W 1

1

Teoria potrzeb i konsumpcji jako
przedmiot



bazuje na

ekonomice konsumpcji

ekonomice konsumpcji





nauka ekonomiczna zajmująca się

badaniem i wykrywaniem prawidłowości

zachodzących w sferze konsumpcji, w

tym zachowaniem podmiotów

(konsumentów) w procesie konsumpcji



jako nauka wyodrębniła się w 1959 r.



wywodzi się z ekonomii



ma charakter interdyscyplinarny

W 1

2

Relacje ekonomiki konsumpcji
z innymi dyscyplinami



ekonomia



polityka gospodarcza



statystyka



psychologia



psychologia społeczna



socjologia

W 1

3

Pojęcie konsumpcji

KONSUMPCJA = SPOŻYCIE

ŁACINA

POLSKI



Konsumpcja = zaspokojenie potrzeb



Pojęcie bardzo złożone, ma wiele
aspektów  nie ma idealnej zgodności

co do jego definicji



Istnieją 3 główne ujęcia (sposoby
rozumienia) konsumpcji

W 1

4

Ujęcia konsumpcji

KONSUMPCJA

Akt

Bezpośredni akt

zaspokojenia pewnej

potrzeby poprzez

zużycie/użytkowanie

określonego dobra

lub usługi

•jednorazowego
zużycia dóbr i usług
•wielokrotnego
użytkowania dóbr

Proces

Całokształt

działań i zachowań

człowieka,

zmierzających

do zaspokojenia

potrzeb

•ciągły
•powtarzalny
•powszechny

Faza procesu

reprodukcji

społecznej

Zwieńczenie

procesu

reprodukcji i jego

siła napędowa

konsumpcja

+

warunki życia

społ.-gosp.

W 1

5

Sfera spożycia
– ujęcie opisowe



dziedzina życia, w której dokonują się

wielostronnie uwarunkowane i wewnętrznie

sprzężone procesy zaspokajania

indywidualnych potrzeb konsumentów



całokształt aktów spożycia oraz

czynniki, które wpływają nań pozytywnie

lub negatywnie, pobudzająco i hamująco



sfera, w której używane lub zużywane są

wszelkie dobra i usługi w celu

zaspokojenia różnorodnych potrzeb

ludności

W 1

6

Sfera spożycia
- ujęcie systemowe

•układ względnie odosobniony

•powiązany z otoczeniem poprzez sprzężenia
zwrotne

Teoria potrzeb i konsumpcji

Wykład 2

Konsumpcja a pokrewne kategorie

W 2

8

Konsumpcja a pokrewne
kategorie



Istotą konsumpcji jest zaspokojenie potrzeb,

ale termin konsumpcja ma wiele ujęć 

trudno się ograniczyć tylko do jednego z nich



Wprowadzono dodatkowe pojęcia, powiązane

z terminem „konsumpcja”, które zwracają

uwagę na dodatkowe aspekty tego zjawiska



warunki życia



poziom życia



dobrobyt



styl (sposób) życia



jakość życia

W 2

9

Warunki życia (bytu)

Warunki życia – szeroko pojęte warunki,

w jakich realizowana jest konsumpcja

Warunki życia - elementy:



warunki życia osobistego



konsumpcja



warunki życia społecznego



ekologiczne warunki życia



warunki pracy



poza sferą spożycia

częściowo finansowane
z funduszu spożycia społ.

W 2

10

Warunki życia - składniki

1.

warunki życia osobistego:



spożycie z dochodów osobistych,



spożycie naturalne,



spożycie dóbr dostarczonych
nieodpłatnie/częściowo odpłatnie,



organizacja spożycia

W 2

11

Warunki życia - składniki

2.

warunki życia społecznego:



właściwa ustrojowi organizacja

społeczeństwa,



swobody obywatelskie,



bezpieczeństwo zewnętrzne/

wewnętrzne,



instytucje gwarantujące

praworządność i porządek społeczny,



warunki zapewniające

aktywność społeczeństwa,



administracja państwa

W 2

12

Warunki życia - składniki

3.

ekologiczne warunki życia:



środowisko naturalne i sztuczne,



infrastruktura społeczno–gospodarcza

4.

warunki pracy



materialne wyposażenie miejsc pracy,



BHP,



dojazdy do pracy/z powrotem,



czas pracy,



stosunki międzyludzkie w miejscu
pracy

W 2

13

Konsumpcja a inne pokrewne
kategorie



Istotne są relacje pomiędzy konsumpcją
a odczuciem potrzeby i jej zaspokojeniem



Interesuje nas nie tylko to, ile wynosi
konsumpcja (bezwzględny poziom konsumpcji),
ale także:



w jakim stopniu konsumpcja zaspokaja
określone potrzeby ludności



w jaki sposób się to odbywa

 Konsumpcja powinna być zawsze

odniesiona do potrzeb, które ma

zaspokoić!!!

