1

System bankowy

tryb zaoczny – wiosna 2012

dr Wojciech Paczkowski

K R E D Y T Y

B A N K O W E

cz.1

2

Produkty kredytowe:

kredyty w znaczeniu ścisłym

pożyczki pieniężne

awale kredytowe

3

Kredyt jest to stosunek ekonomiczny wynikający z

odstąpienia przez jedna Stronę umowy (Wierzyciel),

drugiej Stronie (Dłużnik) określonej wartości wyrażonej w

pieniądzu, na warunkach zwrotu równowartości w

ustalonym terminie.

Banki (wierzyciele) wykonując czynności kredytowe

żądają wynagrodzenia za udostępnienie określonej

wartości pieniężnej – w postaci oprocentowania.

Prawo bankowe.rozdz.5. art.69 – przez umowę kredytu

bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy

na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych

z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca

zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach

określonych w umowie, zwrot kwoty wykorzystanego

kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach

spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

PROMESA

4

Pożyczki pieniężne – na mocy umowy pożyczki, na

pożyczkobiorcę przenoszona jest własność określonej kwoty;

pożyczka nie musi mieć oznaczonego celu na jaki będzie

wykorzystana i może być odpłatna lub nieodpłatna.

Kodeks cywilny. Księga trzecia – Zobowiązania. Tytuł XIX.

Pożyczka. Art.720 par.1

Przez umowę pozyczki dający pozyczkę zobowiazuje się

przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo

rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się

zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego

samego gatunku i tej samej jakości.

5

Pożyczka

Kredyt

kodeks cywilny

prawo

bankowe

nie ma rygoru odpłatności

odpłatny

dopuszczalny

pożyczkodawca pozabankowy

wyłącznie bank

cel nieokreślony

cel ściśle

określony

umowa pisemna lub ustna

umowa

pisemna

6

Cechy umowy kredytowej:

wyłączność

celowość

zwrotność

odpłatność

terminowość

7

Awal kredytowy – oznacza

udzielenie poręczenia i/lub

gwarancji dla innego

podmiotu.

W tym przypadku bank nie

angażuje bezpośrednio

środków pieniężnych lecz swoją

zdolność kredytową.

Pieniądze będą dopiero

potrzebne, jeżeli klient nie

wywiąże się ze swego

zobowiązania.

8

P O D Z I A Ł K R E D Y T Ó W

Podmiotowy:

1. konsumpcyjne (detaliczne)

mieszkaniowe

samochodowe

edukacyjne

2. gospodarcze (korporacyjne)

obrotowe

inwestycyjne

Okres kredytowania:

1. krótkoterminowe

( do 1 roku)

2. średnioterminowe

(do 3/5 lat)

3. długoterminowe

(powyżej 3/5 lat)

9

Podział kredytów ze względu na rodzaj pieniądza:

kredyty złotowe

kredyty walutowe

Podział ze względu na dostępność:

gotówkowe

bezgotówkowe

Podział ze względu na warunki:

komercyjne

preferencyjne

10

Formy kredytu:

kredyt w rachunku bieżącym

(+odnawialny;linia kredytowa)

kredyt w rachunku kredytowym

(+kredyt w karcie kredytowej)

kredyty konsolidacyjne

kredyt dyskontowy

kredyt hipoteczny

konsorcjum kredytowe

kredyt akceptacyjny

kredyt balonowy (karencja)

factoring

leasing

11

Przebieg procesu kredytowego:

decyzja dotycząca przeznaczenia

przegląd i wybór oferty bankowej

rozmowa z bankiem (negocjacje)

złożenie wniosku kredytowego z załącznikami

wizyta u wnioskodawcy

analiza i badanie zdolności kredytowej

opinia Komitetu Kredytowego

decyzja o przyznaniu lub odmowie kredytu

podpisanie umowy kredytowej

ustanowienie zabezpieczeń

uruchomienie kredytu/aktywizacja

kontrola wykorzystania kredytu/ monitoring

12

Zakres dokumentacji stanowiącej załączniki do

wniosku kredytowego:

dokumentacja określająca status formalno-prawny

wnioskodawcy

dokumentacja określająca sytuację ekonomiczno –

finansową wnioskodawcy

dokumentacja określająca przedmiot kredytowania

dokumentacja związana z zabezpieczeniem

kredytu/adekwatność kredytowa

13

Zakres dokumentacji określającej status formalno-prawny

wnioskodawcy

dowody tożsamości

zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej

zezwolenia , koncesje

aktualne wyciągi z właściwego rejestru podmiotu

gospodarczego

umowa spółki

statut spółki

zaświadczenie o nadaniu numeru REGON, NIP

14

Zakres dokumentacji dotyczącej sytuacji ekonomiczno –

finansowej wnioskodawcy:

zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o nie zaleganiu z

podatkami wobec Skarbu Państwa

zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o braku

wymagalnych zobowiązań z tytułu ubezpieczeń

zeznania podatkowe

sprawozdawczość na wzorach GUS

nakaz płatniczy dla rolniczej działalności gospodarczej

opinie banków

informacja o stanie majątkowym

15

Zakres dokumentacji dotyczącej wnioskowanego

przedsięwzięcia inwestycyjnego:

wniosek kredytowy

zestawienie kosztorysowe

harmonogram realizacji przedsięwzięcia

aktualne pozwolenia, zaświadczenia

biznes –plan w formie opisowo – tabelarycznej przedstawiający

rentowność przedsięwzięcia i jego celowość

dokumenty potwierdzające możliwości zbytu usług/produkcji

16

Zakres dokumentacji związanej z zabezpieczeniem kredytu:

wyciągi z rachunków lokat terminowych

zestawienie posiadanego majątku ruchomego

dowody rejestracyjne pojazdów

polisy ubezpieczeniowe

aktualne odpisy ksiąg wieczystych

akty nabycia nieruchomości

wyceny

inne dokumenty potwierdzające stan posiadania wnioskodawcy

i poręczycieli

17

Art. 69

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do

dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę

środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a

kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na

warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty

wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych

terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać :

1) strony umowy,

2) kwotę i walutę kredytu,

3) cel, na który kredyt został udzielony,

4) zasady i termin spłaty kredytu,

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą

wykorzystania i spłaty kredytu,

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy

środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

18

Przez zdolność kredytową

rozumie się zdolność do spłaty

zaciągniętego kredytu wraz z

odsetkami w terminach

określonych w umowie.

Kredytobiorca jest obowiązany

przedłożyć na żądanie banku

dokumenty i informacje

niezbędne do dokonania oceny

tej zdolności.

19



CREDITSCORING - Punktowa ocena ryzyka

kredytowego

Scoring aplikacyjny - wykorzystywany w przypadku nowych

klientów, o których informacje są dostępne jedynie na

podstawie wypełnionych formularzy aplikacyjnych oraz danych

pozyskanych z zewnętrznych źródeł (innych banków, Biura

Informacji Kredytowej, biur informacji gospodarczej, ZUS,

urzędów skarbowych itp.)

Scoring behawioralny - bierze pod uwagę dodatkowe

informacje uzyskane o kliencie przed/po udzieleniu mu

kredytu (dotyczące przede wszystkim jego dotychczasowej

historii kredytowej - np. opóźnień w spłatach rat) i prognozuje

zachowania klienta.

Profit scoring - rozszerzenie podstawowego modelu

scoringu; pozwala również oszacować z jakim zyskiem dla

banku wiąże się współpraca z kontrahentem.

Model bardziej zaawansowany, uwzględnia bowiem szereg

dodatkowych czynników ekonomicznych. W modelu tym

możliwe jest uzależnienie wysokości udzielanego kredytu od

ryzyka.

20

NORMY OSTROŻNOŚCIOWE

Suma udzielonych kredytów, pożyczek pieniężnych, nabytych

obligacji i innych niż akcje papierów wartościowych,

wierzytelności z tytułu gwarancji bankowych, poręczeń i

akredytyw oraz innych wierzytelności banku w stosunku do

jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo i

organizacyjnie ponoszących wspólnie ryzyko gospodarcze nie

może przekroczyć 25% funduszy własnych banku.

Suma wierzytelności banku w odniesieniu do podmiotów, o

których mowa w ust. 1, w stosunku do których wierzytelności

przekraczają 10% funduszy własnych banku, nie może łącznie

przekroczyć 800% tych funduszy.

Suma kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i

poręczeń udzielonych członkom organów i osobom zajmującym

kierownicze stanowiska w banku nie może przekroczyć 10%

sumy funduszy podstawowych banku, a w banku spółdzielczym

25% sumy funduszy podstawowych banku.

21

Od

20 lutego 2006

obowiązuje ustawa antylichwiarska.

Stosownie do zmienionych przepisów maksymalna

wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej

nie będzie mogła w stosunku rocznym przekraczać

czterokrotności wysokości stopy kredytu

lombardowego NBP (odsetki maksymalne).

Od 9.06.2011 – 6,0%

Ogranicza ona wysokość oprocentowania kredytów do 24 procent.

Ustawa dotyczy wszystkich instytucji finansowych, które zajmują się

pożyczaniem pieniędzy i wszystkich rodzajów kredytów.

Zgodnie z nowymi przepisami łączna kwota wszystkich opłat,

prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o

kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub

wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z

ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i

ubezpieczeń (w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu) nie

będzie mogła przekroczyć 5% kwoty udzielonego kredytu

konsumenckiego.

Ustawa antylichwiarska nie jest polskim wynalazkiem.

Doświadczenie innych krajów europejskich pokazuje, że ludzie, którzy tracą

dostęp do kredytów korzystają z usług tzw. szarej strefy.

22

U W A G A ! ! !

Zawarcie umowy pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem

od czynności cywilnoprawnych PCC (dawniej opłatą skarbową).

