UKŁAD

NERWOWY

I JEGO

STARZENIE SIĘ

WYK. MGR ANNA

ŁASIŃSKA

UKŁAD NERWOWY

Układ nerwowy człowieka

(łac. Systema nervosum)

- układ zbudowany z tkanki

nerwowej, integrujący działalność

organizmu, rejestrujący bodźce,

przetwarzający zawartą w nich

informację oraz sterujący

czynnościami organizmu: ruchem

mięśni oraz wydzielaniem hormonów.

Czynności układu

nerwowego można

umownie podzielić na dwie

kategorie:

•

Układ nerwowy somatyczny (

łac.

soma — ciało)

nastawiony na łączność ze światem zewnętrznym, odbiera
z niego różnorodne informacje za pośrednictwem
narządów zmysłów oraz zarządza aparatem ruchowym,
umożliwiając poruszanie się w przestrzeni i reagowanie w
sposób celowy na bodźce zewnętrzne.

• Układ nerwowy autonomiczny lub

wegetatywny (łac. autos — samo- i nomos —

prawo, a więc "samorządzący się") - jego rolą jest

sprawowanie kontroli nad przemianą materii oraz

prawidłowym działaniem narządów wewnętrznych.

Podstawowym elementem układu

nerwowego jest komórka nerwowa

z odchodzącymi od niej wypustkami,

zwana

neuronem

.

Budowa i rola neuronu

• Neuron składa się z bańkowatego ciała komórkowego z jądrem

oraz odchodzących od ciała licznych wypustek. Wypustki te

tworzą drzewkowate rozgałęzienia zwane dendrytami. Jedna z

wypustek jest o wiele dłuższa od pozostałych, pokryta jasną

otoczką mielinową i nosi ona nazwę neurytu lub aksonu.

Długość aksonu może dochodzić do 1 metra.

• Układ nerwowy zbudowany jest z olbrzymiej liczby neuronów

(ok. 25 miliardów). Z tego tylko około 25 milionów znajduje się

na obwodzie, natomiast reszta skupiona jest w ośrodkowym

układzie nerwowym.

• Neurony kontaktują się ze sobą za pośrednictwem łącz,

zwanych synapsami. Ich liczba jest wielokrotnie większa niż

liczba komórek nerwowych, ponieważ każda wypustka tworzy

wiele kontaktów synaptycznych z innymi komórkami

nerwowymi.

• Neurony tworzą synapsy nie tylko z komórkami nerwowymi,

lecz także z innymi typami komórek (np. z komórkami

mięśniowymi, komórkami narządów zmysłów)

GŁÓWNE ZADANIA

NEURONU

•przyjmowanie,
•przetwarzanie,
•przekazywanie informacji

w postaci bodźców
elektrycznych

NEURON

NEURON

DZIAŁANIE

Każda komórka nerwowa otrzymuje informacje

przekazaną od innych neuronów, a także od innych

wyspecjalizowanych komórek – receptorów

narządów zmysłowych, bądź bezpośrednio ze

środowiska zewnętrznego przez wyspecjalizowane

dendryty. Informacje te przekazuje komórka dalej

poprzez akson. Przekazywane i przetwarzane w

neuronach informacje są zakodowane w postaci

sygnałów elektrycznych lub chemicznych. Ważną

rolę w tym procesie pełni osłonka mielinowa aksonu.

Jest ona zbudowana z lipidów i pełni rolę izolatora.

Po obu jej stronach zgromadzone są ładunki

elektryczne — po wewnętrznej ładunki ujemne,po

zewnętrznej — dodatnie.

Podział topograficzny

układu nerwowego

• OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

– mózgowie (mózg, móżdżek, rdzeń

przedłużony)

– rdzeń kręgowy

• OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

– Nerwy czaszkowe
– Nerwy rdzeniowe

RDZEŃ KRĘGOWY

przekrój poprzeczny rdzenia

kręgowego

Podział czynnościowy

• Układ nerwowy somatyczny

– Układ piramidowy
– Układ pozapiramidowy

• Autonomiczny układ nerwowy

– Część współczulna
– Część przywspółczulna

Mózgowie

• jest zróżnicowaną strukturą, w której

skład wchodzi:

- mózg,
- móżdżek,
- międzymózgowie,
- śródmózgowie,
- most i rdzeń przedłużony.

