ETYKA BIZNESU I

ETYKA BIZNESU I

ZARZĄDZANIA

ZARZĄDZANIA

(8)

(8)

ETYKA MARKETINGU

ETYKA MARKETINGU

Tadeusz Oleksyn

Tadeusz Oleksyn

2

ISTOTA MARKETINGU

ISTOTA MARKETINGU

►

Marketing, to ważna część zarządzania, choć nie ma zgody

Marketing, to ważna część zarządzania, choć nie ma zgody

odnośnie tego, co się nań składa. Najczęściej uważa się, że

odnośnie tego, co się nań składa. Najczęściej uważa się, że

marketing obejmuje: - badania rynkowe (a więc badania podaży,

marketing obejmuje: - badania rynkowe (a więc badania podaży,

popytu, cen, konkurencji,

popytu, cen, konkurencji,

oczekiwań i gustów klientów, ofert, cyklu życia produktu, itd.);

oczekiwań i gustów klientów, ofert, cyklu życia produktu, itd.);

- politykę produktową;

- politykę produktową;

- strategie marketingowe;

- strategie marketingowe;

- promocję, w tym reklamę;

- promocję, w tym reklamę;

- public relations (PR)

- public relations (PR)

►

Według części specjalistów marketing jest rozumiany szerzej i

Według części specjalistów marketing jest rozumiany szerzej i

obejmuje także dystrybucję, sprzedaż, a nawet projektowanie

obejmuje także dystrybucję, sprzedaż, a nawet projektowanie

produktów – z czym trudno się zgodzić.

produktów – z czym trudno się zgodzić.

►

Licznych zwolenników ma pogląd, że marketing jest nie tylko

Licznych zwolenników ma pogląd, że marketing jest nie tylko

zbiorem funkcji i technik, ale także nadrzędną filozofią

zbiorem funkcji i technik, ale także nadrzędną filozofią

zarządzania.

zarządzania.

3

„

„

CEL UŚWIĘCA ŚRODKI”

CEL UŚWIĘCA ŚRODKI”



Marketing jest podporządkowany

Marketing jest podporządkowany

zarabianiu pieniędzy,

zarabianiu pieniędzy,

zwiększaniu udziałów rynkowych i osiąganiu możliwie wysokim

zwiększaniu udziałów rynkowych i osiąganiu możliwie wysokim

zyskom – co stanowi zresztą na ogół główny cel firm.

zyskom – co stanowi zresztą na ogół główny cel firm.



Największe problemy etyczne marketingu wiążą się z

Największe problemy etyczne marketingu wiążą się z

przyjmowaniem zasady „cel uświęca środki”. Kwestia

przyjmowaniem zasady „cel uświęca środki”. Kwestia

skuteczności działań marketingowych wybija się na pierwszy plan

skuteczności działań marketingowych wybija się na pierwszy plan

– z częstym pomniejszaniem respektowania czy przy całkowitym

– z częstym pomniejszaniem respektowania czy przy całkowitym

ignorowaniu dobrych obyczajów i uczciwości.

ignorowaniu dobrych obyczajów i uczciwości.



Winą obciąża się nie tylko praktyków, ale też szkoły zarządzania i

Winą obciąża się nie tylko praktyków, ale też szkoły zarządzania i

wybitnych ich przedstawicieli (m.in. Filipa Kotlera): brutalne teorie

wybitnych ich przedstawicieli (m.in. Filipa Kotlera): brutalne teorie

marketingowe przyczyniają się do brutalnego zarządzania

marketingowe przyczyniają się do brutalnego zarządzania

[Sumantra

[Sumantra

Goshal, 2003].

Goshal, 2003].



