USTALANIE PRZYCZYN

I OKOLICZNOŚCI POWSTANIA POŻARÓW

SZKOLENIE INSPEKTORÓW

WYKONUJĄCYCH CZYNNOŚCI Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

W ZAKŁADACH PRACY

DEFINICJE POŻARU



Pożary – są to niekontrolowane procesy
palenia, w miejscu do tego nie
przeznaczonym.



Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża
życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu
w wielkich rozmiarach, mające postać:

1)

pożaru, ……….

podlega karze pozbawienia wolności

od roku do lat 10.

PODSTAWY PRAWNE
DEFINICJI POŻARU



Rozporządzenie MSWiA z dnia 29
grudnia 1999r. w sprawie szczegółowych
zasad organizacji Krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 111,
poz 1311) – Załącznik Nr 3 do rozp.



Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks
karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) –
art. 163 § 1

KLASYFIKACJA POŻARÓW

Podział pożarów wg wielkości:



Pożar mały – (zniszczenia o pow. do 70m

2

lub objętości do 350m

3

); lasy, uprawy,

torfowiska i nieuż. o powierzchni do 1ha.



Pożar średni – (zniszczenia o pow. od 71m

2

do 300m

2

lub objętości od 351m

3

do 1500m

3

);

lasy,

uprawy,

torfowiska

i

nieuż.

o

powierzchni od 1ha do 10ha.

KLASYFIKACJA POŻARÓW



Pożar duży – (zniszczenia o pow. od 301m

2

do 1000m

2

lub objętości od 1501m

3

do

5000m

3

); lasy, uprawy, torfowiska i nieuż. o

powierzchni od 10ha do 100ha,



Pożar bardzo duży – (powierzchnia lub

objętość

przekraczają

wartości

podane

wyżej).

KLASYFIKACJA POŻARÓW – CD.

Podział pożarów dla przypadków pozostałych

(pożary odwiertów naftowych, rurociągów

gazowych, paliwowych itp.):



Pożar mały – (jeżeli podano do 4 prądów

gaśniczych).



Pożar średni – (jeżeli podano 5 - 12 prądów

gaśniczych).

KLASYFIKACJA POŻARÓW – CD.



Pożar duży – (jeżeli podano 13 - 36

prądów gaśniczych).



Pożar bardzo duży – (jeżeli podano

powyżej 36 prądów gaśniczych bez

względów na ich rodzaj i wielkość).

KLASYFIKACJA PRZYCZYN
POŻARÓW I INNYCH
MIEJSCOWYCH ZAGROŻEŃ

Wykaz przyczyn powstania pożarów:

1.

nieostrożność osób dorosłych lub nieletnich

przy posługiwaniu się ogniem otwartym, w

tym papierosy, zapałki, przy wypalaniu

pozostałości roślinnych na polach, przy

posługiwaniu się substancjami łatwo palnymi

i pirotechnicznymi, przy prowadzeniu prac

pożarowo-niebezpiecznych

oraz

w

pozostałych przypadkach,

KLASYFIKACJA PRZYCZYN

2.

wady lub nieprawidłowa eksploatacja

urządzeń i instalacji elektrycznych, w

szczególności

przewody,

osprzęt

oświetlenia, odbiorniki bez urządzeń

grzewczych,

elektrycznych

urządzeń

ogrzewczych, w szczególności piece,

grzałki, kuchnie, elektrycznych urządzeń

ogrzewczych, urządzeń ogrzewczych na

paliwo stałe, ciekłe, gazowe, urządzeń

mechanicznych,

3.

wady procesów technologicznych

KLASYFIKACJA PRZYCZYN

4.

nieprzestrzeganie

reżimów

technologicznych,

5.

nieprawidłowe

magazynowanie

substancji niebezpiecznych,

1. NIEOSTROŻNOŚĆ
OSÓB DOROSŁYCH

•

Posługiwaniem się ogniem otwartym w tym
papierosy i zapałki,

•

Przy wypalaniu pozostałości roślinnych,

•

Przy posługiwaniu się substancjami łatwo
zapalnymi i pirotechnicznymi,

•

Przy prowadzeniu prac pożarowo –
niebezpiecznych.

