Metoda NDT Bobath

(Neurodevelopmental treatment)

Rys historyczny i podstawy teoretyczne

Metoda NDT-Bobath została stworzona w latach 40 XX wieku w
Londynie przez fizjoterapeutkę Bertę i jej męża Karla Bobath-
neurologa. Metodę rozwijano i modyfikowano równocześnie ze
zdobywanymi doświadczeniami praktycznymi i osiągnięciami
wiedzy medycznej, głównie z zakresu neurofizjologii oraz
obserwacji przebiegu prawidłowego i nieprawidłowego rozwoju
ruchowego dzieci.

*** Usprawnianie wcześniaków, niemowląt i dzieci
najmłodszych – metoda Bobath jako specyficzny sposób
postępowania z dzieckiem z zaburzeniami czuciowo-ruchowymi
wynikającymi z uszkodzenia OUN.

*** Usprawnianie dorosłych z hemiplegią, po udarze, z SM,
chorobą Parkinsona.

Metoda NDT-Bobath jest stosowana na całym
świecie.

Swoją koncepcję oparli na wnikliwej obserwacji

dorosłych pacjentów oraz dzieci w różnym wieku, u
których nastąpiły zmiany w prawidłowym
funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.
Porównując i analizując przebieg prawidłowego
rozwoju oraz nieprawidłowego rozwoju
psychomotorycznego noworodka, niemowlęcia i
dziecka, opracowali studium zachowań rozwojowych,
które służy ocenie stopnia dojrzałości Ośrodkowego
Układu Nerwowego (OUN) i ocenie jego
funkcjonowania.

Poprzez ocenę stopnia dojrzałości OUN można

wcześnie wykryć patologiczne zaburzenia związane z
rozwojem ruchu oraz zaprogramować postępowanie
rehabilitacyjne, które oparte jest na twierdzeniu, że
cała działalność ruchowa człowieka jest odruchowa,
czyli u każdego zdrowego dziecka na danym etapie
rozwoju występują fizjologiczne odruchy.

Zastosowanie metody

- po zabiegach kardiochirurgicznych – za względu na małą
inwazyjność metody
- asymetria ułożeniowa
- asymetria czaszki
- kręcz szyi
- zaburzenia napięcia mięśniowego
- zaburzenia rozwoju ruchowego
- mózgowe porażenie dziecięce
- przepuklina oponowo-rdzeniowa
- uszkodzenia OUN
- wady rozwojowe
- hemiplegia
- po udarze
- SM (stwardnienie rozsiane)
- choroba Parkinsona

Cele

wypracowanie umiejętności utrzymywania

prawidłowej postawy ciała w różnych pozycjach

(tzw. Wyrównanie posturalne)

pomóc dziecku we wszechstronnym rozwoju

tak, aby mogło uzyskać niezależność w życiu i

wykorzystać swe możliwości na tyle, na ile

pozwala istniejące uszkodzenie OUN

Wypracowanie umiejętności zmiany pozycji w sposób

jak najbardziej fizjologiczny jak u zdrowego dziecka

Podstawowe założenia

• Aktywność ruchowa człowieka jest

odruchowa;

jedne odruchy ustępują miejsca innym
• Budowanie prawidłowego napięcia

centralnego i

zmniejszanie napięcia obwodowego
• Torowanie prawidłowych a hamowanie
nieprawidłowych zachowań ruchowych
• Zmiany ustawienia części ciała powodują

zmiany napięcia mięśniowego

Punkty kluczowe

Są odpowiedzialne za układ posturalny,

przebieg rozwoju i kontrolę wzorca
ruchowego

• Głowa
• Szyja
• Tułów
• Obręcz barkowa i kończyny górne
• Obręcz biodrowa i kończyny dolne

Najbardziej charakterystyczne dla tej metody
jest stosowanie:
- dużej liczby odruchów,
- specyficznej formy ułatwiania ruchów,
- prawidłowego następstwa rozwojowego
prowadzonych ćwiczeń.

Usprawnianie ma na celu rozwijać odruchy na danym
etapie fizjologiczne, a hamować odruchy patologicznie
przetrwałe.

Technika ułatwiania wykonywanych ruchów rękami
terapeuty pozwala na jednoczesne torowanie
pożądanych i hamowanie niepożądanych elementów
ruchowych. Ruchy w ten sposób torowane są zbliżone
do normalnych ruchów wykonywanych spontanicznie
przez zdrowo rozwijające się dziecko, będące w
analogicznym wieku rozwojowym.

Hamowanie patologicznych odruchów i prawidłowy rozkład
napięcia mięśniowego osiąga się przez odpowiednie ułożenie
dziecka w przestrzeni i odpowiednie ułożenie punktów
kluczowych, czyli głowy, szyi, obręczy barkowej i biodrowej.

