Kształcenie językowe w

szkole podstawowej

Sytuacja nauczyciela



Zróżnicowany zasób wiedzy uczniów



Zróżnicowane doświadczenia językowe



Konieczność rozwijania sprawności językowej w

szerokim rozumieniu (odbiór różnych tekstów kultury,

wypowiadanie się w mowie i w piśmie w sposób

adekwatny do kontekstu, wiedza o systemie języka)

Sprawno

ść

językowa

Umiejętno

ść

czytania

Ortografia

Poprawno

ść

gramatycz

na

Słownictw

o

Styl

wypowied

zi

Nauczanie komunikacyjne

Założenia:



Najważniejszą funkcją języka, choć jest on systemem strukturalnym,

pozostaje doprowadzenie do skutku komunikacji.



Za pomocą języka „czynimy rzeczy” społeczne, operujemy więc nie

znaczeniem literalnym, dosłownym, ale znaczeniami funkcjonalnymi.



Poprzez język wchodzimy w interakcje społeczne i dla wyrażenia różnych

zamiarów, intencji komunikacyjnych, posługujemy się znaczeniami

socjalnymi.



W szkolnej komunikacji językowej celowe jest łączenie nauczania

naturalnego z laboratoryjnym. Taka konfiguracja zapewnia skoncentrowany

kontekst do nauczania naturalnego (komunikowanie, porozumiewanie się

uczniów między sobą, z nauczycielem); także opanowywanie częściowych

nawyków i całościowych zadań z pomocą nauczyciela-instruktora.

Cele kształcenia:



Stałe pobudzanie aktywności mówienia z pomocą bodźców

sytuacyjnych, wydobywanie z dziecka mowy i ożywianie jej



Pozyskiwanie i odnajdywanie trafnych formuł werbalnych wobec

sytuacji mówienia



Rozpoznawanie okoliczności mówienia (obserwacja wypowiedzi z

intencją jawną i ukrytą)



Odkrywanie w mechanizmie dialogowym cech dyskursu

(stylistyka)



Prezentowanie wiedzy i przekonań intelektualnych, moralnych w

funkcji impresywnej, nakłaniającej, perswazyjnej



Łączenie umiejętności z różnych poziomów

Metody kształcenia językowego według

Marii Dyduchowej



Analizy i twórczego naśladowania wzorów



Norm i instrukcji



Przekładu intersemiotycznego



Okazjonalnych ćwiczeń sprawnościowych



Praktyki pisarskiej

Metoda analizy i twórczego naśladowania

wzorów

Przebieg lekcji:

I. Część wstępna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że jego znajomej uciekł pies. Znajoma napisała na kartce, jak
zwierzę wygląda.

2. Nauczyciel odczytuje uczniom opis:

Mój pies wabi się Burek i jest jamnikiem. To niskie i szczupłe zwierzę. Jego krótkie futro ma kolor
brązowy. Burek ma czarne oczy i białą plamkę na lewym uchu. Jest mi bardzo bliski!

3. Nauczyciel prezentuje uczniom trzy zdjęcia psów z sąsiedztwa. Prosi, by na podstawie usłyszanej
informacji dzieci wskazały właściwe zwierzę. Pyta, jakie informacje były najbardziej pomocne.
Podkreśla, ze udało się odnaleźć Burka, bo został dobrze opisany.

4. Nauczyciel zapisuje temat na tablicy: Uczymy się opisywania.

II. Część główna:

1. Nauczyciel ponownie czyta opis Burka, prosi uczniów o wyodrębnienie w nim stosownych części
(podstawowe informacje, opis ogólny, opis szczegółowy, ocena i emocje)

Metoda analizy i twórczego naśladowania

wzorów



Podstawę stanowi mechanizm naśladowania



Wzór – wzorcowa wypowiedź, zrozumiała, interesująca

(atrakcyjna)



Obserwacja wzoru kierowana przez nauczyciela



Ćwiczenia transformacyjne

Metoda norm i instrukcji

Przebieg lekcji:

I. Część wstępna:

1. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o odczytanie ze słownika definicji
czasownika „opisać”. Pyta dzieci, kiedy ostatnio zdarzyło im się coś lub kogoś
opisywać. Dlaczego ludzie formułują opisy?

2. Nauczyciel zapisuje temat na tablicy: Uczymy się opisywania.

II. Część główna:

1. Nauczyciel pyta dzieci, jakie informacje powinny znaleźć się w dobrym opisie.

2. Nauczyciel przyporządkowuje propozycje uczniów do czterech kategorii:
podstawowe informacje, opis ogólny, opis szczegółowy, ocena i emocje.
Uczniowie zapisują strukturę opisu w zeszycie.

