7.04.21

1

PIERWSZA POMOC

Układ kostno –

stawowy budowa i

funkcja

7.04.21

2

•

Jeśli spojrzymy na ludzki szkielet, zauważymy, że każda z

ponad 200 kości, które się na niej składają, mimo swej

odmienności pod względem kształtu i rozmiaru, stanowi

jedynie element złożonej konstrukcji,

•

Dopiero skomplikowana budowa szkieletu, osobliwe funkcje

poszczególnych kości i ich wyjątkowa budowa wewnętrzna

oraz połączenia z innymi kośćmi sprawiają, że szkielet staje

się tym, czym jest: idealną, harmonijną całością,

•

Do jego funkcjonowania niezbędne są mięśnie i więzadła

wraz z stawami i kośćmi umożliwiają wykonywanie

najbardziej skomplikowanych ruchów oraz wspomagają siłę i

wytrzymałość człowieka,

•

Obok kości, stawów, ścięgien i mięśni w wykonaniu nawet

najmniejszego ruchu mają swój udział również mózg, nerwy i

narządy zmysłów.

7.04.21

3

Budowa układu kostno –

stawowego.

Na układ kostny składają się :

• kości czaszki ( twarzoczaszka i

mózgoczaszka),

• kręgosłupa – wyróżniamy odcinek :szyjny,

piersiowy, lędźwiowy i krzyżowo-ogonowy),

• żeber i mostka

,

• kości obręczy barkowej i kończyny

górnej,

• kości miednicy i kończyny dolnej

.

7.04.21

4

Utrata krwi przy złamaniach

zamkniętych

7.04.21

5

Rodzaje urazów

kostnych

• Urazy głowy, szyi i kręgosłupa
• Zwichnięcie
• Skręcenie
• Złamanie:

– np. Złamanie żuchwy
– Złamanie żeber
– Złamanie kości miednicy i inne

7.04.21

6

Ważniejsze stawy:

• mostkowo-obojczykowy
• barkowo-obojczykowy
• ramienny
• łokciowy
• promieniowo-nadgarstkowy
• biodrowy
• kolanowy
• skokowy

7.04.21

7

• daje możliwość poruszania się,

• utrzymuje kształt i postawę

ciała,

• stanowi ochronę dla narządów

wewnętrznych

Funkcje układu kostno –

stawowego.

7.04.21

8

Rodzaje urazów układu

ruchu

:

•bezpośrednie
•pośrednie
•urazy skrętne -

są

rodzajem urazów pośrednich

7.04.21

9

URAZY KOSTNE

I STAWOWE

– Całość kośćca i tkanki chrzęstnej,

umownie

nazywana

“biernym

narządem ruchu”,

nadaje naszemu

ciału kształt zewnętrzny i pozwala
na wykonywanie ruchów zależnych
od naszej woli.

– Szkielet jest zbudowany z 206 – 207

rozmaitych kości.

7.04.21

10

ZWICHNIĘCIE

trwałe przemieszczenie się

powierzchni stawowych względem

siebie

Zwichnięty staw ulega

zniekształceniu, pojawia się silny

ból, obrzęk, zasinienie oraz

niemożność wykonywania ruchów w

danym stawie.

7.04.21

11

ZWICHNIĘCIE

• Charakteryzuje się tym, iż tworzące staw

powierzchnie kości utraciły ze sobą styczność.

• Na skutek urazu aparat więzadłowy torebki

stawowej ulega zerwaniu lub tak znacznemu
naciągnięciu, że powrót do stanu naturalnego
nie jest możliwy.

W odróżnieniu od skręcenia, przy zwichnięciu

W odróżnieniu od skręcenia, przy zwichnięciu

niemożliwe

niemożliwe

są wszelkie ruchy w stawie.

są wszelkie ruchy w stawie.

7.04.21

12

OBJAWY

ZWICHNIĘCIA

 ból, ograniczenie ruchów,
 nienaturalne wygięcie
kończyny w stawie,
 bardzo znaczne ograniczenie
ruchomości – często zablokowanie ruchu,

POSTĘPOWANIE

 zapewnij poszkodowanemu bezpieczną i wygodną

pozycję,

 unieruchom staw (zachowaj szczególną ostrożność,

każdy ruch powoduje duży ból).

 opaskę elastyczną
 wskazane wyższe ułożenie kończyny

7.04.21

13

7.04.21

14

SKRĘCENIE

Jest to naciągnięcie lub naderwanie aparatu

wiązadłowo - torebkowego stawu.

