WIEDZA O

SPOŁECZEŃSTWIE

Temat: Organizacje

międzynarodowe – ASEAN,

WNP, Europejskie organizacje

Plan lekcji

1.

Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo – Wschodniej

1.1. Geneza i rozwój ASEAN
1.2. Cele i zadania ASEAN
1.3. Główne organy ASEAN
1.4. Obszary współpracy ASEAN
2. Wspólnota Niepodległych Państw
2.1. Geneza i rozwój WNP
2.2. Cele i zadania WNP
2.3. Główne organy WNP
2.4. Działalność WNP
3.

Europejskie organizacje regionalne

3.1. Beneluks
3.2. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA)
3.3. Rada Państw Morza Bałtyckiego
3.4. Rada Nordycka
3.5. Grupa Wyszehradzka
3.6. Unia Zachodnioeuropejska
3.7. CEFTA
3.8. GUAM

Przyczyną powstania Stowarzyszenia były napięcia między państwami
regionu, mogące w każdej chwili przerodzić się w konflikt, a także
rosnąca rola Japonii. Państwa uznały, że najlepszym sposobem
rozwiązania tych konfliktów będzie powołanie organizacji
międzynarodowej. W bliższej współpracy widziano także nadzieję na
przyśpieszenie rozwoju gospodarczego i osłabienie zależności
gospodarczej od państw zachodnich.

Geneza i rozwój Stowarzyszenia Narodów

Azji Południowo – Wschodniej

W 1967 roku 5 państw regionu
(Singapur, Tajlandia, Filipiny, Indonezja i
Malezja), powołały do życia ASEAN. Jej
struktura oraz mechanizmy
funkcjonowania były wzorowane na
EWG. Siedzibą organizacji została
Dżakarta.

W latach 80 –tych, 90 –tych, XX wieku
do organizacji przystąpiły kolejne
państwa regionu, m.in. Wietnam i
Kambodża.

Flaga Kambodży

Cele i zadania Stowarzyszenia Narodów

Azji Południowo – Wschodniej

Do celów ASEAN należy:

• rozwijanie współpracy politycznej, gospodarczej, społecznej i
kulturalnej,

• przyśpieszenie rozwoju gospodarczego państw członkowskich,

• ustanowienie w regionie strefy pokoju i neutralności wolnej od
wpływów mocarstw,
bliska współpraca z organizacjami regionalnymi o podobnych celach.

ASEAN - Association of Southeast Asian Nations -

Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo - Wschodniej

Główne organy Stowarzyszenia Narodów

Azji Południowo – Wschodniej

Spotkanie Szefów Rządów podejmuje najważniejsze decyzje i
określa główne kierunki rozwoju organizacji.

Konferencje Ministerialne to najwyższy organ obradujący
regularnie. Zbiera się raz w roku, a w jego skład wchodzą ministrowie
spraw zagranicznych państw członkowskich. Do jego kompetencji
należy nadzorowanie prac niższych organów, a także akceptowanie i
tworzenie nowych programów współpracy.

Stała Komisja to organ kierujący działalnością organizacji między
spotkaniami Konferencji i odpowiadający za utrzymanie stosunków z
państwami i innymi organizacjami.
Składa się z ministra spraw zagranicznych kraju, w którym ma ona
siedzibę (siedziba zmienia się co rok), oraz z ambasadorów pozostałych
państw.

Sekretariat to organ administracyjny. Na jego czele stoi Sekretarz
Generalny, który sprawuje tę funkcję przez 3 lata.

Obszary współpracy Stowarzyszenia

Narodów Azji Południowo – Wschodniej

Współpraca polityczna.
Głównym celem współpracy w tej dziedzinie jest przekształcenie
regionu w strefę „pokoju, wolności i neutralności”, czyli obszaru
wolnego od ingerencji mocarstw, gdzie rozwija się współpraca między
państwami, szanowana jest ich integralność.
Pojawia się także idea utworzenia na tym obszarze strefy bezatomowej,
o czym mówiła Deklaracja manilijska z 1987 roku. Do tej pory nie udało
się zrealizować tych celów (np. sojusz filipińsko – amerykański dający
USA prawo tworzenia baz wojskowych na Filipinach).

Flaga Indonezji

Herb Indonezji

Obszary współpracy Stowarzyszenia

Narodów Azji Południowo – Wschodniej

Współpraca gospodarcza.
W 1993 roku podpisano porozumienie o zniesieniu ceł we wzajemnych
obrotach i utworzeniu strefy wolnego handlu.
Dużym osiągnięciem współpracy gospodarczej było także powołanie
systemu rezerw żywnościowych, który ma przeciwdziałać
niekorzystnym zjawiskom na rynku żywności. Państwa ASEAN blisko
współpracują ze sobą także przy poszukiwaniu i wydobyciu surowców
mineralnych, zwłaszcza ropy naftowej. Organizacja rozwija także
współpracę gospodarczą z innymi państwami (np. ASEAN + 3 – forum
współpracy państw ASEAN z Japonią, Koreą Południową i Chinami).