Podstawą opodatkowania jest wartość pożyczki (tzn. kwota

bez odsetek), a podatek wynosi 2% od kwoty pożyczki (czyli

20zł od 1000zł kwoty pożyczki).

W terminie 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki, jej

strony powinny wypełnić deklarację PCC-1, złożyć go w

urzędzie skarbowym właściwym dla jednej ze stron umowy

pożyczki (ze względu na jej miejsce zamieszkania) oraz wpłacić

PCC na konto tego urzędu.

Za niezłożenie deklaracji oraz za złożenie jej po terminie grozi

grzywna, natomiast wpłata podatku po terminie grozi jedynie

odsetkami za zwłokę.

23

Kredyt denominowany przyznawany jest w walucie

obcej.

Jednak transze kredytu bank wypłaca w złotówkach.

Także w złotówkach dokonujemy spłaty kolejnych rat.

Po co więc takie komplikacje? Kredyty denominowane

są korzystniej oprocentowane. Nie znamy jednak relacji

kursowych.

Denominowany oznacza że ratę mamy podaną w

walucie. Indeksowany rata jest podana w PLN.

Przy kredycie denominowanym może się zdarzyć, że w

dniu

spisywania umowy widnieje na niej jakaś konkretna

kwota np.

w CHF, a w dniu wypłaty zmienią się kursy i

otrzymujemy

w złotówkach inną kwotę niż się spodziewaliśmy.

W kredycie indeksowanym kredyt jest przeliczany w

dniu aktywacji wypłaty i podany w złotówkach. Kredyt

indeksowany eliminuje więc niespodzianki kursowe.

24

Biuro Informacji Kredytowej S.A.

zostało utworzone przez banki z inicjatywy ZBP.

Celem powołania - zbudowanie kompleksowej

bazy danych zawierającej informacje o

zobowiązaniach klientów banków.

Minimalizowanie ryzyka;bezpieczeństwo i

ochrona obrotu pieniężnego

BIK gromadzi dane pozytywne i negatywne,

dotyczące obsługi Klientów Indywidualnych.

Oferta BIK kierowana jest zarówno do klientów

instytucjonalnych jak i do klientów indywidualnych.

Na podstawie danych dostarczanych przez instytucje

kredytowe generowane są różne rodzaje Raportów BIK,

które wykorzystywane są procesie dokonywania oceny

zdolności i wiarygodności kredytowej klientów

banków/SKOK-ów.

25

Wywiadownie gospodarcze.

Podstawowy raport o firmie zawiera:

dane teleadresowe;dane rejestrowe; forma

prawna;

przedmiot działalności;struktura własności;

skład rady nadzorczej;skład kierownictw;

uprawnienia do reprezentacji;

kapitał; nieruchomości;obroty; import; eksport;

dostawcy i odbiorcy;

bilans; wskaźniki;wypłacalność; ocena płatności;

postępowanie windykacyjne,sporne i sądowe;

banki obsługujące;

kredytscoring i wiarygodność płatnicza;

zatrudnienie; inwestycje; historia

26

Ustawa o kredycie konsumenckim określa:

zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki;

obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w

zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o

kredyt oraz w związku z zawartą umową o kredyt

konsumencki;

skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy i pośrednika

kredytowego.

Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o

kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo

równowartość tej kwoty w walucie obcej

27

Od 2009 roku polskie prawodawstwo przewiduje

możliwość

ogłoszenia upadłości nie tylko przez firmy, ale

również osoby fizyczne – upadłość konsumencką.

Ogłosić bankructwo może osoba fizyczna

nieprowadząca działalności gospodarczej, która w

wyniku nieszczęśliwego wypadku, niezawinionej

utraty pracy, bądź długotrwałej choroby, utraciła

zdolność spłacania swoich długów.

Z prawa do ogłoszenia upadłości można skorzystać

kilkakrotnie w ciągu życia, jednak nie częściej niż raz

na dziesięć lat.

Osoba fizyczna, która stwierdzi, że nie ma możliwości

spłaty własnego zadłużenia występuje do sądu z

wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Bankructwo ogłasza sąd, który powiadamia opinię

publiczną o tym fakcie poprzez wywieszenie

informacji w swojej siedzibie oraz zamieszcza ją w

prasie ogólnopolskiej.

28

Wartość kredytów dla gospodarstw domowych

spadła w lutym w porównaniu z grudniem

ubiegłego roku o 11,5 mld zł,

W końcu lutego ich zadłużenie w

bankach wyniosło 525,5 mld zł

Przedsiębiorstwa 263 mld zł

W lutym depozyty w stosunku do stycznia wzrosły

jedynie o 1,8 mld zł, czyli 0,4 proc.

W sumie na kontach bankowych Polacy mają

488 mld zł.

Wartość zaciągniętych przez Polaków

kredytów hipotecznych przekracza 221,5

mld zł.

Dane NBP

29

30