Charakterystyka
składników krwi

Dorota Król
Dział Preparatyki Krwi

Regionalne Centrum Krwiodawstwa
i Krwiolecznictwa w Katowicach

2014

Wszystkie procedury związane
z pobieraniem, przetwarzaniem,
przechowywaniem oraz transportem krwi
i jej składników zmierzają do:



Podtrzymania żywotności i funkcji krwi
i jej składników.



Powstrzymania zmian fizycznych
powodujących zniszczenie tych
składników.



Ograniczenia procesu namnażania się
bakterii.

Głównymi wskazaniami do przetaczania krwi i
jej składników jest przywrócenie
i utrzymanie:



Zdolności przenoszenia tlenu.



Objętości krwi.



Czynności układu hemostazy.



Czynności komórek krwinek
białych.

Podczas przechowywania krwi w stanie płynnym
zachodzą w niej liczne zmiany:



Spadek zdolności przenoszenia tlenu.



Utrata żywotności krwinek czerwonych.



Obniżenie aktywności hemostatycznej
czynników krzepnięcia (cz. V, VIII).



Utrata zdolności funkcjonalnych i rozpad
krwinek płytkowych i białych (po 24 godz.
niewielkie ilośći żywych krwinek
płytkowych i białych).

Podczas przechowywania krwi w stanie płynnym
zachodzą w niej liczne zmiany:



Powstanie mikroagregatów

.



Uwalnianie składników
wewnątrzkomórkowych

(K,

proteazy leukocytarne).



Aktywacja pewnych czynników

osoczowych

(kalikreina)

Krew Pełna Konserwowana(KPK)
1 jednostka KPK zawiera 450 ml (+/- 10%) krwi pobranej
od dawcy, zmieszanej z odpowiednią objetością płynu
koserwującego (około 63 ml)

Zatosowane płyny konserwujące i
termin przechowywania:

•CPD

- 21 dni

•CPDA -1

- 35 dni

Temperatura przechowywania:

od +2°C do +6

°C

Krew Pełna Konserwowana (KPK)



Efektywność przetaczania:
przy wyznaczeniu maksymalnego
dopuszczalnego czasu przechowywania
kierowano się wymogiem odzyskania 75%
krwinek czerwonych w krwioobiegu po 24
godzinach od momentu ich przetoczenia

Krew Pełna Konserwowana (KPK)
dawkowanie i sposób przetaczania



Przetoczenie 1 jednostki dorosłemu biorcy -

wzrost hemoglobiny o około 1 g/dl (10 g/l)



Przetoczenie 1 jednostki dorosłemu biorcy -

wzrost hematokrytu o około 0,03 - 0,04

(3 - 4%)



dzieci (porcje pediatryczne), przetoczenie

KPK w ilości 8 ml/kg w.c. - wzrost

hemoglobiny o około 1 g/dl (10 g/l)

Preparatyka Krwi Pełnej Konserowanej (KPK)

KPK - 1j

(475 – 565 ml)

KKCz - 1j

(200 – 400 ml)

KKP – 1j

(50 - 65 ml)

Osocze - 1j

(od 150 ml)

Metody prepartyki



Układ zamknięty – termin ważności krwi
i jej składników zależy od płynów
konserwujących, charakterystyki
składnika i temperatury przechowywania.



Układ otwarty - termin ważności krwi
i jej składników zależy od temperatury
przechowywania bazowych składników
(temp. +4°C - 8 godzin, temp. +22°C - 6
godzin).

Metody prepartyki



Wirowanie



Przemywanie



Afereza



Zlewanie



Mrożenie



Rozmrażanie



Precypitacja



Filtracja



Napromieniowanie



Inaktywacja

patogenów

Koncentrat Krwinek Czerwonych (KKCz)

Jedna jednostka KKCz, to składnik krwi
uzyskany po usunięciu większości osocza z
jednej jednostki KPK, zawiera wszystkie
krwinki czerwone obecne w 1j KPK oraz
w zależności od warunków wirowania, różną
ilość płytek i leukocytów.