Skręcenie jest mniej groźną formą niż zwichnięcie

ponieważ nie zostaje rozerwana torebka stawowa

i dzięki elastyczności wiązadeł zostają

przywrócone normalne stosunki anatomiczne

stawu.

Skręcenie

jest to zamknięte uszkodzenie stawu

spowodowane chwilowym przemieszczeniem

( rotacją ) powierzchni stawowych względem

siebie

7.04.21

15

OBJAWY SKRĘCENIA



ból, ograniczenie ruchów,



obrzęk,



zasinienie w okolicy stawu.

POSTĘPOWANIE



zapewnij poszkodowanemu bezpieczną i
wygodną pozycję,



unieruchom staw (zachowaj szczególną
ostrożność, każdy ruch powoduje duży ból).



opaskę elastyczną



wskazane wyższe ułożenie kończyny

7.04.21

16

Unieruchomienie stawu

skokowego

za pomocą koca, poduszki

7.04.21

17

PAMIĘTAJ - NIE WOLNO !!!

 samodzielnie nastawiać zwichniętej nogi,

wybitego stawu,

 zmieniać pozycji poszkodowanego bez

wyraźnej potrzeby,

 zostawiać poszkodowanego samego

7.04.21

18

ZŁAMANI
E
KOŚCI

To przerwanie ciągłości kości po zadziałaniu urazu

przekraczającego granicę elastyczności tkanki

kostnej

(wytrzymałość mechaniczną kości)

Do najczęstszych przyczyn złamań należą

uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i

postrzały.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim

ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem

otwartym

, czy też

zamkniętym

.

7.04.21

19

Przykład złamania

7.04.21

20

7.04.21

21

Podział złamań

zamkniętych:

• proste – bez przemieszczenia

odłamów

względem siebie,
•

z przemieszczeniem,

• powstałe w mechanizmie skrętnym –
często pod skórą widać
sterczący ostry brzeg

kości,,

•

z rozkawałkowaniem kości

–

patologiczna ruchomość.

7.04.21

22

7.04.21

23

OBJAWY ZŁAMANIA:

bolesność, obrzęk,

ograniczenie ruchomości lub jej

zniesienie,

nienaturalna ruchomość kończyny

trudności w poruszaniu,

zmiana zabarwienia skóry,

nieprawidłowe ułożenie koście,

krwawienie (w przypadku złamania

otwartego).

7.04.21

24

OBJAWY ZŁAMANIA

cd.:

w przypadku gdy doszło do

przemieszczenia się odłamów będzie:

– nienaturalne ułożenie kończyny,

zaburzenie osi lub skrócenie kończyny,

– wyczuwalne lub słyszalne (w czasie

manipulacji kończyną) tarcie odłamów
złamania powodujące silny ból

!

7.04.21

25

Przy złamaniu

zamkniętym

nie

stwierdza się widocznych ran w

okolicy miejsca złamania

7.04.21

26

Złamanie

otwarte

charakteryzuje się

dodatkowo przerwaniem powłoki

skórnej w postaci otwartej rany (będącej

skutkiem działania ostrej krawędzi

złamanej kości ) krwawiącej

w mniejszym lub większym stopniu.

7.04.21

27

7.04.21

28

ZŁAMANIE PODUDZIA

7.04.21

29

Algorytm postępowania z

poszkodowanym

w przypadku podejrzenia

złamania kości.

Pomoc doraźna na miejscu zdarzenia w

przypadku podejrzenia złamania kości:

• zdejmij pierścionki i obrączki z palców oraz buty

w przypadku gdy uraz dotyczy kończyny dolnej,

ponieważ powstający obrzęk może spowodować

później trudność w ich usuwaniu,

• sprawdź czucie i ruchomość części kończyny

położonej dystalnie do urazu,

• ustal z jakim typem złamania masz do czynienia,

• w przypadku złamania otwartego w pierwszej

kolejności załóż jałowy opatrunek na ranę,

• unieruchom odłamy zgodnie z zasadą Potta, czyli

dwa sąsiednie stawy utworzone przez

uszkodzoną kość.

7.04.21

30

Algorytm postępowania z poszkodowanym

w przypadku podejrzenia złamania kości.

• nadgarstka

– unieruchom powyżej łokcia,

• przedramienia

– unieruchom do wysokości

pachy,

• ramienia

– unieruchom również staw

barkowy,

• śródstopie i staw skokowy

– unieruchom

powyżej stawu kolanowego,

• podudzia

– unieruchom całą kończynę dolną,

• udo – unieruchom do wysokości łopatki.

