Układ wydalniczy

Wtórojamowce pozorne

(Pseudocoelomata)

Wtórojamowce

(Coelomata)

PROTONEFRYDI

UM

Komórka płomykowa-

występuje

u robaków

płaskich, wstężnic,

wrotków i larw niektórych

bezkręgowców. Jest to

prymitywny narząd

wydalniczy związany z

pierwotną jamą ciała.

Protonefrydia są

rozproszone wewnątrz

ciała i zanurzone w płynie

tkankowym. Pojedyncze

protonefrydium

zbudowane jest z

gwiaździstej komórki

zawierającej wewnątrz

kanał. Do jednego bieguna

tego kanału sterczy pęk

witek. Natomiast jego

przeciwległa strona jest

silnie wydłużona i ma

postać kanalika

odprowadzającego na

zewnątrz ciała albo do

kanalika zbiorczego.

METANEFRYDI

UM

Jest to narząd wydalniczy
zwrócony otwartym lejkiem do
wtórnej jamy ciała (celomy).
W budowie metanefrydium
wyróżnia się: orzęsiony lejek,
skręcony, orzęsiony kanalik i
otwór wydalniczy uchodzący w
następnym segmencie. Ruch
rzęsek napędza płyny do lejka,
a w kanaliku następuje
wchłanianie wody i
przydatnych substancji. W
każdym segmencie ciała u
pierścienic występuje para
M., przy czym kanaliki
przechodzą do następnego
segmentu, gdzie uchodzą na
zewnątrz ciała. Mniej lub
bardziej zmodyfikowane m.
występują u skorupiaków,
pajęczaków, mięczaków i
innych, niewielkich typów
zwierząt bezkręgowych.

Układ wydalniczy

SOLENOCYTY

• SOLENOCYTY    - u

wieloszczetów to

zmodyfikowane komórki

płomykowe zamykające lejki

metanefrydiów, tworzące

razem z nimi funkcjonujące

narządy wydalnicze.

pojedynczy solenocyt ma

butelkowaty kształt i jedną

wić. W układzie wydalniczym

u lancetnika są to komórki

transportujące wydalinę z

zatok krwionośnych do

kanalików nefrydialnych. W

tym przypadku, mają plan

budowy typowy dla

protonefrydium i zbierają

wydaliny z wtórnej jamy ciała.

KOMÓRKI CHLORAGOGENOWE

• Są to rozpowszechnione u

bezkręgowców pojedyncze
komórki wydalnicze,
rozproszone w organizmie,
wychwytujące i magazynujące
zbędne produkty
metabolizmu. Mogą one
aktywnie wędrować do światła
jelita, skąd są wydalane, albo
być uczepione do różnych
narządów wewnętrznych. 
Wyst. U Lumbricus terrestris
nr 5

5 – komórki chloragogenowe

Ścianka jelita środkowego od strony grzbietowej jest
wpuklona w formie rynienki (tyfolis), co zwiększa
powierzchnię chłonną. W pokrywających ją komórkach
chloragogenowych zachodzi synteza, gromaczenie i
rozkład glikogenu oraz tłuszczów, a także detoksykacja
substancji szkodliwych i senteza hemoglobiny i mocznika.

Wrotki (Rotatoria)

• Układ wydalniczy jest w postaci typowych protonefrydiów,

zaczynających się komórkami płomykowymi. U Epiphanes
składa się z dwóch rurkowatych protonefrydiów leżących
po bokach przewodu pokarmowego. Rurki te na wysokości
żołądka skręcają się i uchodzą do pęcherza moczowego.
Pęcherz otwiera się do kloaki. U samców narządy
wydalnicze są zazwyczaj mniej rozgałęzione, a pęcherza
moczowego brak.

• Epiphanes rotifer

Nicienie

(Nematoda)

Glista ludzka (ASCARIS
LUMBRICOIDES) – Układ
wydalniczy składa się z
dwóch kanałów biegnących
pośrodku bocznych wałków
hypodermalnych. Kanały te
kończą się ślepo w tylnym
końcu ciała, na przedzie
zbiegają się we wspólny
przewód wyprowadzający,
uchodzący na zewnątrz
otworkiem wydalniczym.
Układ pozbawiony jest
rzęsek i komórek
płomykowych typowych dla
protonefrydiów. Cały
zbudowany jest z 3
ogromnych komórek,
których jądra komórkowe
umiejscowione są w
ścianach kanału.

Nereida (Nereis diversicolor)

• Układ wydalniczy ma

charakter metanefrydiów.

Składa się z narządów

segmentalnych ułożonych

metamerycznie. Pojedyńczy

narząd segmentalny otwiera

się do jamy ciała orzęsionym

lejkiem (nephrosom), od

lejka prowadzi przewód,

który przebija przegrodę

poprzeczną(dissepimentum)

i wnika do jamy następnego

odcinka ciała. Tutaj , po

kilkunastu skrętach przewód

otwiera się na zewnątrz

otworkiem wydalniczym

(nephroporus) położonym u

podstawy parapodium

Dżdżownica ziemna (Lumbricus

terrestris)

•

Układ wydalniczy składa się z

metamerycznie ułożonych

narządów segmentalnych po

jednej parze w każdym odcinku,

poza trzema pierwszymi i

ostatnim. Metanfrydium jest

zbudowane z długiej,

kilkakrotnie zwiniętej cewki,

nierównej grubości. Otwiera się

do światła wtórnej jamy ciała,

przebija disepimentum i

uchodzi na zewnątrz w

brzusznej ścianie następnego

segmentu. W ostatim odcinku

znajduje się umięśniony

pęcherz moczowy. Funkcję

wydalniczą spełniają również

komórki chloragogenowe.

Gromadzą one produkty

przemiany materii (guaninę,

sole kwasu moczowego itp.) .

Po wypełnieniu ekstraktami

komórki te zamierają, a ich

zawartość dostaje się do jamy

ciała skąd przez metanefrydia

wydalana jest na zewnątrz.

Pijawka lekarska ( Hirudo

medicinalis)

• Układ wydalniczy składa się z

17 par metanefrydiów

rozmieszczonych

metamerycznie w odcinkach

7-23. metanefrydium składa

się z trzech części:

orzęsionego lejka

otwierającego się do zatoki

brzusznej, układu pętlicowato

zwiniętych kanalików oraz z

końcowej części układu,

rozszerzonej w kształcie

pęcherzyka, który otwiera się

na zewnątrz otworkiem

wydalniczym. U pijawek lejek

jest wtórnie oddzielony od

kanału metanefrydium, a

wychwytywane przez lejek

płynne produkty przenikaja

do kanałów prawdopodobnie

na drodze osmozy.

KONIEC

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