Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP

Katedra Teorii Organizacji i Zarządzania

Otoczenie lub środowisko

organizacji

Refleksja

filozoficzna

Jack Welch, właśc. John Francis Welch, Jr. (ur. 19 listopada1935) –
przewodniczący (chairman) i dyrektor generalny (CEO)
amerykańskiego koncernu General Electric w latach 1981–2001.
Uważany jest za najsłynniejszego menedżera na świecie. Sławę i
rozgłos zyskał dzięki niekonwencjonalnemu stylowi zarządzania i
biznesowej intuicji, dzięki którym, w ciągu 20 lat rządów Welcha
wartość rynkowa General Electric wzrosła o ponad 400 miliardów
dolarów

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Tematyka wykładu

Otoczenie organizacji - definicja

Przyczyny badania otoczenia

Struktura i elementy otoczenia - środowiska
organizacji

Makrootoczenie – grupy czynników i procesów

Mikrootoczenie – grupy podmiotów rynku

Relacje pomiędzy organizacją a jej otoczeniem

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Otoczenie organizacji

– zmienne, które nie

wchodzą w skład organizacji, ale pozostają z nią w
różnego rodzaju interakcjach, poza tym owe zmienne
tworzą zespół warunków i czynników, w jakich
przedsiębiorstwo poszukuje szans opłacalnego działania
i kreowania wartości na rynku. Składają się na to
wszystkie podmioty rynkowe, instytucje i rożne czynniki,
które wpływają na działalność firmy i jej rezultaty
(bezpieczeństwo-zysk –wzrost ------ rozwój)

Na rynku przedsiębiorstwo zderza się z zespołem
różnych zmiennych, na które:

1.

może nie mieć żadnego wpływu (np. koniunktura

globalna)

2.

ma częściowy wpływ (np. na obsługiwany segment

rynku)

3.

ma wpływ całkowity (np. na zapewnienie jakości

produktu w danych warunkach technologicznych)

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Źródło: A. Peszko, Podstawy zarządzania organizacjami, Kraków 2002, na podstawie
Hellriegel D., Slocum J. W.: Management. New York, Addison-Wesley Publ. Comp.
1989,

Systemowe spojrzenie na

organizację

Wymiana między organizacją a otoczeniem
powinna być ekwiwalentna, z pewnością nie może
być w dłuższym okresie nieekwiwalentna, czyli
pasożytnicza.

Dotyczy to szczególnie organizacji gospodarczych
(przedsiębiorstw). Te które nie zaspakajają
potrzeb otoczenia, powinny przestać istnieć.
Jeżeli
nie przynoszą one zysku, nie tworzą wartości dla
otoczenia, winny być poddane działaniom
naprawczym i stać się firmami rentownymi lub
zbankrutować. Trzeba bowiem zdawać sobie
sprawę z rzeczywistości gospodarczej, że w
organizacjach powstają głównie koszty, a zysk
rodzi się na styku przedsiębiorstwa i jego
otoczenia. Jest on rezultatem potwierdzonej
pieniądzem akceptacji tego, co firma robi.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Przyczyny badania otoczenia
przedsiębiorstwa:



ze względu na zmienność – turbulencja otoczenia,



ze względu na dotychczasowe i nowe możliwości,



ze względu na dotychczasowe i nowe zagrożenia,



ze względu na dotychczasowe i nowe wyzwania,



ze względu na dotychczasowe i nowe potrzeby.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Turbulencja (wg Ansoffa) - nagłe, nieciągłe

(trudne do przewidzenia) zmiany w

otoczeniu przedsiębiorstwa

Cztery zasadnicze tendencje charakteryzujące zmiany
to:

1.

Wzrost nowości zmian - zdarzenia w otoczeniu są

coraz bardziej różne od dotychczasowych, inne od
dawniej doświadczanych, przeszłe doświadczenia nie
pomagają w wyjaśnieniu teraźniejszości,

2.

Wzrost intensywności otoczenia - rozpoznanie

otoczenia i relacji z jego elementami wymagają
zaangażowania coraz większych zasobów i uwagi
kierowniczej,

3.