Objętość KKCz wynosi 280ml +/-50ml,
lub 280ml +/- 50ml +RW (100ml), lub
jest zależna od zastosowanego systemu
preparatyki (manualny, automatyczny)

Rodzaje KKCz (podstawowe)

•Koncentrat Krwinek Czerwonych /
CPDA

•Koncentrat Krwinek Czerwonych /
RW*

•Koncentrat Krwinek Czerwonych bez
kożuszka leukocytarno - płytkowego z
RW*

*roztwór wzbogacający (np.
ADSOL, SAGM)

Koncentrat Krwinek Czerwonych (KKCz)
Zatosowane płyny konserwujące i termin
przechowywania

• CPD

- 21 dni

• CPDA -1

- 35 dni

• CPD/RW

- 42 dni

Temperatura przechowywania:

od +2°C do +6

°C

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP) - metoda
manualna

Jedną jednostkę KKP stanowią krwinki płytkowe
uzyskane przez odpowiednie odwirowanie jednej
jednostki KPK

•

KKP z osocza bogatopłytkowego

• KKP z kożuszków leukocytarno -
płytkowych

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP) -
metoda manualna

1 j KKP zawiera od 0,45 do 0,95 x 10

11

(średnio 0,6 x 10

11

) krwinek płytkowych

zawieszonych w >40 ml osocza.

Zawiera również:

• 0,05 - 1,0 x 10

9

leukocytów

• 0,2 - 1,0 x 10

9

erytrocytów.

Liczba elementów komórkowych zależy
od sposobu preparatyki.

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP)
Przechowywanie i termin ważności



Temperatura przechowywania -

od +20°C do +24°C, stale mieszając.



Pojemniki standardowe - 3 dni.



Pojemniki oddychające - 5 dni

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP) - zlewany

Zazwyczaj zlewany KKP sklada się

z 4 - 8 pojedynczych jednostek ,

zawiera od 2,4 do 5,0 x 10

11

płytek

krwi

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP) - zlewany

Można łączć ze sobą wyłącznie KKP
identyczne w układzie ABO.

Dla biorcy Rh ujemny należy łączyć
wyłącznie jednostki o Rh ujemnym.

Dla biorcy Rh dodatni można łączyć
zarówno jednostki Rh ujemne i
dodatnie.

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKPaf) -
otrzymany metodą aferezy - trombafereza

KKPaf - jest to składnik krwi
wyizolowany przy użyciu separatora
komórkowego
z odpowiedniej objętości krwi jednego
dawcy.

Przy użyciu separatorów można

uzyskać KKP o liczbie krwinek

płytkowych

od 3,0 do 8,0 x 10

11

.

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP)

Standardowe dawki krwinek
płytkowych

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP)

Porównanie
KKP

Osocze Świeżo Mrożone (FFP)

•

Jest to składnik krwi otrzymany

metodą manualną (odpowiednie
odwirowanie KPK) lub automatycznej
plazmaferezy i całkowicie zamrożone
przed upływem 6 (afereza) –
8 (z KPK) godzin od chwili pobrania
krwi.

Osocze Świeżo Mrożone (FFP)



Jedna jednostka FFP zawiera wszystkie
stabilne czynniki układu krzepniecia,
albuminę, globuliny oraz nie mniej niż 70%
pierwotnej zawartości czynnika VIII i
podobną zawartość pozostałych labilnych
czynników krzepnięcia.

Osocze Świeżo Mrożone (FFP)



FFP nie powinno zawierać przeciwciał
odpornościowych o znaczeniu
klinicznym.

Osocze Świeżo Mrożone (FFP)

Przechowywanie i termin ważności;

Rozmrożony FFP nie może być
powtórnie zamrożony.

Osocze traci ważność po upływie 6
godzin
od chwili rozmrożenia.

Osocze Świeżo Mrożone (FFP)
Środki ostrożności podczas stosowania



Należy przetaczać FFP zgodnie w zakresie grup

układu ABO z biorcą.



Osocze musi być rozmrażane w temp. +37°C,

przy użyciu sprzętu umożliwiającego kontrolę

temperatury rozmrażania.



