RECEPTURA PŁYNNYCH

RECEPTURA PŁYNNYCH

POSTACI LEKU

POSTACI LEKU

MIESZANKI – Mixturae
ZAWIESINY – Suspensiones
EMULSJE – Emulsiones

MIESZANKI

MIESZANKI

Mixturae

Mixturae



Płynne

postaci

leku

przeznaczone

do

użytku

wewnętrznego

, zapisywane zwykle w ilości 60,0-250,0 g



Od roztworów różnią się tym, że poza rozpuszczonymi

substancjami stałymi zawierają także leki płynne: napary,

intrakty, syropy, odwary, nalewki



Dawkowane przez pacjenta łyżką (15 g) lub łyżeczką (5 g)



Mogą zawierać leki należące do wykazów środków słabo lub

silnie działających, czasami bardzo silnie działających



Ze względu na różny skład mogą być klarowne, opalizujące

lub mętne



Nie tracą właściwości chemicznych i leczniczych przez

okres

7 dni



Jeżeli w skład mieszanki wchodzą nalewki i intrakty, należy

w Signatura zaznaczyć, aby wstrząsnąć przed użyciem w

celu zapewnienia homogeniczności mieszanki

MIESZANKI

MIESZANKI

Mixturae

Mixturae

W skład mieszanek mogą wchodzić:



Roztwory wodne (Solutiones aquosae)



Roztwory spirytusowe (Solutiones spirituosae)



Nalewki (Tincturae)



Intrakty (Intracta)



Napary, odwary (Infusa, Decocta)



Soki roślinne (Succi)



Wyciągi (płynne, suche) (Extracta fluida, Extracta

sicca)



Wody aromatyczne (Aquae aromaticae)



Syropy (Sirupi)

W przeciwieństwie do kropli mieszanki prawie zawsze

zawierają dodatek środków poprawiających smak
i zapach (Corrigentia): syropów, wód aromatycznych,
nalewek, wyciągów. Często pełnią one również rolę
leku wspomagającego

MIESZANKI Mixturae

MIESZANKI Mixturae

W skład mieszanki wchodzą:
Basis – środek głównie działający
Adjuvans – środek wspomagający
Corrigens – środek poprawiający smak, zapach

lub wygląd leku

Vehiculum – rozpuszczalnik (Aqua purificata),

woda miętowa, woda koprowa (dzieci)

MIESZANKI

MIESZANKI

Rp.

Mixtura Expectorans 100,0

skład

Extr. Ipecacuanhae 0,25
Liquor Ammoni anisati 2,5
Sirupus Thymi 10,0

Mixturae

Mixturae

- przykłady

- przykłady

Mixtura Pepsini R.P.
Rp.
Pepsini 2,5
Ac. hydrochlorici 10% 1,0
Auranti tinct. 2,0
Aquae ad 100,0
M.F. mixt.
D.S. 3x dziennie łyżkę

Rp.
Pepsini 1,0
Ac. hydrochlorici 10% 1,0
Sir. simplicis 10,0
Aquae ad 100,0
M.F. mixt.
D.S. 3x dziennie łyżkę

Uwaga!

W mieszance pepsynowej ogólne

stężenie kwasu solnego w leku nie może
przekroczyć

0,5%

- przy wyższych stężeniach

następuje inaktywacja pepsyny

Mixtura nervina R.P.

Mixtura nervina R.P.

Rp.

Mixturae nervinae 100,0

Skład mikstury:
Rp.

Kalii bromidi 4,0
Natrii bromidi 2,0
Ammonii bromidi 2,0
Aquae dest. ad 100,0
M.f.mixt.

Działanie: Sedativum. Dawkowanie: łączna dobowa

dawka bromków nie powinna przekraczać 1,0

Mixturae

Mixturae

– przykłady

– przykłady

Rp.

T-rae Valerianae 20,0
Hydroxyzini sir. 100,0
Neospasmini sir. 120,0
Aq. destil. ad 300,0
M.f. mixt.

Działanie: Sedativum

Rp.

T-rae Adonidis vernalis 15,0
T-rae Valerianae 10,0
Neospasmini sir. 30,0
Aq.destil. ad 200,0
M.f.mixt.

Działanie: Cardiacum,
sedativum

Mixturae

Mixturae

– przykłady

– przykłady

Rp.

Codeini phosphatis 0,2
Sirupi Pini compositi 100,0
Neospasmini sirupi 130,0
Aquae dest. ad 250,0
M.f.mixt.
D.S. 2 x 10 ml

Uwaga!

Sirupus Pini Compositus (Syrop

sosnowy złożony) zawiera w swoim składzie
fosforan kodeiny w ilości 0,05 na 100,0 syropu

Mixturae

Mixturae

– przykłady

– przykłady

Rp.