7.04.21

31

Sposoby unieruchamiania złamań

kończyn

• szyny do unieruchamiania złamań

w ramach pierwszej pomocy

np. szyny Kamera, materace próżniowe

itp. ich brak nie usprawiedliwia jednak
zaniechania unieruchomienia!!!

• unieruchomienie poprzez

wykorzystanie zdrowej kończyny
–

złamaną kończynę dolną do zdrowej lub

złamany palec do zdrowego

,

7.04.21

32

Sposoby unieruchamiania złamań

kończyn cd.

• unieruchomienia kończyny

górnej przez dowinięcie jej do
tułowia przy pomocy chusty czy
bandaża, lub zawinięcie na
uszkodzonej kończynie górnej
zwisającego swetra, kurtki itp.

• unieruchomienie przy pomocy

dostępnego materiału ( patyki,
poduszki, deska).

7.04.21

33

W sytuacji, gdy nie

wiesz na pewno czy

należy unieruchomić

czy nie –

zrób to!

7.04.21

34

ROZPOZNAJ ZŁAMANIE KOŚCI

•

ZAMKNIĘTE

ZAMKNIĘTE

Najlepszym sposobem

OTWARTE

OTWARTE

•

zmniejszenia bólu jest dokładne

• UNIERUCHOMIENIE

•

•

• przy wyraźnym zgięciu

rozetnij ubranie

na

• kończyny jest niebezpieczeństwo

chorej kończynie

• przebicia skóry przez odłam

•

lekko pociągnij za obwodowy koniec

połóż na ranę

jałowy opatrunek

• kończyny wzdłuż jej osi, aż wyprostuje

umocnij go, nie

wprowadzaj

zagięcie – nie uciskaj na miejsce

wystających odłamów złamania

pod skórę

•

• unieruchomienie kończyny i transport do

• szpitala w pozycji leżącej

7.04.21

35

Zasady przy

unieruchomianiu

PAMIĘTAJ NIE WOLNO !!!

ruszać ratowanego bez wyraźnej

potrzeby,

przemieszczać ratowanego bez

unieruchomienia złamanej części ciała,

poruszać złamaną częścią ciała,

samodzielnie nastawiać złamane części

ciała,

podawać niczego doustnie,

zostawiać ratowanego samego.

7.04.21

36

URAZY GŁOWY

URAZY GŁOWY

Do urazu głowy dochodzi

najczęściej

w wyniku uderzenia lub upadku.

Obrażenia mogą być zewnętrzne

i (lub) wewnętrzne.

NIGDY NIE TAMUJ WYPŁYWU PŁYNU

MÓZGOWO – RDZENIOWEGO !!!

7.04.21

37

WSTRZĄŚNIENIE

WSTRZĄŚNIENIE

MÓZGU

MÓZGU

nie stwierdza się bezpośredniego zetknięcia tkanki

mózgowej z otoczeniem. Mamy wówczas do czynienia

z zamkniętym uszkodzeniem czaszkowo – mózgowym.

Siła urazu przenosi się w postaci fali

uderzeniowej na zawartość czaszki – na mózg.

Przypadek taki nazywamy

wstrząśnieniem mózgu

wstrząśnieniem mózgu

.

.

7.04.21

38

OBJAWY

wstrząśnienia

mózgu

 

utrata przytomności (czas

utrzymywania się i głębokość

zależą

od rozmiarów uszkodzenia),

 

po kilkunastu minutach

świadomość powraca,

7.04.21

39

PO POWROCIE

PO POWROCIE

PRZYTOMNO

PRZYTOMNO

Ś

Ś

CI MOG

CI MOG

Ą

Ą

WYST

WYST

Ą

Ą

PI

PI

Ć

Ć

• bóle głowy,
• zawroty,
• mdłości lub wymioty,
• luka w pamięci obejmująca

zdarzenia, jakie miały miejsce

bezpośrednio przed wypadkiem.

7.04.21

40

POSTĘPOWANIE

• sprawdź oddech,
• ułóż w pozycji bocznej ustalonej traktując

ze szczególną ostrożnością głowę,

• kontroluj oddech,
• przy bezdechu sztuczne oddychanie,

ewentualnie reanimacja,

• zabezpiecz poszkodowanego przed utratą

ciepła lub nadmiernym przegrzaniem.

7.04.21

41

PAMIĘTAJ NIE WOLNO !!!

lekceważyć nawet najmniejszych

urazów głowy,

wyjmować tkwiących w ranie

głowy ciał obcych,

bez potrzeby ruszać ratowanego,

zostawiać ratowanego samego,

podawać niczego doustnie.