Wzrost szybkości zmian - następuje rosnąca

częstotliwość zmian w otoczeniu,

4.

Wzrost złożoności otoczenia - coraz więcej różnych

od dotychczasowych zjawisk, podmiotów czy zdarzeń
będących poza przedsiębiorstwem wpływa na
funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Zmiany otoczenia – złożoność i

niepewność

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Rozległość wywołana globalizacją.

Zróżnicowanie związane z istnieniem
ogromnej ilości różnorodnych produktów.

Niestabilność spowodowana częstymi
zmianami, które mogą mieć głęboki
charakter.

Kompleksowość – zależność oraz
współzależność zjawisk i procesów
występujących w otoczeniu.

Cechy współczesnego

otoczenia

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Wszystkie zjawiska i

procesy występujące

zarówno w środowisku

wewnętrznym jak i w

otoczeniu organizacji

zachodzą w mikro- mezo- i

makrośrodowisku

PRZYRODNICZYM

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Środowisko wewnętrzne organizacji
gospodarczych = firm, czyli stan i poziom
zasobów przedsiębiorstwa itp.

Mikrootoczenie – to siły znajdujące się w
bliskim otoczeniu przedsiębiorstwa
wpływające na jego zdolności do
obsługiwania klientów i innych
interesariuszy

Makrootoczenie – są to siły o szerszym
zasięgu mające wpływ na całość otoczenia.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Makrootoczenie to zespół zmiennych warunków i
czynników funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikający
z tego, że działa ono w określonym kraju i regionie, w
określonej strefie klimatycznej, w danych warunkach
technologicznych, w danym układzie politycznym,
prawnym, systemowym, itp.

Cechą makrootoczenia jest to że bardzo silnie określa
możliwości działania i rozwoju firmy, która nie jest
jednak w stanie zmienić tych warunków. Ze względu na
bardzo silny wpływ otoczenia, szczególnie w okresach
kryzysu, czy też zmian systemowych, przedsiębiorstwo
musi przewidzieć kształtowanie się szans, zagrożeń w
przyszłości i dostosowywać do nich swoje plany rozwoju.

Makrootoczenie przedsiębiorstwa

Otoczenie dalsze

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Mikrootoczenie

- stanowią podmioty i

czynniki związane bezpośrednio lub pośrednio z
daną organizacją. W jego skład wchodzą więc
dostawcy, pośrednicy, nabywcy, konkurenci.

Zależności między elementami mikrootoczenia
stanowią o strukturze branży, w której działa
dane przedsiębiorstwo.

Analiza mikrootoczenia ma na celu dostarczenie
informacji o atrakcyjności danej branży dla
realizacji celów firmy. Jej wyniki pozwalają
przedsiębiorstwu dostosować i kreować swoje
zasoby do potrzeb realizowanej strategii.

Mikrootoczenie organizacji

Otoczenie zadaniowe (bliższe, celowe,

konkurencyjne)

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Rynki

pośredników,

dystrybutoró

w

Firma

Firma

Rynki

wpływowych

instytucji

Rynki

wewnętrzne

Rynki

dostawcó

w

Rynki

potencjalnyc

h

pracowników

firmy

Model sześciu rynków – zintegrowana

sieć powiązań

Rynki

klientów

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

EKONOMICZNE

• poziom koniunktury (np. w

sektorze, w kraju, globalnie)

• stopa inflacji

• stopa procentowa

• kursy wymiany walut

• stopa wzrostu PKB

• stopa kredytowa

• stopa bezrobocia

• stopa podatkowa (ulgi, strefy

zwolnione)

• dochody ludności

• infrastruktura (drogi, hotele,

transport)

• koszty energii (dostęp do

tańszych źródeł)

• dostęp do kwalifikowanych

kadr pracowniczych

• elastyczność cen

Czynniki makrootoczenia – analiza

PEST/SLEPT

POLITYCZNE i PRAWNE

• przepisy celne

• przepisy ekologiczne i

standaryzacyjne

• przepisy antymonopolowe

(UOKiK)