Przykładem może być marketing agresywny, inspirowany przez

Przykładem może być marketing agresywny, inspirowany przez

Kotlera i innych przez teorie agresywnej sprzedaży. Większość

Kotlera i innych przez teorie agresywnej sprzedaży. Większość

producentów i handlowców uważa, że klienci będą kupować za

producentów i handlowców uważa, że klienci będą kupować za

mało, jeżeli rzecz pozostawi się tylko ich uznaniu. Trzeba więc

mało, jeżeli rzecz pozostawi się tylko ich uznaniu. Trzeba więc

uruchamiać promocję i agresywną sprzedaż. Przyjmuje się to

uruchamiać promocję i agresywną sprzedaż. Przyjmuje się to

niemal za pewnik.

niemal za pewnik.

[W. Gasparski, 2007].

[W. Gasparski, 2007].

4

MARKETING AGRESYWNY

MARKETING AGRESYWNY



Przykładem może być marketing agresywny, inspirowany przez

Przykładem może być marketing agresywny, inspirowany przez

Kotlera i innych - przez teorie agresywnej sprzedaży. Większość

Kotlera i innych - przez teorie agresywnej sprzedaży. Większość

producentów i handlowców uważa, że klienci będą kupować za

producentów i handlowców uważa, że klienci będą kupować za

mało, jeżeli rzecz pozostawi się tylko ich uznaniu. Trzeba więc

mało, jeżeli rzecz pozostawi się tylko ich uznaniu. Trzeba więc

uruchamiać promocję i agresywną sprzedaż. Przyjmuje się to niemal

uruchamiać promocję i agresywną sprzedaż. Przyjmuje się to niemal

za pewnik

za pewnik

[W. Gasparski,

[W. Gasparski,

2007]

2007]

–

–

choć oznacza to manipulację i brak

choć oznacza to manipulację i brak

szacunku dla klientów. Naraża ich na zbędne i kosztowne zakupy,

szacunku dla klientów. Naraża ich na zbędne i kosztowne zakupy,

gospodarkę na marnotrawstwo, a naturalne środowiska na

gospodarkę na marnotrawstwo, a naturalne środowiska na

przyspieszoną degradację.

przyspieszoną degradację.



Marketingowi agresywnemu towarzyszą wojenna retoryka i

Marketingowi agresywnemu towarzyszą wojenna retoryka i

wojskowa terminologia. Używa się takich pojęć, jak: atak (frontalny /

wojskowa terminologia. Używa się takich pojęć, jak: atak (frontalny /

z flanki, skrzydłami, okrążający, podjazdowy), napastnik, obrońca,

z flanki, skrzydłami, okrążający, podjazdowy), napastnik, obrońca,

wojna partyzancka / guerilla, zwycięstwo, kapitulacja, podbój, itd.

wojna partyzancka / guerilla, zwycięstwo, kapitulacja, podbój, itd.

Rynek i klienci są „podbijani”, „zdobywani”, „pokonani”, itp.

Rynek i klienci są „podbijani”, „zdobywani”, „pokonani”, itp.

Pytanie: Czy miał rację Marek Aureliusz mówiąc, że życie to bardziej

Pytanie: Czy miał rację Marek Aureliusz mówiąc, że życie to bardziej

sztuka walki, niż sztuka tańca?

sztuka walki, niż sztuka tańca?

5

HIPERKONKURENCJA

HIPERKONKURENCJA



Termin stworzony przez prof. D’Aveniego na początku lat 90. XX

Termin stworzony przez prof. D’Aveniego na początku lat 90. XX

wieku. Celem nie jest wygranie konkurencji, ale zniszczenie

wieku. Celem nie jest wygranie konkurencji, ale zniszczenie

przeciwnika. Amerykanie oskarżają Japończyków, że z biznesu,

przeciwnika. Amerykanie oskarżają Japończyków, że z biznesu,

który kiedyś był przyjemnością, zrobili wojnę (menedżerowie jako

który kiedyś był przyjemnością, zrobili wojnę (menedżerowie jako

„samurajowie gospodarki”; Honda nawołująca pracowników, aby

„samurajowie gospodarki”; Honda nawołująca pracowników, aby

„zniszczyli, zmasakrowali Jamahę”). Ale hiperkonkurencja występuje

„zniszczyli, zmasakrowali Jamahę”). Ale hiperkonkurencja występuje

także w USA; np. prezes Boeinga dyktuje artykuł w miesięczniku

także w USA; np. prezes Boeinga dyktuje artykuł w miesięczniku

załogi zatytułowany „najwyższy czas wydać wojnę Boeingowi”).

załogi zatytułowany „najwyższy czas wydać wojnę Boeingowi”).