7.04.21

42

URAZ TWARZY

PAMIĘTAJ NIE WOLNO !!!



podawać niczego doustnie,

podawać niczego doustnie,

 samodzielnie nastawiać

złamanych kości twarzy,



wyjmować tkwiących w ranie

wyjmować tkwiących w ranie

ciał obcych,

ciał obcych,

 wyrzucać wybitych zębów,



zostawiać ratowanego

zostawiać ratowanego

samego.

samego.

7.04.21

43

URAZ NOSA

• PAMIĘTAJ NIE WOLNO !!!

• samodzielnie nastawiać

złamanych kości
twarzy,

• wyjmować tkwiących w

ranie ciał obcych,

7.04.21

44

URAZ ZĘBÓW

PAMIĘTAJ NIE WOLNO !!!

 wyrzucać wybitych zębów,

 podawać niczego doustnie,

 zostawiać ratowanego samego

(może zakrztusić się wybitymi
zębami lub skrzepami krwi).

7.04.21

45

URAZ KRĘGOSŁUPA

Uraz kręgosłupa powstaje

najczęściej przez

zgniecenie

(kompresję) kręgów

odcinka lędźwiowo –

krzyżowego

7.04.21

46

URAZ KRĘGOSŁUPA

•

urazem bezpośrednim w czasie
wypadku,

•

upadkiem lub skokiem

z

wysokości,

• skokiem

do płytkiej wody,

•

uderzenie w głowę,

• w każdym innym wypadku …

7.04.21

47

Objawy :

• całkowite porażenie kończyn

PONIŻEJ

uszkodzenia – złamanie na wysokości
kręgosłupa:

– szyjny 5 – 7 krąg – porażenie

czterokończynowe,

– piersiowy i lędźwiowy – porażenie

wyłącznie kończyn dolnych,

• zniesienie wszystkich rodzajów czucia

– bólu, temperatury, dotyku, wibracji,

• zatrzymanie moczu i stolca w

początkowym okresie po urazie,

7.04.21

48

Postępowanie na miejscu

zdarzenia:

• nie ruszaj poszkodowanego jeśli to możliwe, pozostaw

w pozycji w jakiej jest, sprawdź przytomność, oddech

i krążenie,

• pamiętaj o możliwości urazu kręgosłupa szyjnego,

ustaw głowę w osi ciała i wykonaj trakcję ( usiądź za

głową poszkodowanego, chwyć ją oburącz i lekko

ciągnij w swoją stronę),

• jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha i

ma tętno sprawdzaj te funkcje nie rzadziej niż co

minutę,

• w przypadku, gdy będzie konieczne wykonanie

resuscytacji, przewróć poszkodowanego na plecy i

rozpocznij czynności,

• przykryj poszkodowanego kocem.

7.04.21

49

7.04.21

50

Kołnierz prowizoryczny

7.04.21

51

Kołnierz prowizoryczny

7.04.21

52

7.04.21

53

7.04.21

54

7.04.21

55

Klatka piersiowa

Klatka piersiowa

• Objawy:

• poszkodowany zazwyczaj przytomny, w kontakcie

słownym,

• gwałtownie narastająca duszność,

• siny, rozlany ból nasilający się podczas głębokiego

wdechu,

• szybki, płytki oddech,

• obserwowane zmiany układu żeber podczas

oddychania,

• paradoksalny ruch odłamanych fragmentów żeber -

podczas wdechu – zapadają się ich do światła klatki

piersiowej, a podczas wydechu powstaje

w miejscu wyłamanej „dziury” uwypuklenie

odpowiadające unoszącym się żebrom.

7.04.21

56

Klatka piersiowa

Klatka piersiowa

• Postępowanie na miejscu zdarzenia:
• rozluźnij odzież,
• uspokój poszkodowanego,
• połóż go na połamanym boku ( masą

swojego ciała ustabilizuje odłamy –
spada wówczas duszność i
zmniejszeniu ulega ból).

7.04.21

57

• ODMA OTWARTA

• OPATRUNEK

WENTYLOWY

• MIEDNICA

7.04.21

58

Unieruchomienie

kończyny górnej

chustami trójkątnymi

7.04.21

59

7.04.21

60

7.04.21

61

7.04.21

62

Unieruchomienie kończyn

dolnych chustami

trójkątnymi

7.04.21

63

Dziękuję

za

uwagę !