• przepisy antydumpingowe

• etyka reklamy – komunikacji

marketingowej

• przepisy w zakresie zatrudniania i

zwalniania

• przepisy w zakresie płacy

minimalnej

• monopol chroniony przez państwo

• przepisy podatkowe

• przepisy ochrony patentów,

znaków towarowych, licencji;

• przepisy kontroli organów

państwowych

(UKS, US, NIK, SANEPID, PIP, PIH,

UC )

• stabilność polityczna, lobbing

• umowy międzynarodowe

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

TECHNOLOGICZNE i

ŚRODOWISKOWE

• tempo zmian technologicznych;

• starzenie się i umieranie

produktów/branż;

• wyłanianie się nowych

produktów/branż;

• faza rozwoju produktu/branży;

• liderzy w technologii;

• wydatki na badania i rozwój

• szybkość transferu technologii

• nowe wynalazki/produkty

• postęp techniczny i epokowe

odkrycia (penicylina, światłowody,
laser, Internet)

• warunki geograficzne i klimatyczne

• zanieczyszczenie środowiska

• zjawiska naturalne: powodzie,

pożary, EQ, itp.

• zagrożenia ze środowiska nauki

(bomba wodorowa, broń neuronowa,
chem-biol)

Czynniki makrootoczenia – c.d.

SPOŁECZNE I KULTUROWE

• demografia (wyże, wiek, płeć,

małżeństwa, migracje, ilość
dzieci)

• zmiana wartości życia

(hedonizm, liberalizm,
ultraindywidualizm,
relatywizm)

• dystrybucja dochodów

• etos pracy

• stosunek do odpoczynku

• poziom edukacji

• rozpad więzi społecznych

• grupy odniesienia

• grupy interesów

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

MIĘDZYNARODOWE

Rynki i organizacje zagraniczne,

oddziałujące na

podmioty krajowe, regulacje prawa
międzynarodowego i umowy z zagranicą.

Przykładowe czynniki o.

międzynarodowego:

regulacje UE, poziom rozwoju przemysłu

w

różnych krajach, sankcje i ograniczenia

stosowane w handlu
międzynarodowym, znaczenie Polski na

arenie międzynarodowej, pomoc

finansowa Unii dla

Polski, regulacje dotyczące eksportu,

stosunki

handlowe z krajami Europy Wschodniej i

innymi,

konkurencyjność firm zachodnich,

zainteresowanie

polskimi produktami danej branży za

granicą (pieczywo, ciastka, miedź, itd.)

Czynniki makrootoczenia – c.d.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Konkurenci - to inne organizacje, które konkurują z
o zasoby i rynki zbytu, próbując przedstawić lepszą
ofertę.

Klienci - nabywają produkty lub usługi oferowane
przez
organizację.

Dostawcy - to organizacje, które dostarczają zasoby
innym organizacjom.

Podmioty mikrotoczenia – otoczenia

bliższego (celowego)

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Regulatorzy - to jednostki, które mogą kontrolować,
regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i
praktyki organizacji.



Agencje regulacyjne – agencje powoływane przez

rząd w celu ochrony społeczeństwa przed pewnymi
praktykami gospodarczymi albo ochrony jednej
organizacji przez innymi.



Grupy interesu – grupy i organizacje utworzone przez

swoich członków w celu zabiegania o wpływ na
działalność gospodarczą



Siła robocza – pracownicy, zwłaszcza jeśli są

zorganizowani w związkach zawodowych



Właściciele – ci wszyscy, którzy uczestniczą we

własności organizacji

Sojusznicy strategiczni - to organizacje
współpracujące ze sobą w ramach wspólnego
przedsięwzięcia.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Podmioty otoczenia wewnętrznego

:

Właściciele - to wszystkie podmioty, które uczestniczą
we własności daną organizacją.
Zarząd - nadzoruje zarządzanie organizacją,
reprezentuje ją w kontaktach zewnętrznych.
Pracownicy - osoby zatrudnione w danej organizacji.

