Polityka bezpieczeństwa Szwecji

Polityka bezpieczeństwa Szwecji

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Państwo wybierające politykę neutralności, podobnie jak

państwo neutralne, zobowiązane jest do przyjęcia

pewnych zasad, zarówno w polityce zagranicznej, jak i

wewnętrznej.



Jego nienaruszalność terytorialna powinna łączyć się z

zakazem przemarszu wojsk, zakładania urządzeń i

tworzenia obcych oddziałów wojskowych. Zobowiązane

jest bronić swojego terytorium, co nie może być

traktowane jako akt nieprzyjazny. Narzędziem może być

tzw. wiarygodna obrona lub zbrojna neutralność

tzw. wiarygodna obrona lub zbrojna neutralność,

czyli budowa odpowiedniego potencjału militarnego,

który zniechęcać będzie do potencjalnego ataku

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Do zewnętrznych aspektów „Ideologii neutralności"

zaliczyć natomiast należy:

■ bezstronność i przeciwstawianie się naciskom i

żądaniom stron;

■ pełnienie misji polubownych i zażegnywanie

konfliktów .



Powyższe elementy, w latach 60. uzupełnione o

solidaryzm

międzynarodowy,

miały

charakteryzować aktywną politykę neutralności,

tzn. taką, która pomimo naturalnych ograniczeń

wnosi swój wkład do systemu międzynarodowego.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Rys historyczny:



Korzenie szwedzkiej neutralności łączą się z obawą
przed

zwiększeniem

wpływów

Rosji,

której

potencjał przestrzenny, ludnościowy, ale także
zasadnicza odmienność kulturowa miały stanowić o
szwedzkim braku zaufania.



że Szwecja nie dążyła do utrzymania równowagi
siły, co byłoby wskazane z perspektywy państwa
neutralnego.



Sojusze z Wielką Brytanią i Niemcami w XIX w.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Dopiero w 1834 r. - w memorandum wysłanym rządom

brytyjskiemu i rosyjskiemu - król jednoznacznie

określił, iż unia Szwecji i Norwegii zamierza prowadzić

politykę „ścisłej i niezależnej neutralności".



Jednak elastyczne i pragmatyczne traktowanie

neutralności.



W czasie I wojny światowej polityka neutralności

została

dla

wymogów

bieżących

praktycznie

wstrzymana. Nie tylko wpływowe kręgi polityczne

opowiadały się za współpracą z Niemcami - które w

tym

czasie

stały

się

czołowym

partnerem

gospodarczym - ale nawet oficjalna propaganda

demonstrowała rezygnację z bezstronność

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Okres międzywojenny początkowo Liga Narodów
i „rozbrojona neutralność".



W roku 1936 Szwecja (wraz z Danią, Norwegią,
Finlandią, Holandią, Hiszpanią i Szwajcarią)
oficjalnie wystąpiła z Ligi Narodów.



Szwecja, odchodząc od wcześniejszego idealizmu,
uznała za właściwy zbrojny unilateralizm i
rozpoczęła szybkie zbrojenia.



Szwedzka neutralność podczas II wojny światowej

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



System dwublokowy po II w. św. – początkowo

koncepcja Nordyckiej Unii Obronnej.



Przekreślona przez członkostwo Danii i Norwegii w

NATO.



Powrót do pozycji państwa neutralnego.



Konceptualnym streszczeniem ówczesnej polityki

bezpieczeństwa

stało

się

sformułowanie:

„niezaangażowanie w czasie pokoju, aby

umożliwić neutralność w czasie wojny",

używane w politycznym obiegu od początku lat 50.,

jednak formalnie zamieszczone w oświadczeniu

rządu dopiero 13 października 1956 r.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



„Niezaangażowanie"

było

w

tym

kontekście

rozumiane jako zdystansowanie się wobec dwóch

rywalizujących bloków. O osiągnięciu neutralności

miały natomiast stanowić:

■ pozostawanie poza sojuszami, czyli bezaliansowość;
■ budowa własnej niezależnej obrony;
■ unikanie zobowiązań, które mogłyby zaszkodzić

wiarygodności państwa.



