Stolica pod zaborami!

(1795-1918)

Wiadomości ogólne

• Polska jako państwo była

narażana przez wiele lat na
niebezpieczeństwo.

Bardzo dużo czynników

negatywnie wpływało na
egzystencję wolnej Polski.

Okres 1795-1918r. był

wyjątkowo burzliwy.

Polska wraz ze stolicą

Warszawą dzielnie
przeciwstawiały się atakom
Prus, Rosji, Austrii.

Warszawa pod zaborem

pruskim:

• W 1795 roku upadła Rzeczpospolita, Warszawa z częścią

Mazowsza zostaje przyłączona do państwa pruskiego.

• Ziemie zagarnięte przez Prusaków podzielone zostały na

dwie prowincje (Prusy Nowowschodnie i Prusy
Południowe). Warszawa należała do Prus Południowych.

• Owe prowincje zostały z kolei podzielone na departamenty.

Warszawa stała się siedzibą departamentu. (tj. Białystok,
Kalisz, Poznań, Płock).

• Władzę w tym departamencie sprawowali Kamera (sprawy

policji, podatków i pobór do wojska) i Rejencja (sprawy
sadowe i szkolne).

Zmiany:

• Władze na

terenach Polski

sprawowane były

wyłącznie w języku

niemieckim.

• Godło polskie

zastąpiono

czarnym orłem.

• Dawny samorząd

Warszawy przestał

istnieć.

• Prusy wprowadziły

wiele reform

administracyjnych

oraz sprawom

wewnętrznym.

• Zorganizowano

sprawne pocztę.

• Narzucono zasady

dbania o posesje.

• Narzucono zasady handlu

żywnością.

• Zaprowadzono w 1797 roku

księgi hipoteczne

• Starano się uporządkować

sprawy nierządu. W 1802 roku

ogłoszono Publicandum wider

die Verfuerung junger Maedchen

zu Bordell Und Andrere Reiler

Hurerey.

• Wprowadzono obowiązek

oświetlania ulic.

• Zniesiono monopol tytoniowy.
• Za nieprzestrzeganie tych zasad

groziła kara pieniężna lub

cielesna.

• Są to jedynie przykłady wielu

zmian wprowadzonych przez

prusów.

• Prusy wykupywali

ziemie od Polaków
za bezcen i
wprowadzali do
nich swoich ludzi.

• Zmieniano nazwy

ulic na niemieckie.

• Zlikwidowano język

polski w
administracji i
sądownictwie.

Nauka pod zaborem

pruskim

• Większość szkół średnich zamknięto.
• Wprowadzono obowiązkową naukę

języka niemieckiego w szkołach
elementarnych.

• Ograniczono używanie języka

ojczystego-polskiego.

• Ograniczono dostęp ludności

zniewolonej do literatury.

Księstwo Warszawskie

• 7 lipca 1807 roku zostały podpisane w Tylży dwa

traktaty pokojowe (rosyjsko-francuski i prusko-
francuski). Zgodnie z ich postanowieniami zostało
powołane samodzielne państwo polskie „Księstwo
Warszawskie”, na jego czele stanął król saski Fryderyk
August.

• Napoleon w 1807 roku nadał konstytucję Księstwu

Warszawskiemu. Przyznawała ona pełnię władzy
wykonawczej i inicjatywę ustawodawczą.

• Jednak w praktyce państwo owe było rządzone przez

Radę Ministrów.

• W 1812 roku Fryderyk August oddał całą władzę

Radzie. Stała się ona rządem krajowym.

Nauka w Księstwie

Warszawskim

• Nastąpił rozwój

szkolnictwa oraz
odrodzenie kulturalne.

• Utworzono w 1807 roku

Izbę Edukacyjną (szerzyli
oni naukę na wsiach oraz
średnich miastach)

• W 1808-1810 powstała

Szkoła Prawa.

• Rozwijała się twórczość

naukowa i literacka.

Konstytucja

Księstwa Warszawskiego

• W jej myśl powołana została Rada Stanu. Ich

zadaniem było przygotowanie projektów ustaw
dla sejmu i dekretów króla.

• Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy

sejm, składający się z senatu i izby poselskiej.
Musieli oni uchwalać podatki, regulować system
menniczy oraz podejmować decyzje o zmianach
w prawie cywilnym i karnym.

Kodeks Napoleona

• Był to kodeks cywilny przyjęty zgodnie z konstytucją.
• Potwierdzał on równość wszystkich wobec prawa.
• Wolność osobista każdej jednostki.
• Gwarantował nietykalność osobistą i majątkową
• Znosił zróżnicowanie sądowe i podatkowe
• Wprowadził powszechny obowiązek służby wojskowej

• Kodeks owy oddzielał sprawy państwa od spraw

kościoła (wprowadzono m.in. śluby i rozwody
cywilne).

Wojna -1809 rok

• W kwietniu wybuchła wojna między Austrią i Francją.

Liczący 30 tysięcy żołnierzy korpus austriacki wkroczył
do Księstwa Warszawskiego w celu zdobycia Warszawy.
Pomimo bohaterskiej obrony polski w bitwie pod
Raszynem, Austria zagarnęła stolicę.

• O dalszych losach przesądziła bitwa pod

Wagram(1809r-6 lipca). Zwycięstwo Napoleona
umożliwiało podyktowanie warunków pokoju. 14
października został zawarty traktat pokojowy. Zgodnie
z jego postanowieniami Księstwo Warszawskie
poszerzyło swoje tereny o Nową Galicję z Krakowem,
Lublin, pas ziemi od Skawiny do Wieliczki.

Wojna -1812 rok

• Walki prowadzić zaczęły Rosja i Francja, które

rywalizowały o wpływy w Księstwie Warszawskim.

• W czerwcu 1812 roku Bonaparte uderzył na Rosję

(Druga wojna Polska).

• Tysiące polskich żołnierzy wspierało Napoleona pod

dowództwem Józefa Poniatowskiego.

• Niestety Polska i Francja zmuszone zostały do

wycofania swoich wojsk.

• Efektem tej wojny były: likwidacja Księstwa

Warszawskiego, ogromne straty w ludziach.

• W lutym 1813 roku do Warszawy wkroczyła armia

rosyjska i ustanowiła własne rządy.

Królestwo Polskie 1815-

1830

• 27 listopada 1815 roku car podpisał konstytucję Królestwa.
• Głównym autorem konstytucji był książę Adam Czartoryski.
• Józef Zajączek był zastępcą króla. Rządy jego były

podporządkowane Rosji. Co nie podobało się ludności
polski i nie zdobył on ich uznania.

• Konstytucja panująca w Królestwie nadawała mu własny

rząd, Radę Stanu, dwuizbowy sejm oraz odrębne wojsko i
skarb.

• Naczelnym wodzem armii Królestwa Polskiego był książę

Konstanty (dążył on do niewielkiej samodzielności
Królestwa, sprawował również nadzór nad działalnością
tajnej policji).

Łamanie konstytucji

• Niestety uchwalone zasady nie były przestrzegane

przez cara Aleksandra I:

Sejm nie był zwoływany na czas
Zniesiona została jawność obrad sejmu.
Car rozbudował tajna policję.
Policja aresztowała Polaków, którzy wychylali się i

zgłaszali swój sprzeciw wobec bezprawia.

Wprowadzono cenzurę.

Opozycja

• W okresie Królestwa Warszawskiego opozycja

przybrała formę walki legalnej. Rozpoczęło ją kilku
posłów, którym przewodzili dwaj bracia Wincenty i
Bonawentura Niemojowscy. Byli oni zwolennikami
liberalizmu, dążyli do unowocześnienia gospodarki
(oczynszowania chłopów i umożliwienia im wykupu
praw własności ziemi, którą użytkowali)

• Na forum sejmu oraz w legalnej prasie opozycja

kaliska potępiala łamanie konstytucji i żądała
pełnego jej respektowania przez rząd.

• Gdy w 1820 roku podczas obrad sejmowych

kaliszanie zaprotestowali przeciw np. wprowadzeniu
cenzury itp. car przez pięć lat nie zwoływał
parlamentu.