Rynek staje się polem bitwy, a konkurenci są traktowani jak

Rynek staje się polem bitwy, a konkurenci są traktowani jak

nieprzyjaciele, których trzeba pokonać, a jak się da, to unicestwić.

nieprzyjaciele, których trzeba pokonać, a jak się da, to unicestwić.

Pytania: Czy te tendencje będą się umacniać, czy znajdą się w

Pytania: Czy te tendencje będą się umacniać, czy znajdą się w

odwrocie?

odwrocie?

Czy w przyrodzie gatunki i jednostki dążą do walki, czy raczej jej

Czy w przyrodzie gatunki i jednostki dążą do walki, czy raczej jej

unikają?

unikają?

6

ODDZIAŁYWANIA

ODDZIAŁYWANIA

PSYCHOLOGICZNE

PSYCHOLOGICZNE

Współczesny marketing w szerokim zakresie wykorzystuje oddziaływania

Współczesny marketing w szerokim zakresie wykorzystuje oddziaływania

promocyjne i psychologiczne, między innymi:

promocyjne i psychologiczne, między innymi:

- generowanie nowego popytu przez kreowanie nowych mód – szybciej,

- generowanie nowego popytu przez kreowanie nowych mód – szybciej,

niż produkty aktualnie używane tracą swoje walory użytkowe; jest to

niż produkty aktualnie używane tracą swoje walory użytkowe; jest to

trudne do akceptacji w warunkach ograniczenia dostępnych zasobów i

trudne do akceptacji w warunkach ograniczenia dostępnych zasobów i

energii oraz przeciążenia naturalnego środowiska;

energii oraz przeciążenia naturalnego środowiska;

- sugerowanie i wmawianie ludziom potrzeb, których oni nie posiadają;

- sugerowanie i wmawianie ludziom potrzeb, których oni nie posiadają;

- oddziaływania podprogowe w reklamie (etycznie naganne i zwalczane

- oddziaływania podprogowe w reklamie (etycznie naganne i zwalczane

przez prawo).

przez prawo).

Pytania: 1) Jakie inne oddziaływania psychologiczne w marketingu

Pytania: 1) Jakie inne oddziaływania psychologiczne w marketingu

uważacie Państwo za etycznie naganne?

uważacie Państwo za etycznie naganne?

2)

2)

Jakie są blaski i cienie generowania nowego popytu i nowych mód?

Jakie są blaski i cienie generowania nowego popytu i nowych mód?

7

BIZNES I MARKETING JAKO WALKA

BIZNES I MARKETING JAKO WALKA

CZY „SPORTOWA RYWALIZACJA” WEDŁUG ZASAD FAIR PLAY?

CZY „SPORTOWA RYWALIZACJA” WEDŁUG ZASAD FAIR PLAY?



W praktyce gospodarczej mamy do czynienia z jednym i drugim.

W praktyce gospodarczej mamy do czynienia z jednym i drugim.



Etyka biznesu namawia do stosowania zasad fair play

Etyka biznesu namawia do stosowania zasad fair play



Chciwość i dążenie do wysokich zysków skłaniają właścicieli i zarządzających

Chciwość i dążenie do wysokich zysków skłaniają właścicieli i zarządzających

często do walki, także z naruszaniem zasad fair play

często do walki, także z naruszaniem zasad fair play



Głównym wskaźnikiem pozycji i rozwoju kraju jest dynamika PKB. W krajach

Głównym wskaźnikiem pozycji i rozwoju kraju jest dynamika PKB. W krajach

bogatych wzrost PKB w zasadzie jest niemożliwy bez agresywnego marketingu

bogatych wzrost PKB w zasadzie jest niemożliwy bez agresywnego marketingu

Pytania: 1) Czy poziom i dynamika PKB są właściwymi miernikami rozwoju

Pytania: 1) Czy poziom i dynamika PKB są właściwymi miernikami rozwoju

cywilizacyjnego, czy nie / niewystarczającymi / niewłaściwymi?

cywilizacyjnego, czy nie / niewystarczającymi / niewłaściwymi?