2. NIEOSTROŻNOŚĆ
OSÓB NIELETNICH

•

Posługiwaniem się ogniem otwartym w tym
papierosy i zapałki,

•

Przy wypalaniu pozostałości roślinnych,

•

Przy posługiwaniu się substancjami łatwo
zapalnymi i pirotechnicznymi,

•

Przy prowadzeniu prac pożarowo –
niebezpiecznych



wady lub nieprawidłowa eksploatacja środków

transportu,



samozapalenia biologiczne, chemiczne,



wyładowania atmosferyczne,



wady

lub

nieprawidłowa

eksploatacja

konstrukcji budowlanych,



elektryczność statyczna,



podpalenia umyślne, w tym akty terroru,



pożary jako następstwo innych miejscowych

zagrożeń,



inne przyczyny,



nieustalone.

Wykaz przyczyn powstania miejscowych zagrożeń



wady bądź nieprawidłowa eksploatacja urządzeń

i instalacji elektrycznych, w szczególności
przewody, osprzęt oświetlenia, odbiorniki bez
urządzeń grzewczych,



wady

bądź

nieprawidłowa

eksploatacja

elektrycznych

urządzeń

ogrzewczych,

w

szczególności piece, grzałki, kuchnie,



wady lub nieprawidłowa eksploatacja urządzeń i

instalacji gazowych, w szczególności zbiorniki,
przewody, odbiorniki gazu,



wady

lub

nieprawidłowa

eksploatacja

urządzeń mechanicznych,



wady

bądź

nieprawidłowa

eksploatacja

urządzeń ogrzewczych innych niż elektryczne,



uszkodzenia sieci i instalacji przesyłowych,
doprowadzających, odprowadzających media
komunalne i technologiczne (w opisie należy
podać, jakie medium),



wady procesów technologicznych,



nieprzestrzeganie reżimów technologicznych,



nieprawidłowe

magazynowanie

substancji

niebezpiecznych,



nieprawidłowe technologie składowania,



wady lub nieprawidłowa eksploatacja środków
transportu,

niezachowanie

zasad

bezpieczeństwa ruchu środków transportu,



wady

lub

nieprawidłowa

eksploatacja

konstrukcji budowlanych,



nieprawidłowe

wykonywanie

prac

instalacyjnych, remontowych, montażowych,
budowlanych,



nieprawidłowe

zabezpieczenie

wykopów,

studni, włazów itp.,



osunięcia się gruntów, miałów, innych
materiałów sypkich,



wady

lub

nieprawidłowa

eksploatacja

zbiorników ciśnieniowych,



huragany, silne wiatry, tornada, gwałtowne

opady

atmosferyczne, wyładowania

atmosferyczne, gwałtowne przybory wód,
zatory lodowe,



uszkodzenia, zaniedbania w utrzymaniu

szlaków komunikacyjnych,



niewłaściwe

zabezpieczenie

hodowanych

zwierząt, owadów, gadów, ptaków,



nietypowe zachowania się zwierząt, owadów

stwarzające zagrożenie,



akcje terrorystyczne,



nieumyślne działanie człowieka,



celowe działanie człowieka,



inne miejscowe zagrożenia powstałe w

wyniku pożarów,



nieustalone,



inne przyczyny.

Grupy źródeł inicjujących pożar



otwarty płomień,



gorące powierzchnie i żarzące się ciała,



ciepło tarcia,



ciepło reakcji chemicznej, jako główna

przyczyna samozapalenia,



iskry różnego pochodzenia (elektryczne,

mechaniczne, wskutek reakcji chemicznej).