Elementy otoczenia wewnętrznego

Środowisko fizyczne - budynki, wyposażenie,
maszyny i urządzenia – warunki fizyczne pracy
Kultura organizacyjna - zestaw wartości, norm,
zachowań, zwyczajów, postaw, symboli podzielanych w
danej organizacji, które pomagają członkom
organizacji rozumieć, za czym organizacja się
opowiada, jak pracuje i co uważa za ważne.

Podmioty i elementy środowiska

wewnętrznego

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

znaczące zmiany społeczne, polityczne i
technologiczne, które kształtują się
powoli, lecz gdy już zaistnieją to przez
pewien czas wywierają wpływ na
wszystkie dziedziny życia – średnio od
siedmiu do dziesięciu lat, a nawet dłużej

Megatrendy identyfikowane w otoczeniu

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

1.

Od technologii siłowej do ultratechnologii (high tech
– high touch)

2.

Od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa
informatycznego

3.

Od gospodarki narodowej do gospodarki globalne

4.

Od myślenia krótkofalowego do długofalowego

5.

Od centralizacji do decentralizacji

6.

Od pomocy zinstytucjonalizowanej do samopomocy:

7.

Od demokracji przedstawicielskiej do demokracji
uczestniczącej

8.

Od hierarchii do sieci

9.

Z Północy na Południe

10.

Od schematu albo-albo do wielokrotnego wyboru

10 megatrendów wg. Johna

Naisbitta

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

MEGATRENDY POLITYCZNE

upadek systemu dwubiegunowego (kapitalizm –
komunizm)
globalizacja a regionalizacja
podział polityczny świata na Wschód i Zachód
liczne lokalne konflikty
zagrożenie terroryzmem międzynarodowym

MEGATRENDY GOSPODARCZE

globalizacja a regionalizacja
podział gospodarczy świata (Północ i Południe)
rozwój wielkich korporacji międzynarodowych
dynamiczny rozwój sfery usług
niskie tempo rozwoju przemysłu
nadprodukcja w rolnictwie krajów rozwiniętych

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

MEGATRENDY SPOŁECZNE

umiędzynarodowienie kultury, nauki, sztuki
przenikanie kultur
wzrost poziomu życia, wykształcenia, poprawa
stanu zdrowia, wydłużenie życia
szybki wzrost ludności w krajach ubogich (bomba
demograficzna)
ujemny przyrost naturalny w krajach rozwiniętych
migracje i rozwój turystyki międzynarodowej
dłuższy czas wolny
załamanie systemu wartości (nihilizm)
rozwój patologii społecznych

MEGATRENDY W NAUCE I TECHNICE

rozwój informatyzacji
rozwój telekomunikacji
rozwój biotechnologii (genetyka)
nowe materiały, nowe źródła energii, nowe
nanotechnologie

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

MEGATRENDY W EKOSYSTEMIE

wzrost zanieczyszczenia (bomba ekologiczna);
wymieranie gatunków zwierząt i roślin;
wyczerpywanie się złóż i zasobów przyrody
(surowce, woda);
inne zagrożenia: dziura ozonowa, ocieplenie
klimatu

MEGATRENDY W NAUCE I TECHNICE

rozwój informatyzacji
rozwój telekomunikacji
rozwój biotechnologii (genetyka)
nowe materiały, nowe źródła energii, nowe
nanotechnologie

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

analiza dostawców (aktualna oferta produktów,
tendencje rozwojowe na rynkach zakupu - nowe
produkty, nowi dostawcy, nowe kanały dystrybucji,
zachowania konkurentów)

analiza nabywców (segmenty, potrzeby, motywy
zakupów, określenie wielkości rynków oraz
identyfikacja kluczowych czynników sukcesu w ich
obsłudze)

analiza elementów makrootoczenia (PEST - SLEPT)

analiza konkurencji (oferta konkurencji, sposób
działania konkurencji, kompozycje instrumentów
marketingowych, silne i słabe strony konkurentów,
cele rynkowe)