Obowiązki wynikające z neutralności postrzegano nie

tylko jako pozostawanie poza otwartymi konfliktami,

lecz jako aktywne działania na rzecz budowy pokoju.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



inicjatywy pokojowe Szwecji, m.in. plan utworzenia

bezatomowego klubu w skali globalnej, przedstawiony w

październiku 1961 r. przez ministra O. Undena, oraz

odbywająca się w Sztokholmie „Konferencja KBWE w

sprawie środków budowy zaufania i bezpieczeństwa oraz

rozbrojenia w Europie" (1984-1986).



Szwecja potępiła w 1950 r. działania w Korei Północnej

(stała się następnie członkiem Komisji Rozjemczej ONZ),

rosyjską inwazję w Czechosłowacji w 1968 r. i w

Afganistanie w 1979 r., ale w latach 60. i 70. także wojnę

wietnamską,co spowodowało wycofanie amerykańskiego

ambasadora i praktyczne zamrożenie dwustronnych

stosunków w latach 1972-1974.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Szwecja przystąpiła do planu Marshalla, a następnie

aktywnie uczestniczyła - poprzez zorganizowanie w

1960 r. konferencji założycielskiej - w kształtowaniu

Europejskiego

Stowarzyszenia

Wolnego

Handlu,

którego głównym celem było zlikwidowanie wszelkich

barier we wzajemnym handlu i utworzenie strefy

wolnego handlu w obrębie państw członkowskich.



Ciągłe doskonalenie sił zbrojnych, maksymalna

samowystarczalność w zakresie surowców czy

półfabrykatów, oraz wysoka rentowność produkcji w

celu samofinansowania prac rozwojowych. Szwecja

eksporterem broni do NATO i na Daleki Wschód.



„Zbrojna” neutralność Szwecji .

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



poczucie zagrożenia wzrosło ponadto w wyniku

naruszania wód terytorialnych i przestrzeni

powietrznej przez wojska rosyjskie. Do najbardziej

poważnych należały następujące incydenty: tzw.

Whiskey on the Rocks w 1981 r., kiedy rosyjska

łódź klasy „Whiskey" (U-137) wpłynęła na wody

wokół bazy morskiej w Karlskrona i podobny

incydent w Harsfjarden w 1982 r.



Świadomość, że w przypadku konfliktu Szwecja

nie będzie tylko tłem.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Po zmianach 1990 – początkowo postawa wyczekująca.

Po zmianach 1990 – początkowo postawa wyczekująca.



Członkostwo w UE –dopiero 26 października 1990 r. rząd

szwedzki

ogłosił

rozpoczęcie

przygotowań

wniosku

aplikacyjnego.



W grudniu Riksdag większością 90% głosów przyjął decyzję o

złożeniu wniosku akcesyjnego, w którym nie znalazło się

żadne

odniesienie

do

szwedzkiej

neutralności

o

proeuropejskim wyniku zdecydowały przede wszystkim

czynniki natury zewnętrznej.



Złożenie wniosku aplikacyjnego w Brukseli 1 lipca 1991

nadanie

nowego

wymiaru

relacji

gospodarka

-

bezpieczeństwo,

przy

równoczesnym

utrzymaniu

neutralności.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Nowy premier Carl Bildt w 1991 r. Pod jego wpływem

wiosną 1992 r. Riksdag przyjął koncepcję, iż

podstawą szwedzkiej polityki bezpieczeństwa jest

„Nieuczestniczenie w sojuszach militarnych, aby

umożliwić krajowi zachowanie neutralności w

przypadku wojny w sąsiedztwie".