Flaga Japonii

Flaga Korei Południowej

Flaga Chin

Geneza i rozwój Wspólnoty

Niepodległych Państw

Organizacja powstała na rozpadzie Związku Radzieckiego, co faktycznie
nastąpiło na początku 1991 roku. Co prawda ostatni przywódca ZSSR
Michaił Gorbaczow próbował utrzymać Związek Radziecki jako luźny
związek republik uznających zwierzchność władzy centralnej (Związek
Suwerennych Państw), jednak większość republik sprzeciwiała się
tworzeniu ponadnarodowej struktury.

Przywódcy byłych republik ZSRR
oraz państw europejskich zdawali
sobie sprawę z tego, że konieczne
jest utworzenie w miejsce ZSRR
struktury, która zapobiegłaby
chaosowi, jaki mógłby zapanować
po rozpadzie ZSRR.

Michaił Siergiejewicz Gorbaczow

Geneza i rozwój Wspólnoty

Niepodległych Państw

Na początku grudnia 1991 roku przywódcy Rosji (Borys Jelcyn),
Ukrainy (Leonid Krawczuk) i Białorusi (Stanisław Szuszkiewicz)
podpisali umowę o utworzeniu WNP. Pod koniec grudnia w Ałma Acie
przedstawiciele 8 kolejnych republik podpisali protokół, na mocy
którego państwa te przystąpiły do organizacji.
W 1993 roku jako ostatnia dołączyła do niego Gruzja. W ten sposób
organizacja objęła wszystkie państwa byłego ZSRR (12) z wyjątkiem
republik bałtyckich.

Boris Nikołajewicz Jelcyn

Leonid Krawczuk

Stanisław Szuszkiewicz

Cele i zadania Wspólnoty Niepodległych

Państw

Do zadań WNP należy:

• współpraca gospodarcza i wspólna polityka celna,

• walka ze zorganizowaną przestępczością,

• współpraca w dziedzinie polityki obronnej,

• koordynowanie polityki zagranicznej, pokojowe rozstrzyganie sporów
między państwami,

• współpraca w dziedzinie ochrony zdrowia, polityki społecznej,
migracyjnej i ochrony środowiska.

Flaga Wspólnoty Niepodległych Państw

Główne organy Wspólnoty Niepodległych

Państw

Rada Szefów Państw to organ, w którym zasiadają szefowie państw
lub przewodniczący parlamentów. Rada spotyka się najczęściej 2 razy
w roku. Podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące państw
członkowskich.

Rada Szefów Rządów zwykle zbiera się 4 razy do roku. Jej głównym
zadaniem jest koordynowanie działalności wojskowej i ekonomicznej
WNP oraz powoływanie wraz z Radą Szefów Państw innych organów
wspólnoty.

Rada Ministrów Spraw Zagranicznych przeprowadza konsultacje na
temat ważnych wydarzeń w stosunkach międzynarodowych.

Rada Ministrów Obrony to organ działający przy Radzie Szefów
Państw zajmujący się problematyką wojskową.

Komisja Praw Człowieka to organ, który nadzoruje realizację
zobowiązań państw członkowskich w dziedzinie praw człowieka.

Działalność Wspólnoty Niepodległych

Państw

Współpraca gospodarcza.
Od początku państwa członkowskie dążyły do zacieśniania współpracy
gospodarczej. W 1993 roku podpisano porozumienie o utworzeniu
jednolitego obszaru gospodarczego, który miałby powstać w wyniku
utworzenia unii celnej, walutowej i wspólnego rynku.
Rosja, Białoruś, Kirgistan, Kazachstan i Tadżykistan utworzyły w 2000
roku Euroazjatyckie Stowarzyszenie Gospodarcze, którego celem jest
stworzenie wspólnego obszaru gospodarczego.

Współpraca polityczno - wojskowa.
Od początku za kluczowe zadanie nowej organizacji uznano stworzenie
wspólnego systemu bezpieczeństwa. Podpisano Traktat taszkiencki w
1992 roku – przewidywał on współdziałanie w wypadku zagrożenia, czy
układu o utworzeniu zintegrowanego systemu obrony powietrznej.