Po rozmrożeniu należy sprawdzić szczelność

pojemnika.



Nie należy przetaczać osocza, jeśli po całkowitym

rozmrożeniu w pojemnikach są nierozpuszczone

strąty.

Przemywanie komórkowych składników krwi

Przemywanie fizjologicznym roztworem NaCl ma na celu
usunięcie wszystkich białek osocza.

•

Eleminuje też znaczną ilość leukocytów,

krwinek płytkowych oraz
mikroagregatów.

• Nie zabezpiecza przed alloimmunizacją
antygenami HLA.

• Powoduje pewne straty krwinek
czerwonych.

Przemywanie komórkowych składników krwi



Hematokryt przemywanego KKCz powinien być
dostosowany do wymagań klinicznych (od 70 do
80%).



W koncentratach krwinek płytkowych zawiera
taką samą ilość elementów komórkowych jak
składnik macierzysty



Komórkowe składniki krwi mogą być zawieszone
również w roztworach wzbogacających

Przemywanie komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności

Przemywany Koncentrat Krwinek
Czerwonych (PKKCz):

• temp. przechowywania: od +2 do +6°C
• przemywany w systemie otwartym - 8
godz.
od chwili zakończenia produkcji

• przemywany w systemie zamkniętym - 24
godz. od chwili zakończenia produkcji

Przemywanie komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności

Przemywany Koncentrat Krwinek
Płytkowych (PKKP):

• temp. przechowywania od +20 do +24°C,
ciągle mieszając

• PKKP powinien być przetoczony jak
najszybciej, nie później jednak niż w ciągu 2
godz. od chwili zakończenia preparatyki

• roztwór NaCl nie zapewnia odpowiednich
warunków do przechowywania krwinek
płytkowych.

Filtracja komórkowych składników krwi

Zastosowanie filtrów antyleukocytarnych zapobiega wielu
powikłaniom potransfuzyjnym wywołanym przez krwinki
białe obecne w krwi i jej składnikach



Składniki krwi uzyskane przez usunięcie
leukocytów z jednej jednostki KPK, KKCz,
KKP.



Nie powinien zawierać więcej niż 1 x 10

6

krwinek białych w jednostce.

Filtracja komórkowych składników krwi



Ubogoleukocytarne składniki krwi zmniejszają

ryzyko alloimmunizacji antygenami HLA

i związanych z nimi powikłań: niehemolityczne

odczyny gorączkowe, oporność na transfuzje

płytek.



Filtracja ogranicza możliwość przeniesienia

niektórych infekcji wirusowych (CMV, HTLV I/II).



Filtracja przed przechowywaniem składników krwi

zmniejsza zawartość uwalnianych cytokin.

Filtracja komórkowych składników krwi
Rodzaje filtracji



Filtracja przyłóżkowa w czasie transfuzji

składnika krwi.



Filtracja laboratoryjna - wykonywana

w regionalnych centrach krwiodawstwa
w trakcie przechowywania skladników krwi.



Filtracja przed przechowywaniem składników

krwi. Pojemniki do poboru z wbudowanym

integralnie filtrem (filtracja on - line).

Filtracja komórkowych składników krwi
Zawartość leukocytów w poszczególnych
składnikach krwi

Krew Pełna Konserwowana (KPK)

3,0 x 10

9

Koncentrat Krwinek Czerwonych (KKCz)
3,0 x 10

9

Przemywany KKCz (PKKCz)

2,5 x

10

8

Rozmrożony KKCz (RKKCz)

5,0 x 10

7

Koncentrat Krwinek Płytkowych (KKP)

<5,0 x 10

7

Ubogoleukocytarny KKCz (UKKCz)

<1,0

x 10

6

Ubogoleukocytarny KKP (UKKP)<1,0 x
10

6

Filtracja komórkowych składników krwi

Czynniki wpływające na przbieg filtracji

Rodzaj

filtra:

materiał,

ładunek

powierzchni filtra, mechanizm eliminacji
krwinek białych.

Składnik krwi: początkowa ilość krwinek
białych,

czas

przechowywania

przed

filtracją.