Sol. Kalii iodidi 4,0/140,0
Natrii hydrocarbonatis 3,0
Althaeae sir. 80,0
M.f.mixt.
D.S. 3 x dziennie po łyżce

Działanie: Expectorans

Mixturae

Mixturae

– przykłady

– przykłady

Rp.

Mixt. Nervinae 40,0
Phenobarbitali natrici 0,15
Convallariae maialis tinct.
Crataegi tinct.
Valerianae tinct.
Adonidis vern. tinct. aa 5,0
Neospasmini 100,0
M.f.mixt.
D.S. 2 x dziennie łyżkę

Działanie: Sedativum, Cardiacum.

Uwaga!

Potencjalna możliwość wystąpienia

niezgodności między fenobarbitalem sodowym

a bromkiem amonu zawartym w Mixt. Nervina

ZAWIESINY

ZAWIESINY

Suspensiones

Suspensiones



Płynne postaci leku stanowiące układ równomiernie
rozproszonej,

sproszkowanej

stałej

substancji

leczniczej
i cieczy rozpraszającej, zawierającej substancje
pomocnicze.



Mogą być stosowane jako postać przeznaczona do
użytku wewnętrznego, jak i zewnętrznego



Zawiesiny mogą zawierać dodatek substancji
zwiększających lepkość – ułatwiających równomierne
zawieszenie fazy stałej (najczęściej gumy arabskiej)



Substancje pomocnicze użyte do sporządzenia
zawiesin, zwiększające lepkość fazy rozpraszającej
oraz poprawiające smak i zapach, nie powinny
osłabiać

trwałości

i

dostępności

biologicznej

substancji leczniczej

Zawiesiny do użytku

Zawiesiny do użytku

wewnętrznego

wewnętrznego

Suspensiones

Suspensiones

ad usum internum

ad usum internum



Sporządzenie ich ma na celu podanie
nierozpuszczalnej w wodzie substancji w
płynnej postaci leku, a także zamaskowanie
przykrego smaku substancji, zwiększenie jej
trwałości w czasie przechowywania lub
uzyskanie przedłużonego działania



Postać leku lepiej tolerowana przez chorych,
zwłaszcza dzieci i osoby starsze

Suspensiones pro usu interno

Suspensiones pro usu interno

– substancje zwiększające

– substancje zwiększające

lepkość

lepkość



Gummi arabicum (Guma arabska) – stężenie 33%
(można przepisać kleik z gumy arabskiej Mucilago
gummi arabici o stęż. gumy arabskiej 33% jako fazę
płynną leku)



Methylcellulosum (Metyloceluloza) – stężenie 2%



Gelatina (Żelatyna) – stężenie 4% (obecnie

niedostępna)

Zawiesiny do użytku wewnętrznego nie powinny
zawierać substancji silnie i bardzo silnie działających w
postaci fazy rozproszonej ze względu na ryzyko
niejednorodności dawki. Dopuszczalna jest natomiast
obecność tych substancji, jeśli występują w leku w
postaci roztworu

Suspensiones ad usum

Suspensiones ad usum

internum

internum

Rp.

Calcii carbonatis 4,0
Magnesii oxidi 2,0
Gummi arab. Mucil. 10,0
Aquae ad 50,0
M.f.suspensio
D.S. 4 x dziennie łyżeczkę

Zmieszać przed użyciem

!

Działanie: Antacida

Suspensiones ad usum

Suspensiones ad usum

internum

internum

Rp.

Anaesthesini 2,5
Mucil. Gummi arabici ad 50,0
M.f.susp. ad usum internum
D.S. 1 łyżeczka doustnie co 6 godzin

Anestezyna (benzokaina) – stosowana p.o. w

dawkach 0,25 – 0,5

Rp.

Tannini albuminatis 0,5
Sir. simplicis 20,0
M.D.S. 4 x dziennie łyżeczkę

Zmieszać przed użyciem!

Przyszłość zawiesin do użytku
wewnętrznego?

Gotowe płynne mieszaniny do sporządzania
zawiesin doustnych ze stałych postaci leku

(tabletek, kapsułek) ORA



ORA-PLUS - preparat zagęszczający (zawieszający)



ORA-SWEET – preparat poprawiający smak



ORA-SWEET SF – preparat poprawiający smak bez

cukru



ORA-BLEND – preparat zagęszczający i

poprawiający smak

Umożliwiają stworzenie stabilnej zawiesiny o

odpowiedniej konsystencji, smaku i zapachu

z wykorzystaniem stałych postaci leku, np. tabletek

z kaptorpilem.

Niestety, dotychczas nie

rozpowszechnione w Polsce.