Europejskie organizacje regionalne -

BENELUKS

Beneluks to organizacja gospodarcza obejmująca Belgię, Luksemburg
i Holandię. Początki współpracy między tymi państwami sięgają lat 20 –
tych XX wieku. W latach
40 – tych powołano unię celną, a sama organizacja powstała na mocy
umowy podpisanej w 1958 roku. W jej wyniku utworzono unię
gospodarczą Beneluksu, w ramach której panuje swobodny przepływ
towarów, kapitału oraz siły roboczej. Jest też prowadzona wspólna
polityka celna wobec innych państw.

W 1968 roku zakres działalności
organizacji poszerzył się o
politykę zagraniczną
(wprowadzono stałe konsultacje
w tej dziedzinie).

Głównymi organami są:

• Rada Ministrów – organ
prowadzący,

• Parlament oraz Sekretariat
który mieści się w Brukseli.

Kraje Beneluksu

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego

Handlu (EFTA)

Organizacja powstała w odpowiedzi na utworzenie EWG. Część państw
europejskich uznała, że EWG bardzo ogranicza samodzielność
ekonomiczną członków.

W 1960 roku Wielka Brytania, Szwecja, Austria, Szwajcaria, Dania,
Norwegia i Portugalia podpisały w Sztokholmie konwencję, na mocy
której została powołana EFTA. W następnych latach do organizacji
przystąpiły Finlandia, Islandia i Lichtenstein.
Celem organizacji jest likwidacja
ograniczeń we wzajemnych obrotach
handlowych i utworzenie strefy wolnego
handlu.

Najważniejszym organem jest złożona z
przedstawicieli państw członkowskich
Rada,
która podejmuje najważniejsze decyzje.
Siedzibą organizacji jest Genewa, gdzie
znajduje się sekretariat.

     Państwa obecnie należące
do EFTA
     Państwa należące do EFTA
w przeszłości

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego

Handlu (EFTA)

Początkowo EFTA rozwijała się bardzo dynamicznie. W latach 60 –
tych państwa członkowskie zniosły cła i ograniczenia ilościowe we
wzajemnym obrocie towarami przemysłowymi. Liberalizacja handlu
przebiegała tutaj znacznie szybciej niż w ramach EWG.

W latach 70 – tych rozpoczął się
proces przechodzenia kolejnych
państw do EWG, co
spowodowało spadek znaczenia
organizacji. Obecnie jej
członkami są tylko Islandia,
Lichtenstein, Norwegia i
Szwajcaria.

W 1992 roku państwa EFTA
wspólnie z UE utworzyły
Europejski Obszar Gospodarczy
(strefę wolnego handlu).

Flaga Liechtensteinu

Herb Liechtensteinu

Rada Państw Morza Bałtyckiego - CBSS

Radę Państw Morza Bałtyckiego powołano w 1992 roku na
konferencji w Kopenhadze. Należą do niej państwa położone nad
Morzem Bałtyckim, a także Islandia i Unia Europejska.

Celem organizacji jest rozwijanie współpracy regionalnej w dziedzinie
transportu, rybołówstwa, komunikacji, kultury, zdrowia, edukacji oraz
ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony Morza Bałtyckiego.

Pracami organizacji kieruje Komitet
Wyższych Urzędników, który zbiera
się kilka razy w roku. Organizacja ma
także Sekretariat z siedzibą w
Sztokholmie.
Co dwa lata odbywają się spotkania
szefów rządów państw członkowskich.

Członkowie CBSS

Rada Nordycka

Rada Nordycka jest forum współpracy państw skandynawskich we
wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego z
wyjątkiem polityki zagranicznej
i obronnej. Została założona w 1952 roku na mocy uchwał
parlamentów państw skandynawskich.
Najważniejszym organem Rady jest Zgromadzenie Parlamentarne
złożone z przedstawicieli parlamentów i rządów państw
członkowskich, a także terytoriów autonomicznych: Grenlandii, Wysp
Alandzkich i Wysp Owczych.
Głównym zadaniem Zgromadzenia jest formułowanie zaleceń pod
adresem rządów. Organizacja ma także swój sekretariat. Luźno z nią
jest związana zaś Nordycka Rada Ministrów, która stanowi forum
współpracy rządów państw członkowskich.

Działalność organizacji przyczyniła się do rozwoju współpracy w
dziedzinie kultury i oświaty, utworzenia wspólnego rynku pracy i
unifikacji prawa w państwach członkowskich.

Grupa Wyszehradzka

Grupa Wyszechradzka to ugrupowanie regionalne skupiające
Polskę, Czechy, Słowację i Węgry. Powstała w 1991 roku w
Wyszechradzie w wyniku spotkania prezydentów Polski i
Czechosłowacji oraz premiera Węgier. Na spotkaniu przyjęto
Deklarację wyszechradzką, w której za główny cel współpracy uznano
integrację ze strukturami euroatlantyckimi i koordynację polityki
zagranicznej wobec ZSRR.