MÓZGOWIE

PROCES STARZENIA

• Starzenie się to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi

na stres środowiskowy, które pojawia się w

organizmach wraz z upływem czasu, naturalne i

nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń

wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności

organizmu do samonaprawy. Starzenie się powoduje

utratę równowagi wewnętrznej organizmu, co

zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Prowadzi do

upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek,

narządów i układów, zwiększa podatność na choroby

(np. choroby krążenia, Alzheimera, nowotwory),

wreszcie prowadzi do śmierci.

Charakterystyczne

objawy starzenia:

·

utrata masy mięśni i kości,

· zmniejszenie elastyczności
skóry,
· pogorszenie ostrości wzroku
i słuchu,
· wydłużony czas reakcji.

Nauka zajmująca się

starzeniem to gerontologia.

Gerontologii nie należy mylić

z geriatrią, która jest nauką

o chorobach wieku

podeszłego

JAK SIĘ STARZEJEMY?

Niektóre z organów i tkanek

człowieka są szczególnie mocno

nadgryzane zębem czasu. Inne

starzeją się wolniej, ale tylko

nieliczne zachowują dobrą

formę do końca naszych dni.

Pomiędzy 20 a 90 rokiem życia ciężar mózgu maleje

o 5-10% Choć jest to m.in. efekt zaniku komórek

nerwowych, skala i tempo tego procesu wykazują

zadziwiające różnice w różnych strukturach

centralnego układu nerwowego.

Pień mózgu należy do tych, które tracą bardzo

niewiele neuronów, ale już z leżącego w jego

obrębie miejsca sinawego około 65 roku życia

ubywa ich prawie połowa (co może być przyczyną

trudności z zasypianiem). Równie gwałtownie, tyle

że koło 60roku życia spada liczba komórek

Purkinjego w móżdżku (skutkujące upośledzeniem

funkcji motorycznych).

Międzymózgowie wychodzi z procesu

starzenia się obronną ręką - liczba

komórek nie ulega tam istotnej

zmianie. Odwrotnie hipokamp. Jego

degeneracja zaczyna się już w 30 roku

życia, by jesienią doprowadzić do

ubytku 30% budujących go neuronów

(stąd pewnie takie problemy starszych

osób z przyswajaniem wiedzy).

Dotkliwe straty ponosi też kora mózgowa

otaczająca półkule niczym chustka głowę

ledwie trzymilimetrową warstwą, mieści aż

70% ogółu neuronów ośrodkowego układu

nerwowego. W poszczególnych jej polach

(ruchowym, potylicznym, skroniowym) ubytki

sięgają 30-50% stanu wyjściowego (mózgu 20-

latka).

Na szczęście kondycja starego mózgu jest

lepsza, niż wynikałoby to z procentowego

bilansu strat. A to dzięki plastyczności mózgu,

który nie zastyga niczym raz wylany beton, ale

tworzy coraz to nowe sieci połączeń między

miriadami komórek nerwowych.

CHOROBY UKŁADU

NERWOWEGO

• Otępienie (dementia)

Zespoły otępienne są jedną z najczęstszych przyczyn utraty zdolności do

samodzielnego życia u osób starszych. Chorzy z występującymi zespołami

otępiennymi wymagają zaangażowania olbrzymich sił i środków

przeznaczonych na stałą opiekę i pielęgnację.

• Otępienie starcze

Inaczej nazywane otępieniem nienaczyniowym. Polega na postępującym i

uogólnionym osłabieniu wydolności umysłowej, któremu towarzyszy

rozległy zanik komórek mózgu.

• Otępienie przedstarcze
Zaczyna się znacznie wcześniej już ok. 50 roku życia i postępuje szybciej.

Towarzyszą mu określone zmiany morfologiczne mózgu, choć ich związek

z objawami choroby nie jest zupełnie jasny. Proces chorobowy przybiera

najczęściej postać wspominanej wyżej choroby Alzheimera.

• Otępienie miażdżycowe

Często nazywane wielozawałowym. Jest skutkiem ognisk rozmiękania w

substancji białej lub jądrach szarych. Amnezja jest niecałkowita,

wybiórcza. Objawem choroby jest chwiejność emocjonalna.

Choroba Alzheimera

Średni czas trwania choroby

Alzheimera wynosi 7-8 lat, chociaż

niektórzy chorzy żyją nawet do 20 lat.