PODSTAWY PRAWNE USTALANIA

PRZYCZYN POŻARÓW



Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o

Państwowej Straży Pożarnej (J.t.: Dz. U. z

2006 r. Nr 96, poz. 667; z późn. zm.):



Art. 13 ust. 6 pkt 13 - do zadań komendanta

powiatowego

(miejskiego)

PSP

należy

wstępne

ustalanie

przyczyn

oraz

okoliczności powstania i rozprzestrzeniania

się pożaru oraz miejscowego zagrożenia;



Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych

i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w

sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych

przeprowadzanych przez Państwową Straż

Pożarną (Dz. U. Nr 225, poz. 1934) - tryb,

zakres oraz zasady przeprowadzania czynności

kontrolno rozpoznawczych z zakresu ppoż.

pozwalających określić przyczyny powstania i

okoliczności rozprzestrzeniania się pożaru,



Rozporzadzenie Ministra Sprawiedliwości z

dnia 24 stycznia 2005r. W sprawie biegłych

sądowych (Dz. U. z dnia 26 stycznia 2005r.)

KIERUJĄCY AKCJĄ

Istotne dane uzyskane z przeprowadzonego
rozpoznania:



rodzaj palącego się obiektu i jego konstrukcja,



bezpośrednie zagrożenie ludzi lub zagrożenie
pośrednie ze względu na odcięcie drogi
ewakuacji,



rodzaj materiałów palnych występujących w
obiekcie,



możliwość wejścia do płonącego obiektu,



potrzeba wyłączenia zasilania instalacji
elektrycznej (czy odcięto dopływ prądu i kiedy),

KIERUJĄCY AKCJĄ



zadziałanie (bądź nie) stałych urządzeń
gaśniczych,



charakterystyczne cechy pożaru (kolor i
intensywność dymu, dynamika pożaru –
gdzie pożar rozwija się najsilniej, kierunek
rozprzestrzeniania – wpływ wentylacji na
rozprzestrzenianie się pożaru, kolor
płomieni, itp.),



stan pożaru w chwili rozpoczęcia działań
przez pierwszy zastęp.

BIEGLI I
OGLĘDZINY

Głównym celem udziału biegłego podczas
oględzin pogorzeliska jest ujawnienie śladów
niezbędnych budowy i weryfikacji wersji o
przyczynie pożaru:



ustalenie rodzaju oraz cech wypaleń i
deformacji oraz innych śladów powstałych na
elementach konstrukcji budowlanych,



ustalenie cech śladów charakterystycznych
dla ogniska pożaru (miejsca powstania
pożaru),



ustalenie cech śladów charakterystycznych
dla kierunków rozprzestrzeniania się pożaru,

BIEGLI I
OGLĘDZINY



ustalenie

przedmiotów

i

śladów

wymagających

zabezpieczenia

i

udokumentowania

(utrwalenia),

jako

potencjalnych dowodów w sprawie,



zebranie danych przedstawiających warunki,
w których powstał i rozwijał się pożar (był
zauważony i i ugaszony),



wyjaśnienie innych zjawisk zachodzących
podczas trwania pożaru oraz ich wpływ na
przebieg i lokalizację pożaru.

INNE DANE O MIEJSCU ZDARZENIA

Ponadto biegły powinien:



Zapoznać się z charakterystyką badanego

obiektu lub jego części, tj. przeznaczeniem (czy

był wykorzystywany właściwie), ogólnych

danych architektoniczno-budowlanych, danych

dot. materiałów konstrukcyjnych oraz użytych

do wystroju wnętrz, rodzaju i ilości

rozmieszczenia materiałów palnych, sposobu

ich składowania, rodzaju, ilości i

rozmieszczenia urządzeń wykrywczych i

sygnalizacji pożaru (czy działały), rodzaju, ilości

i rozmieszczenia stałych (półstałych) urządzeń

gaśniczych (czy i kiedy zostały uruchomione),

itp.