Metoda filtracji: przed lub w czasie
preparatyki, w czasie przechowywania
składnika krwi, czas filtracji, prędkość
przepływu, temperatura składnika krwi oraz
w przypadku krwinek płytkowych ich
aktywacja.

Filtracja komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności



temp. przechowywania od +2 do +6°C



filtrowany w systemie otwartym - 8 godz. od

chwili zakończenia produkcji



filtrowany w systemie zamkniętym - zgodnie z

terminem ważności macierzystej jednostki KKCz



do filtracji przeznaczamy KKCz przechowywany do

48 godzin lub do 5 dni od momentu poboru krwi

Ubogoleukocytarny Koncentrat Krwinek

Czerwonych (UKKCz)

Filtracja komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności



przechowywać w temp. od +20 do +24°C, stale

mieszając



filtrowany w systemie otwartym - 6 godz. od

chwili zakończenia produkcji



filtrowany w systemie zamkniętym - zgodnie z

terminem ważności macierzystej jednostki KKP



do filtracji przeznaczamy KKP przechowywany do

6 godzin od wyprodukowania

Ubogoleukocytarny Koncentrat Krwinek

Płytkowych (UKKP)

Napromieniowanie komórkowych składników krwi

Napromieniowanie hamuje zdolność proliferacyjną limfocytów T,
co umożliwia zapobieganie potransfuzyjnej reakcji “przeszczep
przeciw biorcy”- GvHD. Nie obniża zdolności immunogennych
innych krwinek białych i nie zapobiega immunizacji antygenami
HLA.

Napromieniowanie komórkowych składników krwi



Składniki krwi są poddane działaniu dość
dużej dawki promieniowania jonizującego.



Optymalna wielkość dawki centralnej
powinna wynosić 25 Gy a minimalna
w każdym punkcie 15 Gy.

Napromieniowanie komórkowych składników krwi



Napromieniowaniu poddawane są komórkowe
składniki krwi, które są bezpieczne i mogą być
przeznaczone do ogólnego stosowania.



Nie ma potrzeby napromieniować osocza,
krioprecypitatu oraz koncentratów czynników
krzepniecia.



Składniki krwi są napromieniowane w specjalnych
irradiatorach, w których źrodłem promieniowania
zwykle jest cez 137, lub kobalt 60.

Napromieniowanie komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności



temp. przechowywania od +2 do +6°C



do napromieniowania przeznaczamy KKCz
niestarszy niż 14 dniowy, po napromieniowaniu
należy go przetoczyć w ciągu 28 dni od daty
pobrania



porcje pediatryczne (dla płodów, wcześniaków,
noworodkówi) powinny być przetoczone do 24
godzin po napromieniowaniu

Napromieniowany Koncentrat Krwinek

Czerwonych (NKKCz)

Napromieniowanie komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności



temp. przechowywania od +20 do +24°C, stale

mieszając



termin przydatności napromieniowanego KKP

pozostaje taki sam jak dla składnika wyjściowego



KKP może by napromieniowany w czasie 5 dni od

daty produkcji i przetaczany w ciągu tych 5 dni

Napromieniowany Koncentrat Krwinek

Płytkowych (NKKP)

Mrożenie komórkowych składników krwi

Połączenie elementów komórkowych krwi

z odpowiednim płynem krioochronnym;

glicerolem

dla krwinek czerwonych lub DMSO dla płytek

krwi

i zamrożenie w utraniskiej temperaturze

od -80°C do -196°C

Cele zastosowania kriokonserwacji:

• bankowanie erytrocytów o rzadkim
fenotypie

• transfuzje autologiczne
• jako rezerwa KKP w przypadku braku
świeżych

• krew do szczepień

Mrożenie komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności



Przechowywanie przez 10 lat i dłużej w dwóch
zakresach temperatur: -80°C i w -196 °C



Po rozmrożeniu KKCz jest przepłukiwany
i zawieszony w roztworze soli fizjologicznej lub
w roztworze wzbogacającym, zachowuje ważność
przez 8 godzin, do czasu przetoczenia musi być
przechowywany w temp. od +2 do +6 °C

Koncentrat Krwinek Czerwonych

(MKKCz, roz. KKCz)

Mrożenie komórkowych składników krwi
Przechowywanie i termin ważności



Przechowywanie przez 2 lata w temperaturze

-140 °C i 12 miesięcy w temperaturze -80 °C



Po rozmrożeniu KKP jest przepłukiwany i

zawieszony w roztworze soli fizjologicznej,

zachowuje ważność przez 2 godziny, do czasu

przetoczenia musi być przechowywany w

temperaturze od +22 do +24 °C.