Liczba osób z otępieniem

jest szacowana w naszym kraju na

400 tysięcy osób, w tym z

chorobą Alzheimera na 150 tysięcy.

Choroba Alzheimera cd.

Skala deterioracji ogólnej Reisberga opisuje siedem głównych

etapów choroby Alzheimera:

Etap 1: Normalny. Brak obiektywnych i subiektywnych

dowodów osłabienia funkcji poznawczych.

Etap 2: Normalny dla wieku. Subiektywne skargi na

osłabienie funkcji poznawczych. Większość osób powyżej 65

roku życia skarży się, że nie pamięta tak dobrze jak sprzed

10 laty nazw i umiejscowienia przedmiotów.

Etap 3: Niewielkie otępienie. Obecność dowodów na

obiektywnie stwierdzane osłabienie wykonywania złożonych

zadań społecznych i zawodowych.

Etap 4: Lekkie nasilenie choroby. W badaniu klinicznym

wyraźne osłabienie funkcji poznawczych. Objawy deficytu

dotyczą koncentracji, pamięci, orientacji i wydolności w

wykonywaniu różnych czynności.

Choroba Parkinsona

• Bardzo częste schorzenie neurologiczne które

dotyka ponad 1% osób po 60 roku życia,
zaliczane do najbardziej rozpowszechnionych
chorób zwyrodnieniowych ośrodkowego
układu nerwowego. Zapadalność na tę
chorobę w Polsce wynosi 10-20 przypadków
na 100 tysięcy ludzi, obecnie na tę chorobę
cierpi około 80 tysięcy ludzi – głównie po 50
roku życia.

Choroba Parkinsona cd.

Istotą choroby są zmiany degeneracyjne

w części zbitej istoty czarnej
śródmózgowia, przejawiające się
zanikiem neuronów barwnikowych. Do
objawów choroby zlicza się: wzmożone
napięcie mięśniowe i sztywność, drżenie
spoczynkowe, spowolnienie i ubóstwo
ruchowe, niestabilność postawy ciała
oraz zaburzenia odruchów
podstawowych.

Choroba Picka

Organiczna choroba zwyrodnieniowa układu

nerwowego występująca w wieku przedstarczym

(pomiędzy 50 a 60 rokiem życia), częściej u kobiet.

Anatomicznie wyraża się w zanikach mózgowych –

zarówno istoty białej, jak i szarej mózgu – okolic

głównie czołowych i skroniowych. Charakteryzuje

się postępującym otępieniem i występowaniem

objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu, takich

jak: niedowłady, zaburzenia mowy, apraksja.

Choroba postępując prowadzi do zupełnego

zniedołężnienia psychicznego i fizycznego.

Leczenie jest tylko objawowe a rokowania niezbyt

pomyślne.

DLACZEGO ORGANIZM STARZEJE SIĘ -  

TEORIE PROCESU STARZENIA SIĘ

• 1. Teoria zegarowa 

Uznaje, że organizm posiada swój własny program rozwoju.

Program ten warunkuje czas funkcjonowania poszczególnych

narządów i układów.

• 2. Teoria błędów Orgela 

Teoria ta zakłada, że w czasie podziałów komórki i

multiplikacji materiału genetycznego występują błędy

syntezy, szczególnie w strukturze DNA.

• 3. Teoria immunologiczna 

Histolodzy wiążą powstawanie blaszek starczych z

procesami immunologicznymi.

• 4. Teoria wolnych rodników 

Teoria wolnych rodników jest spójną teorią starzenia się

organizmu. Łączy i uzupełnia wszystkie inne teorie.

• 5. Teoria wiązań krzyżowych 

Założeniem teorii jest fakt, że usztywnianie strukturalne

materiału genetycznego (DNA) poprzez tworzenie wiązań

wewnątrz cząsteczki prowadzi do jego degeneracji

.

JAK POWSTRZYMAĆ PROCES

STARZENIA SIĘ - HIPOTEZY

· Kuracje prokainowe 
· Organoterapie i terapie komórkowe
· Terapia chelatująca
· Terapie hormonalne 
· Kuracje kwasami nukleinowymi - RNA i DNA

- kuracje genetyczne Zapobieganie

tworzeniu się wolnych rodników - program

antyoksydacjny.  

Koniec