2) W HBR ukazał się artykuł pod tytułem: „Nie dla mięczaków, czyli jak ostro grać,

2) W HBR ukazał się artykuł pod tytułem: „Nie dla mięczaków, czyli jak ostro grać,

aby wygrywać?”

aby wygrywać?”

[G. Stalk, R. Lachenauer z Boston Consulting Group, 2004].

[G. Stalk, R. Lachenauer z Boston Consulting Group, 2004].

Co Państwo o tym myślicie?

Co Państwo o tym myślicie?

8

ETYKA I KODEKS REKLAMY

ETYKA I KODEKS REKLAMY

fragmenty

fragmenty



Celem etyki reklamy jest cywilizowanie konkurowania i

Celem etyki reklamy jest cywilizowanie konkurowania i

reklamowania oraz eliminowanie nagannych, nieetycznych

reklamowania oraz eliminowanie nagannych, nieetycznych

praktyk.

praktyk.



Służy temu w szczególności Kodeks etyki reklamy, w Polsce

Służy temu w szczególności Kodeks etyki reklamy, w Polsce

wydany przez Radę Reklamy i opracowany przez Komisję Etyki

wydany przez Radę Reklamy i opracowany przez Komisję Etyki

reklamy w roku 2008.

reklamy w roku 2008.



Kodeks Etyki Reklamy, zwany dalej „Kodeksem”, stanowi zbiór

Kodeks Etyki Reklamy, zwany dalej „Kodeksem”, stanowi zbiór

zasad, jakimi powinni kierować się przedsiębiorcy, w tym

zasad, jakimi powinni kierować się przedsiębiorcy, w tym

zwłaszcza reklamodawcy oraz inne osoby prawne i fizyczne,

zwłaszcza reklamodawcy oraz inne osoby prawne i fizyczne,

zajmujące sie działalnością na terytorium RP.

zajmujące sie działalnością na terytorium RP.



Kodeks nie stanowi zbioru norm zastępujacych bezwzględnie

Kodeks nie stanowi zbioru norm zastępujacych bezwzględnie

obowiazujace przepisy prawa, a jedynie zbiór zasad,

obowiazujace przepisy prawa, a jedynie zbiór zasad,

nakładających na podmioty nim objęte dodatkowe

nakładających na podmioty nim objęte dodatkowe

ograniczenia, niezależnie od obowiazujacych przepisów prawa.

ograniczenia, niezależnie od obowiazujacych przepisów prawa.

9

KODEKS ETYKI REKLAMY

KODEKS ETYKI REKLAMY

fragmenty

fragmenty

(2)

(2)



Reklama nie może służyć dyskryminowaniu kogokolwiek

Reklama nie może służyć dyskryminowaniu kogokolwiek

(art. 4)

(art. 4)

ani też zachęcać do aktów przemocy

ani też zachęcać do aktów przemocy

(art. 5).

(art. 5).



Reklamy nie mogą motywować do zakupu produktu poprzez

Reklamy nie mogą motywować do zakupu produktu poprzez

wykorzystywanie zdarzeń losowych, wywoływanie lęku lub

wykorzystywanie zdarzeń losowych, wywoływanie lęku lub

poczucia strachu

poczucia strachu

(art. 6).

(art. 6).

Nie mogą narażać na uszczerbek

Nie mogą narażać na uszczerbek

obiekty o znaczeniu historycznym i artystycznym

obiekty o znaczeniu historycznym i artystycznym

(art. 7).

(art. 7).



Reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani

Reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani

wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy

wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy

(art. 8).

(art. 8).



Odbiorca powinien móc zawsze zidentyfikować, że ma do

Odbiorca powinien móc zawsze zidentyfikować, że ma do

czynienia z reklamą

czynienia z reklamą

(art. 9).

(art. 9).

10

KODEKS ETYKI REKLAMY

KODEKS ETYKI REKLAMY

fragmenty

fragmenty

(3)

(3)

Reklamy nie mogą wprowadzać w błąd ich odbiorców, w szczególności

Reklamy nie mogą wprowadzać w błąd ich odbiorców, w szczególności

w odniesieniu do:

w odniesieniu do:

a) istotnych cech produktów, w tym właściwości, składu, metody, daty

a) istotnych cech produktów, w tym właściwości, składu, metody, daty

produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego)

produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego)

reklamowanego produktu;

reklamowanego produktu;

b) wartości produktu i jego rzeczywistej ceny oraz warunków

b) wartości produktu i jego rzeczywistej ceny oraz warunków

płatności, w

płatności, w

szczególności takich, jak sprzedaż ratalna, leasing, sprzedaż na

szczególności takich, jak sprzedaż ratalna, leasing, sprzedaż na

kredyt,

kredyt,

sprzedaż okazyjna;

sprzedaż okazyjna;

c) warunków dostawy, wymiany, zwrotu, napraw i konserwacji;

c) warunków dostawy, wymiany, zwrotu, napraw i konserwacji;

d) warunków gwarancji;

d) warunków gwarancji;

e) praw własności intelektualnej i przemysłowej, takich jak w

e) praw własności intelektualnej i przemysłowej, takich jak w

szczególności patenty, nazwy, znaki towarowe oraz wzory

szczególności patenty, nazwy, znaki towarowe oraz wzory

przemysłowe i modele;

przemysłowe i modele;

f) urzędowych zezwoleń lub atestów, nagród, medali i dyplomów;

f) urzędowych zezwoleń lub atestów, nagród, medali i dyplomów;

g) zakresu świadczeń przedsiębiorcy na cele dobroczynne

g) zakresu świadczeń przedsiębiorcy na cele dobroczynne

(art. 10).

(art. 10).

11

KODEKS ETYKI REKLAMY

KODEKS ETYKI REKLAMY

fragmenty

fragmenty

(4)

(4)



Reklamy porównawcze są dopuszczalne, jeżeli służą interesom

Reklamy porównawcze są dopuszczalne, jeżeli służą interesom

ożywionej konkurencji oraz informacji publicznej. Nie mogą jednak

ożywionej konkurencji oraz informacji publicznej. Nie mogą jednak

wprowadzać w błąd odbiorców reklamy

wprowadzać w błąd odbiorców reklamy

(art.. 11)

(art.. 11)

.

.



W reklamie porównawczej można porównywać jedynie produkty

W reklamie porównawczej można porównywać jedynie produkty

zaspokajające te same potrzeby lub wytworzone w tym samym celu.

zaspokajające te same potrzeby lub wytworzone w tym samym celu.



Reklama nie może odnosić się do jakiejkolwiek osoby (…), nie

Reklama nie może odnosić się do jakiejkolwiek osoby (…), nie

uzyskawszy jej uprzedniej zgody

uzyskawszy jej uprzedniej zgody

(art.. 12)

(art.. 12)

.

.