W 2

14

Konsumpcja a inne pokrewne
kategorie



Potrzeb nie da się zmierzyć wprost
 nie można matematycznie

porównać konsumpcji i potrzeb



Można to zrobić w sposób
przybliżony, pośredni – przez
różnego rodzaju szacunki i
porównania

W 2

15

Poziom życia ludności



Stopień zaspokojenia potrzeb
materialnych i kulturowych
społeczeństwa przez strumień dóbr i
usług nabywanych odpłatnie oraz
pochodzących z funduszu konsumpcji
zbiorowej w danej jednostce czasu i
przestrzeni.



Poziom życia bywa utożsamiany ze stopą
życia

W 2

16

Poziom życia a konsumpcja

 Taki sam poziom konsumpcji może dla

różnych ludzi oznaczać różny poziom życia,

bo ludzie ci mają odmienne potrzeby

 Taki sam poziom życia (stopień

zaspokojenia potrzeb) można osiągnąć przy
różnych poziomach konsumpcji

poziom życia



konsumpcja

W 2

17

Dobrobyt



Zasób przedmiotów konsumpcji
oraz środków finansowych
będących w dyspozycji człowieka
(społeczeństwa)



Rzeczowo – finansowa baza
konsumpcji



Potencjał przedmiotów spożycia



Potocznie: bogactwo, zamożność,
posiadanie majątku

W 2

18

Dobrobyt a konsumpcja



Nie zawsze konsumujemy wszystko,

co posiadamy – ze względów
czasowych, fizycznych

dobrobyt



konsumpcja

W 2

19

Dobrobyt a poziom życia



Statystycznie te wielkości są
skorelowane dodatnio ( dobrobyt, 

poziom życia), ale są to różne
kategorie, które opisują odmienne
aspekty konsumpcji



Gdy uwzględni się obydwa pojęcia
można lepiej opisać warunki życia
badanych podmiotów/ społeczeństw

W 2

20

Dobrobyt a poziom życia

możliwości

konsumpcyjne

człowieka

(poziom życia)

ograniczone

możliwości
posiadania

dóbr/środków

do ich nabycia

(dobrobyt)

nieograniczone

wysoki dobrobyt  wysoki poziom życia

W 2

21

Sposób (styl) życia



Kategoria gł. socjologiczna; ma wiele ujęć



ujęcie makro



Całokształt warunków egzystencji



ujęcie mikro



Całokształt zachowań i czynności,
przez które ludzie zaspokajają swoje
potrzeby



Wszystkie czynności związane
z działaniami zmierzającymi do
zaspokajania potrzeb

W 2

22

Sposób życia



ujęcie socjologiczne



W jaki sposób zaspokajane są potrzeby



ujęcie ekonomiczne



Praktyczne wybory ludzkie dotyczące:



przedmiotów konsumpcji



sposobów obchodzenia się z nimi,
czyli sposobów zaspokajania potrzeb



Może dotyczyć potrzeb w ogóle lub pewnych grup
potrzeb (sposób odżywiania, kształcenia)

W 2

23

Sposób życia a poziom życia

POZIOM ŻYCIA

ujęcie ilościowe

w jakim

STOPNIU

zaspokajane są

potrzeby

SPOSÓB ŻYCIA

ujęcie jakościowe

w jakiej

FORMIE

zaspokajane są

potrzeby

kategorie komplementarne

wysoki poziom życia  dobry sposób życia

W 2

24

Jakość życia



Stopień satysfakcji (zadowolenia)
człowieka (społeczeństwa)
z całokształtu swojej egzystencji



Subiektywna synteza poprzednich pojęć



Odnoszona do: stanu osobistego
zadowolenia, szczęścia płynącego
z konsumpcji

wysoki poziom życia, wysoki dobrobyt,

właściwy styl życia



satysfakcjonująca jakość życia