Tajne nauczanie:

• Patriotyczne kręgi inteligencji starały przeciwstawiać

się rusyfikacji, organizując tajne nauczanie,

prowadzone na wszystkich poziomach. Jednym z

wykładowców (często wybitnych uczonych, literatów

i studentów) był, wtedy student weterynarii, Stefan

Żeromski, prowadzący tajne komplety wśród

robotników i rzemieślników. Innym przykładem

tajnego nauczania był Uniwersytet Latający. Były to

organizowane od 1882 w domach prywatnych

konspiracyjne kursy samokształceniowe dla kobiet,

dla których edukacja na poziomie uniwersyteckim

była zamknięta. W roku 1905 Uniwersytet

przekształcił się w jawnie działające Towarzystwo

Kursów Naukowych.

Sprzysiężenie Piotra

Wysockiego

• Pod koniec 1828 roku wśród

studentów i wykładowców
warszawskiej Szkoły
Podchorążych Piechoty, zawiązała
się tajna organizacja, której
przewodniczył Piotr Wysocki.

• Członkowie sprzysiężenia

planowali walczyć w sprawie
obrony praw konstytucyjnych.

Noc Listopadowa

(29/30 listopada 1830roku)

• Był to umowny początek powstania listopadowego.
• Pierwszym celem powstańców było uderzenie na Belweder,

chcieli dokonać zamach na księcia Konstantego. Atak ten
nie doszedł do skutku, ponieważ Konstanty zdołał uciec.

• Cała akcja toczyła się w Warszawie, dokładniej Plac Trzech

Krzyży, Nowy Świat, Krakowskie Przedmieście, Centrum
miasta.

• Do organizujących powstanie ludzi dołączyło z pomocą

wielu ochotników i w taki właśnie sposób nad ranem dnia
30 listopada stolica była wolna!!!

• Konstanty wraz z wojskiem rosyjskim wycofał się do

Wierzbna.

• Był to początek długiej walki powstańców o niepodległość

Powstanie Listopadowe

• Trwało ponad 10 miesięcy.

Był jednym z większych

zrywów

niepodległościowych.

• Wymierzone było przeciwko

największej potędze

militarnej Europy-Rosji.

• Podczas powstania Polska

była niezależnym państwem.

• Powstańcy mieli na celu

przeciwstawienie się

łamaniu zasad konstytucji

oraz aby Polska była

państwem samodzielnym.

• Powstanie owe zakończyło

jego upadkiem się dnia 21

października 1831r.

Sytuacja polityczna po upadku

powstania listopadowego

• Władze rosyjskie zastosowały wobec jego

uczestników ostre represje.

• Oficerowie i politycy, którzy pozostali w kraju, zostali

osadzeniu lub skazani na więzienie oraz ciężkie
roboty.

• Majątki skazanych zostały skonfiskowane.
• Na Królestwo nałożono wysoką kontrybucję.
• Mikołaj I unieważnił konstytucję i zamiast niej nadał

Królestwu Polskiemu Statut Organiczny.

• Do wojsk rosyjskich pod przymusem zagarnięto

polaków, aby służyli armii rosyjskiej.

• Stanowcza rusyfikacja zaatakowała polskę.

Manifestacje patriotyczne

i żałoba narodowa

• 11 czerwca 1860-pogrzeb wdowy po bohaterze

powstania listopadowego (Generał Sowiński) stał się
wielką manifestacją patriotyczną.

• 29 listopada 1860-zorganizowano kolejną wilka

manifestację upamiętniającą powstanie listopadowe.

• 25 lutego 1861-wojsko rosyjskie rozpędziło

demonstrację upamiętniającą rocznicę bitwy o
Olszynkę.

Rosjanie usiłowali tłumić wszystkie tego typu

demonstracje, gdyż właśnie one wzbudzały w całym
narodzie polskim nadzieję i wiarę w odzyskanie
niepodległości.

Powstanie Styczniowe

(1863-1864)

• Powstanie to również było

buntem przeciw władzy i
niesamodzielności Polski.

• Miało charakter wojny

partyzanckiej.

• Podczas powstania doszło

do około 1200 bitw i
potyczek

• Mimo początkowe sukcesu

Polaków powstanie upadło.

• Efektem były ogromne

straty w ludziach.
Kilkadziesiąt powstańców
zabito około 38 tysięcy
skazano na katorgę lub
zostali zesłani na Syberię.