Podstawowe elementy analizy sytuacji
zewnętrznej

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Metody i narzędzia analizy sytuacji w

otoczeniu

Podstawowe: analiza PEST/SLEPT,
SWOT/TOWS, SPACE – strategic position and
activity evaluation, analiza konkurencji wg
modelu M.E. Portera, analiza sytuacji
konkurencji, analiza branży, analizy
portfelowe, metody scenariuszowe i
bezscenariuszowe, prognozowanie, analiza
porównawcza – benchmarking, grupy
strategiczne, i inne

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Bilans strategiczny przedsiębiorstwa -
zestawienie zasobów
Analiza łańcucha wartości,
Analiza kluczowych czynników sukcesu,
Cykl życia produktu i technologii,
Metody portfelowe

Metody analizy wnętrza

przedsiębiorstwa

Podstawą definiowania celów jest

dobra analiza sytuacji -

przypomnienie

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

W modelu tym wyodrębniono pięć elementów:

1.

dostawcy,

2.

odbiorcy,

3.

nowi konkurenci wchodzący do sektora,

4.

producenci wyrobów substytucyjnych

5.

istniejąca konkurencja w sektorze.

Każdy z tych elementów oddziałuje na sektor z pewną
siłą, dlatego metodę tę określa się jako paradygmat
Portera.

Model "5 sił" Portera - Paradygmat

analizy sektora

Potencja

lni

wchodzą

cy

Nabyw

cy

Substyt

uty

Konkurenc

i

w sektorze

Rywalizacja

między

istniejącymi

firmami

Groźba

substytutów

wyrobów lub

usług

Siła

przetargowa

nabywców

Siła

przetargowa

dostawców

Groźba

nowych wejść

Dostaw

cy

Paradygmat M. Portera –

tworzenie przewagi

konkurencyjnej

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Siła oddziaływania dostawców zależy od:
stopnia koncentracji sektora, uzależnienia jakości
produktu finalnego od jakości wyrobu dostawcy,
niepowtarzalność wyrobu dostawcy, łatwości i kosztu
zmiany dostawcy, dużego udziału dostawcy w
tworzeniu zysku producentów w sektorze, możliwości
podjęcia przez dostawcę produkcji wyrobu finalnego,
ostrości walki konkurencyjnej w sektorze dostawców.

Siła oddziaływania nabywców zależy od:
stopnia koncentracji sektora nabywcy, uzależnienia
jakości produktu finalnego od jakości wyrobu dostawcy,
niepowtarzalności produktu,
dużego udziału dostawcy w tworzeniu zysku nabywcy,
łatwości i kosztu zmiany dostawcy, możliwości
podjęcia przez nabywcę produkcji wyrobu finalnego,
ostrości walki konkurencyjnej w sektorze nabywców.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora
zależy od:
koncentracji sektora, struktury udziałów rynku, liczby
konkurentów.

Groźba pojawienia się nowych produktów i
substytutów zależy od:

atrakcyjności sektora

, a zwłaszcza od stopy wzrostu popytu i

rentowności sektora - im sektor jest bardziej atrakcyjny, tym
większe jest zagrożenie nowymi konkurentami; atrakcyjność
sektora określają: obecna wielkość sektora, przyszła wielkość
sektora i dynamika sprzedaży w poszczególnych latach, obecna i
przewidywana rentowność sektora,

wysokości barier wejścia

- im są słabsze, tym groźba

konkurencji zewnętrznej jest większa; takie jak: ekonomika skali,
wysoki poziom technologiczny, brak dostępu do kanałów
dystrybucji, formalne bariery wejścia na rynek, bariery celne,

możliwości represji ze strony producentów sektora

- jeśli producenci będący już w sektorze są w stanie skutecznie
bronić dostępu przez walkę cenową czy zamykanie kanałów
dystrybucji, to mniejsza jest groźba pojawienia się nowych rywali.