Suspensiones pro usu externo

Suspensiones pro usu externo

-

-

Zawiesiny do użytku

Zawiesiny do użytku

zewnętrznego (pudry płynne)

zewnętrznego (pudry płynne)



Zawierają nawet do 50% cząstek stałych w roztworach
wodnych, glicerolowych lub rzadziej olejowych



Mogą mieć konsystenecję płynną do konsystencji
dosyć gęstej papki



Substancje lecznicze wchodzące w skład zawiesin
mają działanie



Wysuszające, np. talk, tlenek cynku, skrobia



Chłodzące i dezynfekujące ,np. mentol,
metenamina



Ściągające, np. zasadowy galusan bizmutawy
(dermatol), tanina



Miejscowo znieczulające, np. benzokaina

Suspensiones ad usum

Suspensiones ad usum

externum

externum

Rp.

Mentholi 0,05
Zinci oxidi
Talci aa 10,0
Glyceroli 5,0
1% Sol. Acidi borici ad 50,0
M.D.S. Puder płynny

Popularne zawiesiny do

Popularne zawiesiny do

pędzlowania jamy ustnej

pędzlowania jamy ustnej

Rp.

Boracis 4,0
Anaesthesini 1,0
Glycerini ad 30,0
M.f. suspensio
D.S. Do pędzlowania
jamy ustnej

Rp.

Aphtin 20%

Tj. 20% roztwór boraksu

w glicerynie

Suspensiones ad usum

Suspensiones ad usum

externum

externum

Rp.

Hydrocortisoni 1,0
Bismuthi subgallatis 25,0
Mucil. Gummi arabici ad 1000,0
M.f.susp.
D.S. Wlew doodbytniczy

Rp.

Ichtyoli 3,0
Zinci oxydi 30,0
Rapae olei ad 100,0
M.f.suspensio

Suspensiones ad usum

Suspensiones ad usum

externum

externum

Aqua cosmetica Kummerfeldi
Rp.

Camphorae
Gummi arabicae aa 6,0
Sulfuris ppti 25,0
Aquae Calcis ad 200,0
M.D.S. Do smarowania

Rp.

Camphorae
Sulfuris ppti
Glycerini aa 5,0
Zinci oxydi 30,0
Aq. Calcis ad 100,0
M.f.susp.
D.S. Do smarowania

EMULSJE

EMULSJE

Emulsiones

Emulsiones



Układy składające się z dwóch ciekłych,
niemieszających się faz, z których jedna jest
rozproszona w drugiej, a cały układ
stabilizuje emulgator



Powstają podczas procesu emulgowania,
który polega na mechanicznym rozproszeniu
faz.



Emulgator – substancja powierzchniowo
czynna, mająca zdolność gromadzenia się na
granicy

faz.

Zmniejsza

napięcie

powierzchniowe

emulsji

ułatwiając

jej

sporządzenie oraz zwiększa jej trwałość.

Podział

emulsji

w

zależności

od

fazy

rozpraszającej i rozproszonej:



Woda w oleju (W/O), w których faza wodna jest
rozproszona w fazie olejowej



Olej w wodzie (O/W), w których faza olejowa
jest rozproszona w fazie wodnej

Emulgatory:
Cholesterol, alkohol cetylowy i stearylowy,

lecytyny, żelatyna, kazeina, guma arabska,
agar, tragakanta, pektyna, metyloceluloza,
karboksymetyloceluloza, bentonit, kompozycje
polisorbatów

(Tween)

z estrami sorbitanu (Span)

Zasady zapisywania emulsji

Zasady zapisywania emulsji

do użytku wewnętrznego

do użytku wewnętrznego



Podać nazwy łacińskie substancji leczniczych (w
dopełniaczu)



Określić dawki jednorazowe substancji czynnych



Najczęstszym emulgatorem jest metyloceluloza
lub guma arabska . Nie ma obowiązku pisania
ilości emulgatora, wystarczy napisać q.s..
Farmaceuta sam określi ilość emulgatora.



Sporządza się najczęściej w ilości 50-250 g



Dawkuje się miarami domowymi (łyżka stołowa –
15g, deserowa- 10g lub łyżeczka do herbaty- 5g)



W sygnaturze należy określić dawkowanie

Emulsje do użytku

Emulsje do użytku

wewnętrznego

wewnętrznego

Emulsiones ad

Emulsiones ad

usum internum

usum internum

Rp.

Ricini olei 20,0
Gummi arabici 10,0
Saccharini 0,005
Menthae pip. Olei gtt. II
Aquae ad 100,0
M.f. emulsio
D.S. 1 łyżkę raz dziennie

Emulsje do użytku

Emulsje do użytku

zewnętrznego

zewnętrznego

Emulsiones ad

Emulsiones ad

usum externum

usum externum

Rp.

Lini olei
Aquae Calcis aa 10,0
M.D.S. do smarowania
Zmieszać przed użyciem
Jest to mazidło wapienne – Linimentum Calcis –
używane dawniej przeciw oparzeniom słonecznym

Rp.

Alumini acetici sol.0,5
0,1% Sol. Epinephrini 0,5
Lanolini anhydr. 1,0
Paraffini liq. 15,0
M.D.S. Krople do nosa