ZASADY WYKONYWANIA

LOTÓW KONTROLOWANYCH

WYKŁAD 2 GODZ.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

1.

Definicje

2.

Planowanie lotów
kontrolowanych

3.

Stosowanie się do planu lotu

4.

Zezwolenie kontroli

5.

Meldunki z powietrza w locie
kontrolowanym

6.

Zamierzone zmiany

7.

Niezamierzone zmiany

ZASADY WYKONYWANIA
LOTÓW KONTROLOWANYCH

Ruch lotniczy kontrolowany to ruch
statków powietrznych objęty działaniem służb
kontroli ruchu lotniczego, odbywający się w
przestrzeni powietrznej kontrolowanej i na
polu manewrowym lotniska kontrolowanego.

1.
Definicje

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Z definicją lotu kontrolowanego wiąże się kilka
podstawowych zasad:



wszystkie loty IFR w przestrzeniach kontrolowanych wykonywane
są wyłącznie jako kontrolowane;



lot kontrolowany może wykonywać tylko statek powietrzny
posiadający, oprócz podstawowego wyposażenia, urządzenia
radiowe umożliwiające utrzymanie nieprzerwanej łączności
z organami ATC, a w lotach IFR – urządzenia radionawigacyjne
odpowiadające urządzeniom naziemnym działających w tych
częściach przestrzeni kontrolowanej, w których wykonywany jest
lot;



lot odbywa się zawsze na podstawie lotu przyjętego
i aprobowanego przez organ ATC, a odstępstwa od tego planu
muszą być z niezbędnym wyprzedzeniem zgłaszane i
zatwierdzanie przez ten organ.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Wydzielenie przestrzeni kontrolowanej
ułatwia organom ATC sprawowanie kontroli
nad ruchem statków, a przez to zwiększa ich
bezpieczeństwo.

Przestrzeń

kontrolowana

służy głównie do kanalizowania ruchu
komunikacyjnego.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Loty

statków

powietrznych,

innych

niż

komunikacyjne,

mogą

być

wykonywane

w

przestrzeniach kontrolowanych, jeżeli:

a)

Spełniają wymagania obowiązujące w systemie
kontroli ruchu lotniczego cywilnych statków
powietrznych

i

są

wykonywane

jako

loty

kontrolowane;

b)

Znajdują się pod kontrolą organu ATS;

c)

Są na bieżąco koordynowane przez organ ATS
i dysponenta tych statków;

d)

Zostało wydane zezwolenie przez organ ATS
właściwy dla danej przestrzeni powietrznej.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Planowanie lotów polega na przedłożeniu odpowiednim
organom służb ruchu lotniczego planu lotu i /lub
zapotrzebowań na przestrzeń powietrzną. W zależności od
rodzaju planowanych zadań lotniczych oraz klasy
przestrzeni powietrznej plany lotu muszą być przedłożone
organom ATS z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym.

Wyjątek stanowią loty bojowe oraz loty statków
powietrznych poderwanych na alarm

(np. przechwycenia

celów powietrznych, udzielenia pomocy statkom
powietrznym znajdującym się w niebezpieczeństwie.

2.

Planowanie lotów

kontrolowanych

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

W

czasie

wykonywania

lotu

kontrolowanego

dowódca statku powietrznego powinien stosować się
do bieżącego planu lotu, chyba że poprosił o zmianę
i właściwy organ ATC na nią zezwolił lub też istnieje
sytuacja nagląca, wymagająca natychmiastowego
działania.
W tym przypadki dowódca statku powietrznego, gdy
tylko będzie to możliwe, powinien zawiadomić
właściwy organ ATC o podjętych działaniach oraz o
tym, że podjęcie tych działań nastąpiło w sytuacji
naglącej.

3.