Metoda norm i instrukcji



Ćwiczenia praktyczne są poprzedzone przyswojeniem

teorii



Wyposażenie ucznia w wiedzę teoretyczną (podaje ją

nauczyciel lub formułują uczniowie – korzystając z

encyklopedii, słowników)



Utrwalanie wiedzy poprzez ćwiczenia – redagowanie

wypowiedzi



Konfrontacja gotowego tekstu z normą



Ćwiczenia sprawnościowe i ponowne redagowanie

wypowiedzi

Metoda przekładu intersemiotycznego

Przebieg lekcji:

I. Część wstępna:

1.

Nauczyciel pyta uczniów: czy myślicie, że na innych planetach jest życie? Jak mogłyby wyglądać tam domy? Jak
wyglądałyby zwierzęta, np. pies?

2.

Nauczyciel czyta uczniom opis „kosmicznego psa”, prosi, by dzieci wyobrażały sobie zwierzę:

Azor to pies z planety Mars. Jest to jamnik, chociaż kosmiczne jamniki nie wyglądają jak ziemskie. Azor jest wysoki i
gruby, za to bardzo krótki. Jego sierść ma kolor fioletowy. Pies ma oczy mieniące się wszystkimi kolorami tęczy. Na jego
łapkach i uszach widać drobne niebieskie i żółte plamki. Ogonek przypomina sprężynkę. Pies jest uśmiechnięty i
wygląda, jakby miał ochotę na zabawę. To bardzo miłe i przyjazne zwierzę.

3. Nauczyciel pyta uczniów:

Czy oddało się wam wyobrazić sobie Azora?

Czy od początku widzieliście go wyraźnie?

Które informacje wam najbardziej pomogły?

Uczniowie zapisują temat: Uczymy się opisywać.

II. Część właściwa:

Nauczyciel ponownie czyta opis kosmicznego psa. Prosi uczniów, by spróbowali ulepić zwierzę z plasteliny.

Metoda przekładu intersemiotycznego



Zakłada przekładanie jednego systemu znaków na drugi



Wykorzystanie naturalnej dziecięcej skłonności do

zabawy



Zapoznanie się ucznia z tekstem – działanie ucznia

związane z przekładem – wypowiedź uczniowska na

temat przekładu

Metoda okazjonalnych ćwiczeń

sprawnościowych

Przebieg lekcji:

I. Część wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie cech charakterystycznych opisu.

2. Uczniowie zapisują temat: Uczymy się opisywać.

II Część główna:

1. Uczniowie losują nazwy przedmiotów lub obiektów. Nauczyciel prosi, by dzieci dopisały
do swojego przedmiotu po cztery przymiotniki. Następnie dzieci odczytują określenia, a
pozostali odgadują, co było przedmiotem opisu (np. śnieg, słońce, woda).

2. Nauczyciel rozdaje uczniom fragmenty opisu. Dzieci dopisują brakujące wyrazy:



Jej oczy były…



Maskotka w dotyku jest…



Bombka jest w kształcie…

Metoda okazjonalnych ćwiczeń

sprawnościowych



Doskonalenie kompetencji językowej dzieci poprzez

konkretne ćwiczenia



Integracja różnych działów nauczania



Ćwiczenia o charakterze językowym pojawiające się na

lekcjach dotyczących literatury i kultury

Metoda praktyki pisarskiej

Przebieg lekcji:

I. Część wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje ogłoszenie: UWAGA! Wynaleziono magiczną
maszynę do produkcji kosmicznych zwierząt! Ogłaszamy konkurs na
projekt najciekawszego kosmicznego zwierzęcia, które zostanie
stworzone i będzie dostępne w sklepach zoologicznych. Do dzieła
młodzi pisarze!

Do konkursu zostaną zakwalifikowane prace o poprawnej budowie (opis)
i cechujące się dużą dokładnością.

2. Dzieci zapisują temat: Uczymy się opisywania.

Część główna:

Metoda praktyki pisarskiej



Wyzwolenie spontanicznej twórczości werbalnej dziecka



Odpowiednia atmosfera zachęcająca do twórczej

ekspresji



Pisanie swobodnych tekstów – prezentacja na forum

klasy – wybór najciekawszego tekstu – kosmetyka

językowo - stylistyczna

KONIEC 