Skutki upadku

Powstania Styczniowego

• Ogromne straty w

ludziach

• Obudzeniu ducha odwagi

w narodzie polskim.
Aczkolwiek Polacy
porzucili myśli o
zwycięstwie w sposób
zbrojny.

• Zaostrzenie relacji

Rosjan z polakami.

• Mocniejszy i bardziej

brutalny nacisk rosyjskiej
władzy na Polskę.

Działalność Warszawy po

powstaniu styczniowym do 1

wojny światowej

• Po upadku powstania styczniowego na Królestwo

Polskie, przekształcone w Priwiślański Kraj, spadła

fala rusyfikacji i prześladowań. Polacy umęczeni

walką zbrojną postanowili odrzucić tę drogę

odzyskania niepodległości. Postanowili zająć się

działalnością pozytywistyczną. Warszawa była

najsilniejszym miejscem prądu pozytywistycznego,

dlatego często określa się go mianem

warszawskiego. Działali w niej przedstawiciele

„pokolenia młodych" urodzonych w latach 1840-

1850. Wielu z nich było absolwentami warszawskiej

Szkoły Głównej działającej w latach 1862-1869.

Najważniejsi z nich to Aleksander Świętochowski,

Bolesław Prus, Piotr Chmielowski, Julian Ochorowicz.

• Najważniejszymi hasłami były: praca u podstaw,

czyli działalność warstw wykształconych na rzecz

rozwoju oświaty wśród ludu, oraz praca organiczna

(termin powstał w Wielkopolsce), czyli dobrze

zorganizowana, harmonijna współpraca wszystkich

warstw i środowisk społecznych nad

wszechstronnym rozwojem kraju, unowocześnienie

polskiej gospodarki, rozwój nauki w nawiązaniu do

najnowszych osiągnięć europejskich,

upowszechnienie kształcenia zawodowego,

emancypacja kobiet, zrównanie w prawach

wszystkich obywateli niezależnie od narodowości i

wyznania. Hasła te propagowali poprzez

wydawanie w Warszawie dzieł publicystycznych -

Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego,

Literatura i Sztuka Piękna, Nowiny, Prawda.

Rozwój Warszawy

• W XIX wieku Warszawa

ulegała bardzo szybkiemu

rozwojowi. Stała się

ośrodkiem przemysłu

metalowego i

maszynowego. Tradycyjny

plebs Warszawy

przekształcił się w klasę

robotniczą. Liczba ludności

Warszawy w 1882 r.

wzrosła do ponad 380 tys.

Warszawa nie mogła

jednak poszerzać swojego

terytorium, gdyż

otaczający ją podwójny

pierścień fortów

obronnych wraz z Cytadelą

zakreślał nieprzekraczalne

granice miasta.

• Doprowadziło to do tego,

że Warszawa należała do

najbardziej przeludnionych

miast Europy w drugiej

połowie XIX w. W 1881 r.

dzięki energii prezydenta

Sokratesa Starynkiewicza

przystąpiono do budowy

nowoczesnych wodociągów

i kanalizacji według

projektu Williama Lindleya.

Od 1885 r. zaczęto

instalować ogrzewanie

wodne mieszkań i innych

pomieszczeń. Powstała

sieć wąskotorowych

kolejek dojazdowych,

łączących miasto ze strefą

podmiejską.

I wojna Światowa

• Do walki tej doszło

pomiędzy Wielką

Brytanią, Francją, Rosją,

Serbia, Japonia, Włochy,

Stany Zjednoczone a

Państwami Centralnymi.

• Zakończyło się klęską

państw centralnych.

• Wojna ta wcale nie

rozwiązała większości

konfliktów.

• Dla Polski była

wybawieniem. Dzięki

niej Polska stała się

krajem samorządnym.

Podsumowanie:

• Polska pokonując wiele trudności

dostała w końcu to o co walczyła.

Ukoronowaniem ich poświęcenia

było odzyskanie niepodległości w

11 listopada 1918.

• A efekty wszystkich decyzji

podjętych lata temu widoczne dziś;)

•

11 listopada 1918

Przygotowała:

Paulina Szabelska

1D TGH