Stosowanie się do planu

lotu

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Jeżeli dowódca statku powietrznego nie otrzymał innego
zezwolenia lub polecenia od organu ATC, powinien
możliwie najdokładniej wykonać lot wzdłuż osi drogi
lotniczej lub po trasie określonej urządzeniami
nawigacyjnymi lub punktami terenowymi.
Dowódca statku powietrznego wykonującego lot wzdłuż
odcinka trasy lotniczej, określonego za pomocą
ogólnokierunkowych radiolatarni bardzo wielkiej
częstotliwości, powinien przejść z wykorzystywania
radiolatarni znajdującej się za statkiem powietrznym na
wykorzystywanie radiolatarni, która znajduje się przed
statkiem powietrznym, w punkcie zmiany radionamiaru
albo możliwie jak najbliżej tego punktu.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Wykonanie każdego lotu kontrolowanego wymaga
uzyskania zezwolenia właściwego organu kontroli
ruchu lotniczego (ATC clearance). Zezwolenie
uzyskuje się na podstawie złożonego planu lotu.
Zezwolenie kontroli ruchu lotniczego jest to
upoważnienie dowódcy statku powietrznego do
postępowania zgodnie z warunkami określonymi
przez organ kontroli ruchu lotniczego. Może ono
obejmować cały lot lub jego część określoną
granicę zezwolenia.

4.

Zezwolenie

kontroli

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Zezwolenia kontroli ruchu lotniczego dla statków
powietrznych znajdujących się na trasie powinny
być wydawane z takim wyprzedzeniem, aby
piloci mieli czas na zastosowanie się do nich.
Gdy statek powietrzny ma wykonać wg planu w
pierwszej części lot niekontrolowany, a
drugiej lot kontrolowany, to dowódca tego
statku powinien zostać poinformowany o
konieczności nawiązania łączności z kontrolą
obszaru (ACC) w celu uzyskania zezwolenia na
lot kontrolowany.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Gdy statek powietrzny ma wykonać wg planu w

pierwszej części lot kontrolowany, a w drugiej
lot niekontrolowany, powinien otrzymać
zezwolenie do punktu, w którym kończy się lot
kontrolowany.

Jeżeli planowany jest lot z

międzylądowaniami, to granicą ważności
początkowego zezwolenia będzie pierwsze lotnisko
docelowe, a na dalsze odcinki lotu muszą być
wydane nowe zezwolenia

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Zezwolenia powinny zawierać:

a)

Znak rozpoznawczy statku powietrznego;

b)

Granice ważności zezwolenia;

c)

Trasę lotu, poziom(y) lotu dla całej trasy lub
jej części oraz zmiany poziomów (jeśli jest to
wymagane);

d)

Inne polecenia i instrukcje, np. dotyczące
użytkowania transponderów SSR, manewrów
podejścia i odlotu, utrzymania łączności,
czasu wygaśnięcia zezwolenia

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Granica ważności zezwolenia powinna być

określona przez podanie nazwy odpowiedniego
punktu meldowania lub lotniska, albo granicy
przestrzeni powietrznej kontrolowanej.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

W

czasie

wykonywania

lotów

kontrolowanych

dowódcy

statków

powietrznych są zobowiązani do składania
meldunków z powietrza

(Air report).

Meldunki ze statków powietrznych w locie
mogą

dotyczyć

danych:

pozycyjnych,

operacyjnych lub meteorologicznych.

5.

Meldunki z powietrza w locie

kontrolowanym

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Meldunki pozycyjne powinny zawierać
następujące elementy informacyjne:

1)

Znak rozpoznawczy statku powietrznego;

2)

Aktualną pozycję

3)

Czas

4)

Poziom lotu lub wysokość bezwzględną
(względną);

5)

Następną pozycję i przewidywany czas
przelotu nad nią;

6)

Kolejny znaczący punkt nawigacyjny.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Meldunki pozycyjne podawane wraz

z

informacjami

operacyjnymi

oraz

meteorologicznymi przyjmują formę meldunku
rutynowego. Meldunki rutynowe z powietrza
przekazywane

fonicznie

lub

linią

przekazywania danych (CPDLC) powinny
zawierać następujące informacje:

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Część 1 – informacje o pozycji:

1)

Znak rozpoznawczy statku powietrznego;

2)

Aktualna pozycja;

3)

Aktualny czas;

4)

Poziom lotu lub wysokość bezwzględna
(względna);

5)

Następna pozycja i przewidywany czas
przelotu nad nią;

6)

Kolejny znaczący punkt nawigacyjny.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Część 2 - informacje operacyjne:

7) Przewidywany czas przylotu;
8) Zapas paliwa.

