Pierwotna nadczynność

Pierwotna nadczynność

gruczołów przytarczycznych

gruczołów przytarczycznych

(Primary hyperparathyroidism

(Primary hyperparathyroidism

)

)

Anna Deja

Anna Deja

Pielęgniarstwo grupa II rok I

Pielęgniarstwo grupa II rok I

Gruczoły przytarczyczne

Gruczoły przytarczyczne

Przytarczyce to małe gruczoły dokrewne (przeciętne
wymiary każdej wynoszą 6,5 x 6,0 x 3 mm), umiejscowione
najczęściej za tarczycą w okolicy jej biegunów: po jednej za
biegunem górnym płata prawego i lewego i po jednej za
biegunami tylnymi obu płatów.

Ponad 80% ludzi ma 4 przytarczyce, u pozostałych może
ich być 3, 5, 6 lub 2. Nie zawsze są one położone za
tarczycą, czasem znajdują się wewnątrz tarczycy lub w
śródpiersiu. Przytarczyce produkują parathormon - PTH, który
podobnie jak kalcytonina, ma zapewnić homeostazę
wapniowo-fosforanową.

Pierwotna nadczynność przytarczyc jest autonomicznym, niekontrolowanym
wydzielaniem parathormonu, w wyniku którego dochodzi do zaburzeń

gospodarki

wapniowo-fosforanowej. Choroba ma bogatą symptomatologię i często może
dochodzić do błędnych rozpoznań.

Nieprawidłowe zmiany występujące w

Nieprawidłowe zmiany występujące w

pierwotnej nadczynności przytarczyc

pierwotnej nadczynności przytarczyc

• Jedna lub kilka przytarczyc powiększa się i zwiększa

się ich aktywność, produkując zbyt wiele PTH.
Prowadzi to do zwiększenia stężenia wapnia w
surowicy.

• U większości pacjentów (80-85%) powiększa się

tylko jeden z gruczołów w formie łagodnego
przerostu - gruczolaka.

• U prawie wszystkich pozostałych pacjentów (15-

20%) przerostowi, również łagodnemu, ulegają dwie
lub więcej przytarczyc. Rak przytarczyc jest
niezwykle rzadką przyczyną pierwotnej
nadczynności przytarczyc.

Szkodliwe objawy pierwotnej

Szkodliwe objawy pierwotnej

nadczynności przytarczyc

nadczynności przytarczyc

Podwyższone stężenie wapnia w surowicy powoduje wiele
nieprawidłowych objawów takich jak:

• utrata apetytu

• wzmożone pragnienie

• częstomocz

• zmęczenie

• osłabienie siły mięśniowej

• bóle stawów

• zaparcia

• nudności

• wymioty

• bóle brzucha

• zaburzenia pamięci

• stany depresyjne

Badania w pierwotnej nadczynności

Badania w pierwotnej nadczynności

przytarczyc

przytarczyc

Dla potwierdzenia rozpoznania oznaczane są we krwi przede wszystkim:

• Wapń (wzrost stężenia powyżej 10,4 mg%) i PTH (wzrost stężenia). Stężenie

fosforu w surowicy obniża się.

• Oznaczanie stężenia kreatyniny w surowicy dla oceny czynności nerek, która

w przebiegu pierwotnej nadczynności przytarczyc może ulec pogorszeniu. (W

moczu
oznacza się stężenie wapnia i kreatyniny w celu oceny ryzyka kamicy

nerkowej).

• Dla oceny wpływu choroby na kości bada się markery metabolizmu kostnego:

fosfataza zasadowa w surowicy, a w moczu produkty rozpadu kolagenu.

• Dla potwierdzenia obecności kamicy nerkowej wykonuje się badanie

ultrasonograficzne lub zdjęcie rentgenowskie nerek.

• Badana jest gęstość mineralna kości (kręgosłupa, biodra czy kości

przedramienia –
kości promieniowej) dla oceny ubytku masy kostnej. Ważny jest pomiar

gęstości
kości przedramienia, ponieważ w pierwotnej nadczynności przytarczyc w

miejscu tym
pojawiają się najwcześniejsze zmiany.

Częstość występowania

Częstość występowania

pierwotnej

pierwotnej

nadczynności

nadczynności

przytarczyc

przytarczyc

Na podstawie badań przeprowadzonych w Mayo
Clinic w Rochester, w Minnesocie (USA) w latach 1983 –
1992, stwierdzono, że w ciągu 1 roku rozpoznaje się
pierwotną nadczynność przytarczyc średnio u około 21
pacjentów na 100 tysięcy osób.
W 1999 roku około 12 tysięcy pacjentów w USA miało
wykonaną operację przytarczyc z powodu nadczynności (3
razy częściej u kobiet niż u mężczyzn).
Pierwotna nadczynność przytarczyc może występować

w

każdym wieku, lecz najczęściej powyżej 50 roku życia.

Metody przedoperacyjnej lokalizacji

Metody przedoperacyjnej lokalizacji

przytarczyc

przytarczyc

• USG
• tomografia komputerowa
• rezonans magnetyczny
• pozytronowa tomografia emisyjna scyntygrafia. (W scyntygrafii

lokalizuje się nieprawidłową tkankę w obrębie przytarczyc.
Scyntygrafię można połączyć z tomografią komputerową, wówczas
mamy do czynienia z badaniem SPECT (tomografia komputerowa
pojedynczego elektronu), które jest badaniem wysoce czułym.

• W szczególnych sytuacjach, w celu poszukiwania przytarczyc

wykorzystuje się testy inwazyjne (arteriografię oraz pobieranie
próbek krwi żylnej z szyi w celu oznaczania stężenia

parathormonu).

Autotransplantacja (autoprzeszczep)

Autotransplantacja (autoprzeszczep)

przytarczyc

przytarczyc

Autotransplantacja może być stosowana w przypadku, gdy wszystkie cztery
gruczoły są nieprawidłowe. Jest postępowaniem szczególnie korzystnym

dla

pacjentów, którzy przebyli zabieg operacyjny usunięcia przytarczyc

zakończony

niepowodzeniem, ponieważ u tych pacjentów bardziej prawdopodobne jest
rozwinięcie niedoczynności przytarczyc. Wiąże się to z obniżonym

stężeniem

wapnia w surowicy, ze względu na obniżone wydzielanie parathormonu. Po
usunięciu wszystkich czterech przytarczyc, mały fragment gruczołu
przeszczepia się do mięśnia przedramienia. Jeśli dojdzie do podwyższenia
stężenia wapnia w surowicy z powodu ponownego powiększenia
przeszczepionej przytarczycy, może być to skorygowane poprzez usunięcie
części przeszczepionej tkanki w znieczuleniu miejscowym.

Ogólne zasady postępowania

Ogólne zasady postępowania

dotyczące pacjentów z pierwotną

dotyczące pacjentów z pierwotną

nadczynnością przytarczyc

nadczynnością przytarczyc

• Pacjenci z pierwotną nadczynnością przytarczyc powinni

otrzymywać odpowiednie nawodnienie poprzez spożycie
właściwej ilości płynów. Odwodnienie powoduje wzrost
stężenia wapnia w surowicy.

• Powinni unikać unieruchomienia, gdyż także ono

powoduje wzrost stężenia wapnia w surowicy.

• Należy unikać niskiego poziomu wapnia, ponieważ

zwiększa on stężenie parathormonu.

• Zaleca się przyjmowanie około1000 mg wapnia dziennie

z posiłkiem lub w postaci leków.