Koncentrat Krwinek

Płytkowych

(MKKP, roz. KKP)

Krew Pełna Rekonstytuowana

Jest to składnik krwi uzyskany przez resuspendowanie krwinek
czerwonych grupy O w osoczu grupy AB lub identycznym z
grupą krwi biorcy

.

Krew Pełna Rekonstytuowana

Krwinki

Krwinki

czerwone

czerwone

grupy

grupy

0

0

o antygenach

o antygenach

układu Rh zgodnych z krwią dziecka.

układu Rh zgodnych z krwią dziecka.

Jeżeli przyczyną immunizacji były inne

Jeżeli przyczyną immunizacji były inne

antygeny krwinek czerwonych - wybór

antygeny krwinek czerwonych - wybór

krwinek determinują przeciwciala

krwinek determinują przeciwciala

wytworzone przez matkę.

wytworzone przez matkę.

W każdym przypadku należy przygotować

W każdym przypadku należy przygotować

składnik krwi

składnik krwi

z krwinek czerwonych o

z krwinek czerwonych o

fenotypie wskazanym przez pracowni

fenotypie wskazanym przez pracowni

ę

ę

serologiczną

serologiczną

Krew Pełna Rekonstytuowana



Transfuzja wymienna u noworodków.



Masywne transfuzje u noworodków i małych

dzieci.

Wskazania do

stosowania

:

Przechowywanie i termin ważności:

8 godzin w temp. od +2 do

+6°C

Krew Pełna Rekonstytuowana



Środki ostrożności podczas stosowania:



kontrola szybkości transfuzji (aby uniknąć
gwałtownych zmian objętości krwi).



KKCz ubogoleukocytarny i nie starszy
niż pięciodniowy.



Gotowy składnik musi być
napromieniowany.

KKP rekonstytuowany

• Otrzymuje się go przez usunięcie osocza z
KKP

i zawieszenie płytek w osoczu.

• RKKP może być stosowany dla każdego
biorcy, bez względu na posiadaną przez niego
grupę krwi.

• Decyzja o konieczności stosowania RKKP nie
powinna opierać się wyłącznie na niskiej
liczbie płytek krwi u chorego.

KKP rekonstytuowany

Składnik ten może być stosowany jako rezerwa,

w razie braku danej grupy pacjenta.

Przechowywanie i termin ważności:

6 godzin w temp. od +22 do

+24°C

KKP rekonstytuowany - -

zachowanie reguł serologicznych



Biorca grupy AB Rh+ może otrzymać

krwinki płytkowe grupy 0 Rh+, 0 Rh-, A Rh+,
A Rh-, B Rh+, B Rh- zawieszone w osoczu
grupy AB

 Biorca grupy AB Rh- może otrzymać krwinki
płytkowe grupy 0 Rh-, A Rh-, B Rh-
zawieszone
w osoczu grupy AB

KKP rekonstytuowany -

zachowanie reguł serologicznych



Biorca grupy A Rh+ może otrzymać krwinki
płytkowe grupy 0 Rh+ lub 0 Rh- zawieszone
w osoczu grupy A



Biorca grupy A Rh- może otrzymać krwinki
płytkowe grupy 0 Rh- zawieszone w osoczu
grupy A

KKP rekonstytuowany -

zachowanie reguł serologicznych



Biorca grupy B Rh+ może otrzymać krwinki

płytkowe grupy 0 Rh+ lub 0 Rh- zawieszone w
osoczu grupy B

 Biorca grupy B Rh- może otrzymać krwinki
płytkowe grupy 0 Rh- zawieszone w osoczu
grupy B