Ułatwianie oparte jest na poruszaniu okolicami ciała dziecka, co
wywołuje ruchy kończyn i umożliwia przejście dziecka z jednej
pozycji do drugiej. Wpływa to na wykształcenie się prawidłowych
odruchów postawy i uczy dziecko samodzielnego ich osiągania,
kontrolowania i wykorzystywania. Wspomaganie w jednej ze stref
pozostawia swobodę ruchów czynnych w obrębie stref
pozostałych. Ruchy więc nigdy nie są całkiem bierne. Zmieniając
strefy sterowania uzyskuje się czynne ruchy w coraz innych
częściach ciała, zależnie od potrzeby.

Usprawnianie powinien prowadzić terapeuta razem z rodzicami
dziecka już od samych narodzin!

Ćwiczeniom powinno towarzyszyć słowne określanie
wykonywanych czynności, będące poglądową nauką mowy.

Metoda zawiera także dodatkowe techniki służące
regulacji wahającego się napięcia mięśniowego:
1. Nacisk i ciąg, obciążenie i opór stosowane na podobnych
zasadach jak w PNF (neurofizjologicznym kompleksowym
systemie oddziaływania terapeutycznego „proprioceptywne
nerwowo - mięśniowe torowanie ruchu“)

2. U spastyków pozwala to utrzymać i odzyskać równowagę, u
atetotyków i ataktyków ułatwić statykę i kontrolować powolne
ruchy.

3. Zatrzymywanie ruchu w wybranej jego fazie oraz utrzymanie
osiągniętej pozycji. Pozwala to osiągnąć umiejętność
dostosowania pracy mięśni przy zmianach postawy i kontroli
przebiegu ruchu.

4. Poklepywanie określonej części ciała, co może działać
hamująco lub stymulująco.

Rozluźnienie przygotowuje spastyczne dziecko do ćwiczeń i może
służyć jako przerywnik między ćwiczeniami. Rozluźnia się przez
głaskanie, potrząsanie kończynami oraz wahadłowe ruchy tułowia
i kończyn.

Główne zasady terapii

1. Przygotowanie do ruchu:
• utrzymanie prawidłowego zakresu ruchu w stawach (przeciwdziałanie

przykurczom i deformacjom)

• przygotowanie czuciowe (sensoryczne)

2. Normalizację napięcia posturalnego,

3. Hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej,

4. Torowanie automatycznych reakcji nastawczych i reakcji

równoważnych przez wspomaganie i prowadzenie ruchu z punktów
kluczowych (głowa, szyja, tułów, obręcz barkowa i kończyny górne,
obręcz biodrowa i kończyny dolne) rękami terapeuty,

5. Ułatwianie prawidłowych wzorców funkcjonalnych,

6. Hamowanie odruchów patologicznych i normalizacja napięcia

mięśniowego.

7. Dążenie do osiągnięcia prawidłowych ruchów poprzez
przemieszczanie w przestrzeni tzw. punktów kluczowych, którymi są:
głowa, obręcz barkowa i obręcz biodrowa. Ma to na celu wykształcenie
prawidłowych reakcji prostowania i równowagi, co prowadzi do
opanowania czynności zgodnych z sekwencją rozwojową.

8. Wszystkie ruchy kontrolowane są rękami terapeuty. Pomoc terapeuty
zmniejsza się w miarę opanowywania przez dziecko kolejnych
czynności.

9. Ruchy prowadzone są wolno, tak aby dziecko mogło włączać się do
pracy.

10. Nie należy dążyć do opanowania statycznych pozycji, lecz
umiejętnie prowadzić dziecko z jednej pozycji do drugiej.

11. Sposoby wspomagania powinny być dobrane do potrzeb i
możliwości dziecka.

12. Wymagana jest ścisła współpraca z rodzicami.

13. Program usprawniania powinien być dobrany indywidualnie do
potrzeb i możliwości dziecka - instruktor dla każdego dziecka dobiera
odpowiednie ćwiczenia.

14. Ciągłe powtarzanie i wykorzystywanie w życiu codziennym
czynności, które dziecko już opanowało i nad opanowaniem których
pracuje.

Ogromną zaletą metody jest możliwość
wplatania pewnych stymulacji do
codziennej pielęgnacji, codziennych
czynności wykonywanych przy dziecku, jak
karmienie, przewijanie, ubieranie,
noszenie. Dzięki temu nie zaburzamy
fizjologicznego rozkładu dnia maluszka,
włączamy do terapii rodziców, ale nie staja
się oni terapeutami swojego dziecka, a jej
aktywnymi uczestnikami. Ponad to dzięki
takim działaniom otrzymujemy utrwalenie
wcześniej zdobytych efektów. Większość
maluchów akceptuje działania
podejmowane w ramach metody, bez
płaczu,stresu a przy aktywnym udziale w
terapii. Terapia jest więc zazwyczaj łatwo
akceptowana przez dzieci i ich rodziców.

Dziękuję za uwagę!