W reklamie produktów, które w czasie normalnego użytkowania

W reklamie produktów, które w czasie normalnego użytkowania

stwarzają niebezpieczeństwo dla użytkowników, należy o tym

stwarzają niebezpieczeństwo dla użytkowników, należy o tym

informować

informować

(art.. 19)

(art.. 19)



Reklamy nie mogą propagować postaw, kwestionujących prawa

Reklamy nie mogą propagować postaw, kwestionujących prawa

zwierząt

zwierząt

(art.. 21)

(art.. 21)

12

KODEKS ETYKI REKLAMY

KODEKS ETYKI REKLAMY

fragmenty

fragmenty

(5)

(5)



Reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może wprowadzać w

Reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może wprowadzać w

błąd i wykorzystywać ich naturalnej ufności

błąd i wykorzystywać ich naturalnej ufności

(art.. 24)

(art.. 24)

. Powinna też

. Powinna też

uwzględniać stopień ich rozwoju i [temu rozwojowi] nie zagrażać

uwzględniać stopień ich rozwoju i [temu rozwojowi] nie zagrażać

(art. 25)

(art. 25)



Reklamy skierowane do dzieci i młodzieży nie mogą zawierać przekazu,

Reklamy skierowane do dzieci i młodzieży nie mogą zawierać przekazu,

że posiadanie lub używanie produktu zapewni im przewagę społeczną

że posiadanie lub używanie produktu zapewni im przewagę społeczną

lub psychologiczną nad innymi albo nieposiadanie tego produktu

lub psychologiczną nad innymi albo nieposiadanie tego produktu

odniesie skutek przeciwny.

odniesie skutek przeciwny.



Jeżeli reklama dotyczy artykułów sprzedawanych oddzielnie, to ten fakt

Jeżeli reklama dotyczy artykułów sprzedawanych oddzielnie, to ten fakt

musi być jednoznacznie określony

musi być jednoznacznie określony

(art. 28)

(art. 28)

.

.



W ramach marketingu bezpośredniego nie wolno dostarczać produktu,

W ramach marketingu bezpośredniego nie wolno dostarczać produktu,

za który żądana jest zapłata, bez uprzedniego zamówienia tych

za który żądana jest zapłata, bez uprzedniego zamówienia tych

produktów.

produktów.

13

KODEKS ETYKI REKLAMY

KODEKS ETYKI REKLAMY

fragmenty

fragmenty

(6)

(6)



Składanie ofert w ramach marketingu bezpośredniego musi być

Składanie ofert w ramach marketingu bezpośredniego musi być

prowadzone z poszanowaniem prywatności beneficjenta

prowadzone z poszanowaniem prywatności beneficjenta

(art. 47)

(art. 47)

.

.



Telemarketing nie może być wykonywany w godzinach 21 – 8 i w

Telemarketing nie może być wykonywany w godzinach 21 – 8 i w

dni

dni

ustawowo wolne od pracy

ustawowo wolne od pracy

(art. 48)

(art. 48)

.

.



Promujący musi spełniać życzenia beneficjentów, dotyczące nie

Promujący musi spełniać życzenia beneficjentów, dotyczące nie

otrzymywania ofert dostarczanych w ramach marketingu

otrzymywania ofert dostarczanych w ramach marketingu

bezpośredniego (…)

bezpośredniego (…)



Promocje nie mogą wprowadzać odbiorców w błąd (…), nie mogą

Promocje nie mogą wprowadzać odbiorców w błąd (…), nie mogą

przyzwalać na działania agresywne lub nielegalne (…) ani zbieranie

przyzwalać na działania agresywne lub nielegalne (…) ani zbieranie

danych osobowych bez zgody beneficjentów

danych osobowych bez zgody beneficjentów

(art. 49)

(art. 49)

14

DRASTYCZNA REKLAMA

DRASTYCZNA REKLAMA

►

W natłoku reklam ujawnia się potrzeba wyróżniania się od innych,

W natłoku reklam ujawnia się potrzeba wyróżniania się od innych,

ściągania uwagi. Sprawdzonym na to sposobem jest epatowanie

ściągania uwagi. Sprawdzonym na to sposobem jest epatowanie

seksem, przemocą, okrucieństwem – do niedawna także

seksem, przemocą, okrucieństwem – do niedawna także

wykorzystywaniem rekwizytów, symboli i skojarzeń religijnych –

wykorzystywaniem rekwizytów, symboli i skojarzeń religijnych –

często połączone z naruszaniem tabu. Przykłady:

często połączone z naruszaniem tabu. Przykłady:

- całujący się na ulicy fałszywy ksiądz w sutannie i fałszywa

- całujący się na ulicy fałszywy ksiądz w sutannie i fałszywa

zakonnica

zakonnica

w stroju zakonnym w reklamie Bennetona – bez jakiegokolwiek

w stroju zakonnym w reklamie Bennetona – bez jakiegokolwiek

związku z produktami tej firmy (jak to u nich w zwyczaju);

związku z produktami tej firmy (jak to u nich w zwyczaju);

- naga Lady Gaga (Stefani Germanotta) „odziana” jedynie w skąpy

- naga Lady Gaga (Stefani Germanotta) „odziana” jedynie w skąpy

„

„

kostium” z kotletów wołowych;

kostium” z kotletów wołowych;

- „rzeźba”, przedstawiająca męskie genitalia, rozpięte na krzyżu

- „rzeźba”, przedstawiająca męskie genitalia, rozpięte na krzyżu

(nazwiska „artystki” nie wspomnę); kilka lat temu wywołała ona

(nazwiska „artystki” nie wspomnę); kilka lat temu wywołała ona

głośne protesty i absorbowała prace sądu.

głośne protesty i absorbowała prace sądu.

15

DRASTYCZNA REKLAMA

DRASTYCZNA REKLAMA

(2)

(2)

►

Firma odzieżowa Cropp Town reklamuje w specyficzny sposób

Firma odzieżowa Cropp Town reklamuje w specyficzny sposób

swoje ubrania, pokazując rozcinaną na pół myszkę

swoje ubrania, pokazując rozcinaną na pół myszkę

(interweniowało Towarzystwo Ochrony Zwierząt, składając pozew

(interweniowało Towarzystwo Ochrony Zwierząt, składając pozew

do sądu).

do sądu).

►

Drastyczna reklama środka do mycia rąk „Just”, przedstawiająca

Drastyczna reklama środka do mycia rąk „Just”, przedstawiająca

robactwo i insekty na rękach kolejno: kobiety, przygotowującej

robactwo i insekty na rękach kolejno: kobiety, przygotowującej

posiłek, pielęgnującej dziecko i karmiącej chorego.

posiłek, pielęgnującej dziecko i karmiącej chorego.

►

Zdjęcie zatytułowane „nie obcinaj marzeń” z obciętą

Zdjęcie zatytułowane „nie obcinaj marzeń” z obciętą

zakrwawioną ludzką głową i nazwą firmy developerskiej w tle.

zakrwawioną ludzką głową i nazwą firmy developerskiej w tle.

16

WYKORZYSTANA LITERATURA

WYKORZYSTANA LITERATURA

►

Gasparski W.,

Gasparski W.,

Wykłady z etyki biznesu.

Wykłady z etyki biznesu.

Wydawnictwo WSPiZ,

Wydawnictwo WSPiZ,

Warszawa 2007

Warszawa 2007

►

http://www.wykop.pl/link/20600/drastyczna-reklama-cropp-town

http://www.wykop.pl/link/20600/drastyczna-reklama-cropp-town

►

http://

http://

www.wykop.pl

www.wykop.pl

/ramka/54608/

/ramka/54608/

najpierw-umyj-ręce

najpierw-umyj-ręce

►

Kodeks etyki reklamy

Kodeks etyki reklamy

. Rada Reklamy, czerwiec 2004.

. Rada Reklamy, czerwiec 2004.

http://www.radareklamy.org/img_in//PLIKI/Kodeks%Etyki%Reklamy.pdf

http://www.radareklamy.org/img_in//PLIKI/Kodeks%Etyki%Reklamy.pdf

►

Christoph Dallah,

Christoph Dallah,

Półnaga prawda. „

Półnaga prawda. „

Der Spiegel”, grudzień 2010

Der Spiegel”, grudzień 2010

(przedruk w „Forum” nr 51-52 z 20.12.2010).

(przedruk w „Forum” nr 51-52 z 20.12.2010).