Ustalić rodzaj i rozmieszczenie instalacji

oraz urządzeń (elektrycznych, ogrzewczych,
gazowych, wentylacyjnych i innych
występujących w przestrzeniach objętych
pożarem)

– stan techniczny (zabezpieczenie niezbędnej
dokumentacji, zapisów kontrolnych, itp.),

- rodzaj i ilości rozmieszczenia odbiorników

prądu elektrycznego i ich stan,
- lokalizacji i stanu technicznego urządzeń
zabezpieczających (tablice bezpiecznikowe,
skrzynki i szafy rozdzielcze),

- występujących ewentualnych zakłóceń w
dopływie gazu do kuchenek, pieców i innych
urządzeń gazowych,
- rodzajów wentylacji oraz usytuowania
otworów kanałów nawiewnych i wywiewnych,
- jakie występowały urządzenia grzejne, i jaki
był ich stan,
- które źródła ciepła mogły stanowić
przyczynę pożaru ze względu na generowanie
wysokich temperatur , bliską odległość od
materiałów palnych,
- czy występowały awarie systemu CO -
informacja ważna ze względu na dogrzewanie,



Zapoznać się z procesem technologicznym, tj.

jaka była technologia produkcji, które z

aparatów i urządzeń zawierały substancje palne

– ich ilość i rodzaj oraz czy istniała możliwość

wydostania się tych substancji na zewnątrz

urządzeń w czasie ich normalnej pracy, czy w

okresie poprzedzającym pożar występowały

uszkodzenia aparatów i urządzeń – jaki i kiedy

oraz kiedy je naprawiano, czy występowały

zakłócenia procesy technologicznego, warunki

reżimów technologicznych jak ciśnienie,

temperatura i czy były one zachowane,

wzajemne oddziaływanie na siebie różnych

substancji i materiałów stosowanych w procesie

technologicznym, jakie zdarzenie pożarowo

niebezpieczne mogło występować w procesie

technologicznym,



Ustalić inne specyficzne okoliczności,

mogące mieć wpływ na powstanie i

rozprzestrzenianie się pożaru
– kto przebywał w obiekcie bezpośrednio

przed i po powstaniu pożaru,
- jakie czynności były wykonywane,
- kto obsługiwał maszyny i urządzenia

znajdujące się w centrum pożaru,
- jakie dane wskazywały przyrządy kontrolne

w krytycznym momencie,
- czy istnieje dokumentacja dotycząca

ochrony przeciwpożarowej obiektu (np.

książka kontroli obiektu, baza danych

systemu monitorującego),
- czy i w jaki sposób obiekt był zabezpieczony

przed dostępem osób postronnych.

OKREŚLENIE MIEJSCA

POWSTANIA POŻARU

Miejsce powstania pożaru – miejsce, w
którym wystąpiło zainicjowanie procesu
spalania.

Można je ustalić w oparciu o analizę

charakteru uszkodzeń, śladów wypaleń, a
także

śladów

powstałych

w

strefie

oddziaływania cieplnego. Przystępując do
ustalania miejsca powstania pożaru należy
dokonać:



analizy warunków występujących w obiekcie

lub

jego

części,

konstrukcji

obiektu,

charakterystyk materiałów palnych, ich
ilości i rozmieszczenia,



określenia czasu palenia oraz oddziaływania

cieplnego płomieni lub wysokich temperatur
na materiały palne i elementy konstrukcyjne,



warunków cieplnych w strefie spalania z

uwzględnieniem

zachowania

się

występujących

materiałów

palnych

w

przypadku ich nagłego schłodzenia podczas
akcji gaśniczej,



warunków wymiany gazowej w strefie

spalania

i

jej

wpływ

na

kierunki

rozprzestrzeniania się pożaru,



przebiegu gaszenia pożaru.



Grupy śladów wypaleń i uszkodzeń:

- powstające w miejscu zainicjowania
pożaru,
- powstające w jego bezpośrednim otoczeniu
(na powierzchni podłoża, ścian i elementów
wyposażenia),
- powstające bezpośrednio nad miejscem
powstania pożaru.