Początkowo ugrupowanie działało
pod nazwą Trójkąt Wyszehradzki,
jednak po rozpadzie
Czechosłowacji w 1993 roku jego
nazwę zmieniono na Grupę
Wyszechradzką.
Ugrupowanie nie ma własnych
stałych organów, a współpraca
między państwami członkowskimi
ogranicza się do konsultacji
szefów państw i rządów.

Dzisiejszy widok zamku w Wyszehradzie

Unia Zachodnioeuropejska - UZE

Została utworzona w 1954 roku przez Francję, Holandię, Belgię,
Luksemburg, Wielką Brytanię, RFN i Włochy. W latach 90 – tych XX
wieku przystąpiły do niej Grecja, Hiszpania i Portugalia.

Organizacja ma charakter obronny. Jej celem jest utrwalanie pokoju i
bezpieczeństwa, wspieranie integracji europejskiej oraz wzajemna
pomoc w razie napaści na jedno z państw członkowskich.

Organami UZE są:

• Rada UZE – składająca się z
przedstawicieli państw
członkowskich,

• Zgromadzenie Parlamentarne –
jako organ doradczy,

• Sekretariat.

Siedzibą organizacji jest Bruksela

Western European Union Union de l'Europe
occidentale
Unia Zachodnioeuropejska

Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego

Handlu - CEFTA

CEFTA to układ o współpracy gospodarczej podpisany w 1992 roku
przez państwa Grupy Wyszehradzkiej. W drugiej połowie lat 90 – tych
przystąpiły do niego Rumunia, Bułgaria i Słowenia, a następnie
Chorwacja i Macedonia. W latach 2004 i 2007 roku z CEFTA wystąpiły
Polska i Rumunia w związku z kolejnym rozszerzeniem UE.

Celem układu miało być
utworzenie do 2001 roku na
obszarze jego sygnatariuszy strefy
wolnego handlu przez zniesienie
stawek celnych i innych
ograniczeń we wzajemnym obrocie
artykułami przemysłowymi.
Postanowienia układu nie
dotyczyły produktów rolnych i tzw.
pozycji wyjątkowych, dla których
przewidziano tylko redukcję ceł.

CEFTA 1992

Organizacja nie posiada rozbudowanych
struktur. Jedynym organem jest
Komitet Współpracy, w którego skład
wchodzą ministrowie zajmujący się
handlem zagranicznym lub dziedzinami
będącymi przedmiotem obrad. Szefowie
państw należących do CEFTA spotykają
się raz w roku.

Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu

- CEFTA

CEFTA 2003

CEFTA 2007

Obecnie członkami Cefty są Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja,
Czarnogóra, Macedonia, Mołdawia, Kosowo (Tymczasowa Misja ONZ w
Kosowie — UNMIK), Serbia.

Organizacja na rzecz Demokracji i Rozwoju -

GUAM

Organizacja na Rzecz
Demokracji i Rozwoju -
regionalna organizacja
międzynarodowa,
zrzeszająca cztery państwa
WNP: Gruzję, Ukrainę,
Azerbejdżan i Mołdawię.

W dniach 22-23 maja 2006
prezydenci czterech państw
członkowskich GUAM
podpisali deklarację
dotyczącą powołania nowej
organizacji pod nazwą
GUAM - Organizacja na
Rzecz Demokracji i
Rozwoju. Jej siedzibą został
Kijów, a pierwszym
sekretarzem generalnym
prezydent Azerbejdżanu,
Ilham Alijew (İlham Əliyev).

Członkowie GUAM

Z inicjatywą utworzenia organizacji w regionie po raz pierwszy
wystąpił były prezydent Gruzji Eduard Szewardnadze, który w roku
1994 podkreślił konieczność integracji krajów z regionu Azji Centralnej
i Kaukazu ze światowym systemem ekonomicznym. Współpraca
pomiędzy Gruzją, Azerbejdżanem, Ukrainą i Mołdawią rozpoczęła się w
1996 roku w Wiedniu, podczas konferencji poświęconej Traktatowi o
Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie.

Organizacja na rzecz Demokracji i Rozwoju -

GUAM

10 października 1997 roku podczas
szczytu Rady Europy w Strasburgu
utworzono forum konsultacyjne –
GUAM (skrót ten tworzyły pierwsze
litery nazw państw tworzących
forum). 24 kwietnia 1999 roku,
podczas szczytu NATO/EAPC w
Waszyngtonie do GUAM-u przystąpiło
kolejne państwo – Uzbekistan, co
pociągnęło za sobą zmianę nazwy na
GUUAM. Uzbekistan opuścił jednak
organizację 5 maja 2005.

Ilham Alijew