 Biorca grupy 0 Rh+ może otrzymać wyłącznie
krwinki płytkowe grupy 0 Rh+ lub 0 Rh-,
przygotowanie uniwersalnego KKP jest, więc
niecelowe, podobna sytuacja ma miejsce w
przypadku biorcy grupy 0 Rh-, który może
otrzymać wyłącznie KKP grupy 0 Rh-

KONCENTRAT GRANULOCYTARNY (KG)

• Koncentrat Granulocytarny stanowią
zawieszone
w osoczu granulocyty, otrzymane od
jednego
dawcy metodą aferezy.

• Koncentrat Granulocytarny powinien
zawierać
nie mniej niż 1 x 10

10

granulocytów.

•

Zawiera

również

znaczną

ilość

zanieczyszczeń
komórkowych: pozostałe krwinki białe,
krwinki
czerwone oraz 3 – 7 x 10

11

krwinek

płytkowych.

KONCENTRAT GRANULOCYTARNY (KG)

Przechowywanie i termin ważności.

• KG powinien być przetoczony natychmiast
po otrzymaniu.

•Jeżeli jest to niezbędne, dopuszcza się
przechowywanie KG w temp. 20 - 24º C do
24 godzin od chwili zakończenia zabiegu
leukaferezy

(największa

aktywność

granulocytów do 8 godzin).

Krioprecypitat

Jest to frakcja krioglobulin uzyskanych z jednej jednostki osocza
świeżo mrożonego zagęszczona do około 25 ml (od 20 do 30 ml).
Zwiera większość czynnika VIII, czynnika von Willebranda, czynnik
XIII, fibrynogen.

Krioprecypitat

Przechowywanie i termin ważności



Krioprecypitat przechowywać w stanie

zamrożenia.



Termin ważności (liczony od daty pobrania)

zależy od temp. przechowywania i jest taki sam

jak dla osocza.



Do użytku klinicznego mogą być przeznaczone

wyłącznie jednostki podane uprzednio karencji,

co najmniej 16 tygodniowej.



Rozmrożony w temp. +37°C składnik nie może

być powtórnie zamrożony.



Środki ostrożności takie same jak dla osocza.

Inaktywacja składników krwi



inaktywacja (in- + aktywacja – łc.

activus ‘czynny’) biochem., fizjol.

■ utrata zdolności do aktywnego

działania substancji czynnej

■ działanie zmierzające do wstrzymania

lub zmniejszenia aktywności takiej

substancji

Fotoinaktywacja

Reakcja

fotodynamiczna



wytwarzanie
rodników tlenowych

(błękit metylenowy,
porfiryny,

ryboflawina

Reakcja fotochemiczna



związki penetrują
do komórki
i nieodwracalnie
modyfikują kwasy
nukleinowe wirusów
i leukocytów

(psoraleny)

Obie procedury wymagają światła

widzialnego lub UV

Inaktywacja czynników zakaźnych
w składnikach krwi

Procedura

KKCz

KKP

FFP

Solvent / detergent

-

-

+

Błękit metylenowy

-

-

+

Psolaren(S-59)

-

+

+

Ryboflawina

-

+

+

Inaktyna

+

-

+

FRALEs (S-303)

+

-

-

Zalety wprowadzenia inaktywacji



Brak ryzyka związanego
z wirusologicznym
okienkiem
diagnostycznym



Zabezpieczenie przed
znanymi czynnikami
zakaźnymi ale nie
badanymi rutynowo



Inaktywacja nieznanych
czynników zakaźnych

Zalety wprowadzenia inaktywacji



Zmniejszenie ryzyka
przeniesienia bakterii



Mniejsza ekspozycja
antygenowa leukocytów



Zmniejszenie częstotliwości
wystąpienia powikłania po
przetoczeniu składników
krwi

Bezpieczna transfuzja pojęciem

Bezpieczna transfuzja pojęciem

szerszym niż bezpieczeństwo

szerszym niż bezpieczeństwo

składników krwi

składników krwi

Dziękuję za uwagę