Obywatel a władza w

systemach totalitarnych i

autorytarnych

Pojęcie systemu

totalitarnego:

• Totalitaryzm (dawniej też: totalizm)

–

charakterystyczny

dla

XX-

wiecznych reżimów dyktatorskich
system rządu dążący do całkowitej
władzy

nad

społeczeństwem

za

pomocą monopolu informacyjnego i
propagandy, ideologii państwowej,
terroru

tajnych

służb,

akcji

monopolowych i masowej monopartii.

Włochy - faszyzm

• Benito Mussolini (ur. 29

lipca 1883 w Dovia di

Predappio, zm. 28 kwietnia

1945 w Giulino di Mezzegra) -

włoski polityk i dziennikarz

początkowo

socjalistyczny,

główny założyciel i przywódca

ruchu

faszystowskiego;

premier Włoch w latach 1922-

1943,

później

do

1945

przywódca Włoskiej Republiki

Socjalnej.

• Uważany za twórcę idei,

przedstawił

koncepcję

państwa totalitarnego (wł.

uno stato totalitario)

Niemcy – nazizm

• Adolf Hitler (ur. 20 kwietnia

1889 w Braunau am Inn, zm. 30
kwietnia 1945 w Berlinie) –
polityk

niemiecki,

kanclerz

Niemiec od 1933, führer i
kanclerz

Rzeszy

od

1934,

przywódca

Narodowo-

Socjalistycznej Niemieckiej Partii
Robotników (NSDAP), ideologii
niemieckiej odmiany faszyzmu
zwanej

od

jego

nazwiska

hitleryzmem

lub

narodowym

socjalizmem

(nazizmem),

twórca i dyktator III Rzeszy
niemieckiej, zbrodniarz wojenny,
odpowiedzialny

za

zbrodnie

przeciw ludzkości

.

ZSRR - komunizm

• Józef

Stalin

-

był

dożywotnim

dyktatorem

Związku

Radzieckiego,

posiadającym nieograniczoną

władzę i stosującym w celach

wyznawanej

idei

walki

klasowej

jako

metodę

rządzenia

masowy,

państwowy

wewnętrzny

i

zewnętrzny

terror,

który

pochłonął według różnych

ocen od kilku do kilku

dziesiątków milionów ofiar

śmiertelnych.

Cechy systemu

totalitarnego:

• oficjalna ideologia;
• masowa partia pozostająca pod

kontrolą oligarchii;

• monopol rządu na broń;
• rządowy monopol dysponowania

środkami masowego przekazu;

• terrorystyczny system policyjny.

Pojęcie systemu

autorytarnego:

• Autorytaryzm – system rządów bezpartyjnych,

opartych na autorytecie charyzmatycznego

przywódcy,

a

często

także

na

armii.

Szczególnie rozpowszechniony w Europie w

pierwszej połowie XX wieku, powstawał

najczęściej

wskutek

nieefektywnego

funkcjonowania systemów demokratycznych.

W przeciwieństwie do systemów totalitarnych,

nie opiera się na uniwersalnej ideologii, ani na

masowym terrorze, a ogranicza się do

represjonowania tych, którzy otwarcie go

krytykują i dążą do jego obalenia.

Cechy systemu

autorytarnego:

• Władza autokratyczna koncentruje się w ręku

przywódcy i jego najbliższego otoczenia.

• Dla pozorów demokracji (demokracja fasadowa)

decyzje zatwierdzane są przez bezwolny parlament.

• Przywódca posiada szereg osobistych prerogatyw,

które dają mu realny wpływ na politykę państwa

• Podstawą

władzy

jest

rozbudowany

aparat

przymusu w postaci armii, policji i służb

bezpieczeństwa.

Formy i sposoby ograniczania swobód

obywatelskich w systemach

totalitarnych i autorytarnych

• Represje a także fizyczna likwidacja przeciwników politycznych, czego

przykładem mogą być obozy koncentracyjne w hitlerowskich Niemczech
i gułagi w komunistycznej Rosji.

• W państwie autorytarnym represje dotyczą zwykle tylko radykalnej

opozycji. Jednak zabójstwa na tle politycznym zdarzają się często.

• Tortury i zastraszanie osób których poglądy są sprzeczne z uznanymi

przez władzę

• Łamanie prawa człowieka do wolności
• Kontrola państwa na życiem obywateli np. w ZSRR stopień indoktrynacji

rodziny doprowadził do tego, że kilkuletnie dziecko donosiło na swoich
rodziców.

• Dominacja systemu jednopartyjnego
• Całkowite lub częściowe kontrolowanie mas mediów
• Ograniczenie roli parlamentu lub jego fikcyjne funkcjonowanie
• Ograniczony lub całkowicie zniesiony udział obywateli w życiu

publicznym

Auschwitz-Birkenau

GUŁAG

• Gułag

(niekiedy

dopuszczana jest forma
GUŁAG) - system obozów
pracy

przymusowej

(łagrów) w ZSRR, którego
więźniami byli zarówno
przestępcy kryminalni, jak
i osoby uznawane za
społecznie

niepożądane

lub politycznie podejrzane

.

Łamanie praw człowieka