Należy zauważyć, że groźba pojawienia się substytutu zależy

również od szybkości zmian technologii.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Relacje pomiędzy organizacją a jej

otoczeniem

Teoria sytuacyjna uwarunkowań

Teoria zależności od zasobów

Teoria ekologii populacji

Teoria instytucjonalna

Perspektywa symboliczno-
interpretująca

Źródło: M.J. Hatch, Teoria organizacji, PWN, Warszawa 2002

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Twierdzenia:



W zależności od typu otoczenia organizacje

przyjmują inne modele funkcjonowania {otoczenie -
zmienność i złożoność}



Organizacja, która chce realizować swoje cele musi

odpowiadać na uwarunkowania otoczenia, w którym
prowadzi operacje {uwarunkowania – zmienność i
złożoność}
Prawa:



Prawo niezbędnego zróżnicowania – jeśli system

wchodzi w związki z innym systemem to jego złożoność
musi być taka sama lub większa od otoczenia



Izomorfizm – prawo pożądanego zróżnicowania –

dążenie do odzwierciedlenia złożoności otoczenia przez
złożoność wewnętrzną

Teoria sytuacyjna

uwarunkowań

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Twierdzenia:



Organizacje są uzależnione od swojego otoczenia ze

względu na konieczność pozyskiwania zasobów



Różne podmioty otoczenia wywierają odmienny

wpływ na organizację, kreując stosunki władzy i
zależności

Praktyczne implikacje:
Analiza, które zasoby są kluczowe dla organizacji, a
tym samym kreują uzależnienie oraz jak temu
przeciwdziałać lub się dostosowywać.
Techniki, które stosują przedsiębiorstwa w zdobywaniu
zasobów: dywersyfikacja, koncerny, alianse
strategiczne, osobiste relacje, lobby gospodarcze,
kartele (zabronione!), samoregulacja

Teoria zależności od

zasobów

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Teoria spojrzenia od zewnątrz do wewnątrz, poprzednia teoria
prezentowała spojrzenie odwrotne – od zewnątrz do wewnątrz



Analizując źródła sukcesów i porażek organizacji w

konkurujących w swoim otoczeniu zakłada się, że niektóre
organizacje są lepiej przystosowane od innych do funkcjonowania
w otoczeniu i przetrwania
Pojęcia:



Przejmowanie zasobów – dostęp do zasobów, o które walczą

organizacje



Różnicowanie – pojawianie się nowych organizacji w niszy, jak i

adaptacja istniejących. Powstałe nowe organizacje stanowią opcje
dla wyboru z otoczenia podczas selekcji.



Selekcja – proces wyboru przez otoczenie organizacji, która

najlepiej spełnia oczekiwania. Otoczenie wybiera organizację na
podstawie ich przystosowania a to oznacza, że organizacja, która
najlepiej zaspokaja potrzeby i oczekiwania otoczenia uzyskują
wsparcie w postaci zasobów i będą istnieć dalej.

Przejmowanie zasobów z otoczenia – pozwala

organizacji przetrwać

Teoria ekologii populacji

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Tezy:



Otoczenie stawia organizacji wymagania co do

właściwego sposobu zachowań w społeczeństwie



Organizacja ma odgrywać akceptowaną w danej kulturze

rolę i przybierać pozytywny wizerunek zewnętrzny
Rodzaje nacisków na organizację:



Naciski oparte na przymusie – otoczenie polityczno-

prawne, naciski pochodzą od strony władz



Naciski normatywne – otoczenie socjokulturowe

(społeczna opinia publiczna), źródłem nacisków są
oczekiwania pochodzenia kulturowego, przykładem może
być presja na sklepy z dopalaczami



Naciski mimetyczne – chęć organizacji do kopiowania

spośród zachowań innych organizacji, pragnienie
wyglądania jak inne instytucje



Organizacje pozyskują z otoczenia dodatkowy zasób

niezbędny do ich funkcjonowania – legitymizację społeczną

Teoria instytucjonalna

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Tezy:



Sposób, w jaki menedżerowie postrzegają otoczenie wpływa na

ich decyzje i konstruuje rzeczywistość



Organizacje same mogą tworzyć zmiany w otoczeniu, które im

odpowiadają

Perspektywa symboliczno-

interpretująca

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

P y t a n i a ?

P y t a n i a ?

P y t a n i a ?

P y t a n i a ?

Dziękuję za

uwagę

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania