odkrycie znaczeń poszczególnych

badanych układów społecznych

poszukiwanie faktów i przypadków

zjawisk bez większego zainteresowania

subiektywnym zachowaniem jednostki

zrozumienie zachowania jednostki

zgodnie z jej układem odniesienia

badania zorientowane na weryfikację,

potwierdzające, podsumowujące,

eksplanacyjne

badania zorientowane na odkrycie,

eksploracyjne, ekspansywne,

emancypacyjne, aktywizujące

3

Porównanie strategii (2)

Badania ilościowe

Badania jakościowe

Podejście, tradycja metodologiczna

pozytywistyczne

interpretacyjne

nacisk położony na wyniki liczbowe

nacisk położony na interpretacje zjawisk

logiczno-pozytywistyczny charakter

fenomenologiczny charakter

obiektywne podejście,

subiektywne podejście,

partykularne, atomistyczne

holistyczne (całościowe)

scjentyzm

orientacja humanistyczna

badania zorientowane na wynik

badania zorientowane na proces

kategorie pojęciowe przyjęte a priori,

narzucone przez teorię

kategorie pojęciowe naturalne,

wyłaniające się w trakcie badań

4

Porównanie strategii (3)

Badania ilościowe

Badania jakościowe

Metody

ilościowe

jakościowe

naturalny i nieustrukuralizowany pomiar

ograniczone sondowanie

zastosowanie pytań sondujących

więcej błędów nie wynikających z próby

więcej błędów próby

możliwość prognozowania

niemożliwość prognozowania

Techniki : pomiary, testy

Narzędzia : kwestionariusze, arkusze

Narzędzia : empatia (jaźń)

kontrolowany i wystandaryzowany

pomiar

przeprowadzane na wielkich próbach

(200-1200 jednostek)

przeprowadzane na małych próbach

(20-50 jednostek)

Techniki : wywiad, obserwacja,

doświadczenie przez uczestnictwo

5

Porównanie strategii (4)

Badania ilościowe

Badania jakościowe

Rola badacza i respondenta

bierna, odtwórcza rola respondenta

czynna, kreatywna rola respondenta

badacz jest niezależny od przedmiotu i

sytuacji badawczej

badacz wywiera wpływ na badaną

rzeczywistość i sam doznaje wpływu

perspektywa badacza z zewnątrz,

ograniczony kontakt ze źródłem danych

badacz wewnątrz procesu, bezpośredni

kontakt ze źródłem danych

większe ryzyko błędu ankietera i/lub

badacza

konieczne doświadczenie,

interdyscyplinarne przygotowanie i

specjalne predyspozycje badacza

większy zespół badawczy – wydłużenie

kanału komunikacyjnego, większe

ryzyko zniekształcenia informacji

mniejszy zespół badawczy – skrócenie

kanału informacyjnego, mniejsze ryzyko

zniekształcenia informacji

6

Porównanie strategii (6)

Badania ilościowe

Badania jakościowe

Ważność i ograniczenia strategii

Krytyka

prawomocność, powtarzalność i

porównywalność danych

niepowtarzalność, wyniki są

następstwem interakcji między

badaczem i badanymi

badanie tylko tego, co można zawrzeć

w hipotezach i testować poprzez

posiadane narzędzia

otwarte perspektywy poznawcze,

nieporównywalność wyników z uwagi

na niepowtarzalność badań

podejście atomistyczne,

redukcjonistyczne, wyniki oczywiste,

zdroworozsądkowe

dane niewyraziste, badania

„nienaukowe”, wyniki oparte na danych

niepewnych, anegdotycznych

7

Wybór strategii

•

Jak prowadzić proces eksploracji (odkrywania,
badania)?

•

Odpowiedź na to pytanie wiąże się z

dylemat wyboru

strategii

: badania ilościowe czy badania jakościowe?

•

Współczesna pedagogika dopuszcza

współistnienie

wielu paradygmatów naukowych

, a w badaniu

rzeczywistości edukacyjnej

akceptowane są

metodologie badań ilościowych i jakościowych.

•

Zawsze jednak

badanie, czyli

opisywanie, wyjaśnianie

i rozumienie

(korespondujące z zastosowaniem

określonej interpretacji)

praktyki edukacyjnej

prowadzi do budowania teorii

, która jest symboliczną

reprezentacją badanego fragmentu rzeczywistości
edukacyjnej.

8

Triangulacja

•

Triangulacja

(pierwotnie zastosowana w badaniach

jakościowych, N. Denzin) to

strategia polegająca na

łączeniu

w jednym badaniu różnorodnych, wzajemnie

uzupełniających się (komplementarnych)

metod

badawczych, technik, materiałów empirycznych,
perspektyw teoretycznych

(paradygmatów) oraz

obserwatorów (badaczy).

•

Poznawczo najbardziej korzystne jest prowadzenie
ilościowych badań jako wstęp do badań jakościowych.

•

Krytycy koncepcji triangulacji (nurt pozytywistyczny)
wskazują, że

nie można bezkrytycznie jej stosować,

może być użyteczna do pozyskiwania danych
(poszerzać pole widzenia badanych zjawisk), ale nie
jest gwarancją rzetelności i trafności badań.

9

Typy triangulacji

•

Typy triangulacji (Norman Denzin)

(1)

Triangulacja źródeł

– polega na wykorzystaniu i

porównywaniu danych pochodzących od różnych
osób, z różnych miejsc i z różnego czasu.

(2)

Triangulacja badaczy

– wyraża się poprzez

porównywanie wniosków, do których dochodzi
kilku badaczy pracujących w tym samym terenie.

(3)

Triangulacja metod

– porównuje się dane zebrane

za pomocą różnych metod, na przykład ankiety i
wywiadu otwartego.

(4)

Triangulacja teorii

– porównuje się interpretacje

danych dokonywane w różnych perspektywach
teoretycznych.

10

Triangulacja w badaniach

pedagogicznych

•

Triangulacyjna perspektywa w badania
pedagogicznych, łączenie metod ilościowych i
jakościowych, daje

możliwość prowadzenia

wieloaspektowych projektów badawczych

przekraczających perspektywę jednego paradygmatu i

wychodzi naprzeciw nowym wyzwaniom

:

(1)

pluralizacja form rodziny oraz wpływ niżu
demograficznego na wychowanie dzieci, szkołę i pracę
z młodzieżą,

(2)

integracja europejska i społeczne skutki globalizacji
oraz ich wpływ na przeobrażenia w sferze kształcenia,
wychowania i kwestii socjalnych,

(3)

skutki przemian technicznych i masowego bezrobocia
strukturalnego oraz ich wpływ na zawodowe
kształcenie i dokształcanie.