Część 3 – informacje meteorologiczne:

9) Temperatura powietrza;
10) Kierunek wiatru;
11) Prędkość wiatru;
12) Turbulencja;
13) Oblodzenie statku powietrznego;
14) Wilgotność (gdy dane są dostępne)

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Piloci są zobowiązani do przekazywania

inny meldunków z powietrza, np.:



Nieprawidłowościach w ruchu lotniczym;



Pożarach w polu widzenia;



Tonących statkach lub rozbitkach na morzu;



Migracjach ptaków;



Awariach urządzeń radionawigacyjnych itp.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Zamierzonymi zmianami będziemy określać
te pozycje poprawek, które pilot świadomie
będzie chciał wprowadzić do bieżącego planu
lotu. Mogą one wynikać z konieczności ominięcia
lub wyjścia ze strefy niebezpiecznych zjawisk
pogody, skrócenia trasy, awarii statku
powietrznego i konieczności lądowania na
najbliższym lotnisku.

6. Zamierzone zmiany

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Zgłoszenie zamierzonych zmian do planu

powinno zawierać:

1)

W przypadku zmiany poziomu lotu:



Znak rozpoznawczy statku powietrznego;



Żądany nowy poziom przelotu i prędkość
przelotową na tym poziomie;



Poprawiony przewidywany czas przybycia
nad punkt meldowania;



Lotnisko lub granicę następnego FIR-u.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

2) w przypadku zmiany trasy;



Jeżeli miejsce docelowe pozostaje
niezmienione:



Znak rozpoznawczy statku powietrznego;



Przepisy wykonywania lotów;



Opis nowej trasy od pozycji nad którą zmiana
trasy ma nastąpić;



Poprawiony przewidywany czas przybycia.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH



Jeżeli miejsce docelowe zostaje zmienione:

- Znak rozpoznawczy statku powietrznego;



Przepisy wykonywania lotu;



Opis nowej trasy do lotniska docelowego wraz
z odpowiednimi danymi z planu lotu od pozycji
nad którą zamiana trasy ma nastąpić;



Nowy poprawiony czas przybycia.

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Dowódca statku powietrznego wykonującego lot
kontrolowany może nieświadomie odstąpić od
bieżącego planu lotu np. na skutek braku
precyzji w nawigowaniu, niedokładności
urządzenia naprowadzającego, niesprzyjających
warunków meteorologicznych lub innych
czynników. Powstanie takich sytuacji w locie
określa się jako niezamierzone zmiany.

7.

Niezamierzone

zmiany

ZASADY WYKONYWANIA LOTÓW
KONTROLOWANYCH

Gdy dowódca statku powietrznego wykonującego lot
kontrolowany odstąpi nieumyślnie od bieżącego planu lotu,
powinien:

1)

W przypadku odchylenia się od linii drogi określonej w
bieżącym planie, natychmiast zmienić kurs, aby możliwie jak
najprędzej wejść na nakazaną linie drogi;

2)

W przypadku zmiany rzeczywistej prędkości powietrznej,
jeżeli przeciętna rzeczywista prędkość powietrzna na
poziomie przelotu między punktami meldowania różni się lub
przewiduje się, że będzie różnić się o więcej niż +/- 5% od
prędkości w planie lotu – zawiadomić o tym właściwy organ
ATC

3)

W przypadku zmiany przewidywanego czasu, jeżeli
przewidywany czas nad następnym obowiązującym punktem
meldowania lub granicą FIR-u albo lotniska docelowego różni
się o więcej niż trzy minuty od czasu, który został podany
organom ATC – podać jak najszybciej nowy, poprawiony czas

DZIĘK

UJĘ