Zawężenie do sojuszy militarnych zostało celowo

wyszczególnione, ponieważ w tym kontekście

członkostwo w UE nie było sprzeczne z doktryną

bezpieczeństwa. Pojawił się również nowy, ważny

element, w formie wyraźnego odniesienia do

sąsiedztwa, które należy rozumieć jako region Morza

Bałtyckiego

.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Premier Bildt, podkreślał, że wkład Szwecji w misjach

pokojowych, w byłej Jugosławii jest większy niż wielu

państw członkowskich NATO, a aktywność szwedzka w

Chorwacji, Macedonii czy Bośni dowodzi, iż w praktyce

maleje znaczenie podziału na członków sojuszu

militarnego i państwa do niego nienależące, ponieważ

najistotniejszy jest realny wkład w budowę pokoju.



Po

wstąpieniu

do

UE-

redefinicja

polityki

bezpieczeństwa

nieuczestniczenie

w

blokach

militarnych musi być połączone z aktywnym popieraniem

bezpieczeństwa międzynarodowego, jako najlepszy

sposób „ochrony wolności i niezależności kraju",

przyczyniający się do „ograniczania napięć i zmniejszania

niebezpieczeństwa kryzysów i wojen" .

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Od 1999 r. widoczna stała się tendencja ku poszukiwaniu

nowej koncepcji dla szwedzkiej polityki neutralności.



Rząd socjaldemokratyczny Gorana Perssona - przy

poparciu niektórych posłów opozycji - twierdził, że

odwoływanie się do neutralności w oficjalnych

dokumentach prowadzi do ograniczenia działań Szwecji

w UE, Unii Zachodnioeuropejskiej, także innych formach

współpracy.



Za realne zagrożenia uznano natomiast pogłębiające się

podziały,

niewłaściwe

wykorzystanie

środowiska

naturalnego,

konflikty

zbrojne

i

destabilizację

gospodarczą w Azji, Rosji i Ameryce Łacińskiej.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



W listopadzie 2000 r. premier G. Persson jednoznacznie

określił

neutralność

jako

nieaktualną

w

okresie

pozimnowojennym. Stwierdził, że rezygnacja z neutralności

dałaby Szwecji lepsze możliwości rozwiązywania takich

problemów, jak: rozbrojenie, kontrola broni atomowej i

ogólnoeuropejska stabilizacja.



Ostatecznie 11 lutego 2002 r. rząd podjął historyczną

decyzję i zrezygnował z jakiegokolwiek odniesienia w

doktrynie

do

neutralności.

Szwedzka

polityka

bezpieczeństwa miała opierać się na:



pozostawaniu poza sojuszami wojskowymi;



odpowiednich możliwościach defensywnych;



aktywnej współpracy międzynarodowej

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



W 2004 r., bazując już na nowej doktrynie, do

głównych założeń polityki bezpieczeństwa zaliczono:



zachowanie pokoju i narodowej niezależności;

■ promowanie

stabilności

i

bezpieczeństwa

w

bezpośrednim sąsiedztwie;



wzmacnianie

międzynarodowego

pokoju

i

bezpieczeństwa .



Tak więc definitywne odrzucenie neutralności zajęło

Szwecji siedem lat - począwszy od przystąpienia do

Unii w 1995 r. - i stanowiło duże wyzwanie zarówno

dla elit rządzących, jak i dla społeczeństwa.

Polityka bezpieczeństwa

Polityka bezpieczeństwa

Szwecji

Szwecji



Szwecja przystąpiła do programu Partnerstwo dla

pokoju w 1994 roku.



Członkostwo w NATO -dane z 2009 r. pokazują, że

poparcie dla akcesji wyraża jedynie ok. 30 proc.

Obywateli.



Listopad 2012 – umowa państw nordyckich Dania

Norwegia, Szwecja, Finlandia i Islandia o wspólnej

flocie wojskowych samolotów transportowych,

oraz w przyszłości systemów radarowych i

holowników marynarki wojennej - Pooling and

Sharing