WROCŁWSKA

SZKOŁA

PRZYSZŁOŚCI

RYSZARDA

ŁUKASZEWICZA

M.BOBKO

M. WRAGA-MAZIARZ

WROCŁWSKA

SZKOŁA

PRZYSZŁOŚCI

RYSZARDA

ŁUKASZEWICZA

M.BOBKO

M. WRAGA-MAZIARZ

ZADANIA PROJEKTU WSZP WOBEC ZMIAN W OŚWIACIE



Lata 70te przyniosły wiele zmian w oświacie.
Pojawiły się wtedy cele do realizacji na lata
przyszłe: globalne ujmowanie wszystkich form i
szczebli oświaty oraz wychowania, przy
zachowaniu ciągłości procesów edukacyjnych i
należytym skoordynowaniu ich funkcji;
zintegrowanie podsystemu oświaty z systemami
celów politycznych, społecznych i gospodarczych
oraz kulturalnych przy uwzględnieniu potrzeb i
aspiracji otoczenia; opracowanie założeń na
racjonalnie długi czas by było to zgodne z rytmem
decyzji politycznych; prowadzenie badań
prognostycznych i studiów porównawczych w skali
międzynarodowej w aspekcie raportów globalnych
o stanie świata i wizjach jego rozwoju jak i w
odniesieniu do funkcji oświaty.



Lata 70te przyniosły wiele zmian w oświacie.
Pojawiły się wtedy cele do realizacji na lata
przyszłe: globalne ujmowanie wszystkich form i
szczebli oświaty oraz wychowania, przy
zachowaniu ciągłości procesów edukacyjnych i
należytym skoordynowaniu ich funkcji;
zintegrowanie podsystemu oświaty z systemami
celów politycznych, społecznych i gospodarczych
oraz kulturalnych przy uwzględnieniu potrzeb i
aspiracji otoczenia; opracowanie założeń na
racjonalnie długi czas by było to zgodne z rytmem
decyzji politycznych; prowadzenie badań
prognostycznych i studiów porównawczych w skali
międzynarodowej w aspekcie raportów globalnych
o stanie świata i wizjach jego rozwoju jak i w
odniesieniu do funkcji oświaty.



Niepokojący był jednak fakt, że w podejmowanej reformie
systemu szkolnego, próby przezwyciężenia trudności są
bardziej skoncentrowane na rekonstrukcji układu i
doboru treści kształcenia oraz organizacji procesu
dydaktycznego a nie na przeorientowaniu celów edukacji
szkolnej. Wybór układu szkolnego jako punktu odniesienia
jest jedynie następstwem podjęcia prac nad projektem
Wrocławskiej Szkoły Przyszłości. Jakie są zatem zadania
tego systemu? Poddawane są one ciągle stałemu
procesowi adaptacji, ulepszenia i modernizacji, które nie
zmieniają istniejących instytucji ale wyprzedzają głębsze
przemiany o charakterze nowatorskim. Oznacza to
odejście od strategii liniowego systemu szkolnego, od
ilości do jakości, od naśladownictwa i powtarzania starych
wzorów do innowacji, od form jednolitych do
zróżnicowania, od koncepcji monolitycznych do
alternatywnych. Aby dobrze planować trzeba jednak umieć
i przewidywać.



Projekt WSZP jest prognozą podmiotową, jej
autorzy są aktywnie zaangażowanie w
sterowanie przewidywanym procesem.
Podstawową funkcją projektu jest tworzenie
i weryfikowanie prognoz antycypujących
planowanie, a zasadą tych prognoz jest to,
że po pewnym czasie zostają one włączone
do planów i stanowią hipotezy rozwoju
systemu szkolnego. Zmiany miały być
inicjowane rzez nauczycieli, administrację
szkolną, nauki pedagogiczne, naczelne
władze oświatowe. Zwracano uwagę na to, iż
przyszłość nie jest z góry określona i
niezmienna, ale pozostaje otwarta dla
mnogości możliwych przyszłości.

PROJEKT WSZP



Jest to program eksperymentalno-wdrożeniowy. Jego zadaniem była
konstrukcja i realizacja jednej wizji szkoły przyszłości spośród wielu
możliwych. Ten sposób badań był wspólną i odpowiedzialna szansą
twórczej swobody działania w naukach pedagogicznych i dyscyplinach
z nimi współdziałających. Realizacja szkoły wrocławskiej odpowiada
logicznej sekwencji procesu badawczego z następującą grupą badań:



Poznawcze – poznanie prawidłowości rządzących funkcjonowaniem
szkoły,



Prognostyczne- przewidywanie zmian kierunków ewaluowania
systemu szkolnego,



Postulatywne- zawierające się w wartościowaniu celów rozwoju
człowieka oraz jego szans rozwoju,



Optymalizacyjne- eksperymentalne zaprojektowanie układu i doboru
treści kształcenia, metod i form organizacyjnych procesu
wychowawczo-dydaktycznego,



Metodologiczne- tworzenie systemu pojęć i twierdzeń teoretycznych.



Idea projektu odpowiada realizacji 3
podstawowych celów, które pozostają w
zgodzie z postulatami współczesnej myśli
pedagogicznej – wszechstronnym rozwojem
osobowości człowieka oraz wychowania dla
przyszłości. Jest to rozwój osobowości
rozumianej jako samorealizacja, następnie
celem jest uczynienie edukacji integralnym
składnikiem realizowanych programów i
planów działania dzieci – edukacja jest
głównym założeniem, i celem jest też
wykształcenie. Stan taki może być
osiągnięty po spełnieniu określonych
warunków:



PO Co Mają Obowiązywać takie a nie inne
zadania edukacji szkolnej:



1). Ukształtowanie psychicznych
mechanizmów optymalizujących gotowość do
działań społecznych, bez przymusu z zewnątrz.



2). Ukształtowanie psychicznych
mechanizmów sprzyjających gotowości do
akceptowania innowacji, wprowadzania
korzystnych zmian.



3). Ukształtowanie psychicznych
mechanizmów wewnętrznego sterowania
własnym postępowaniem, przesłanek zdolności
do samokontroli i kontroli nad stanami
otoczenia.



CO jest zbiorem zasad układu doboru
treści kształcenia:



4). Pojęcie społeczeństwa jako centralnej
kategorii integrującej program edukacji
szkolnej w pełni odpowiadający
założeniom humanizmu socjalistycznego i
celom wychowania.



5). Struktura programu – muszą być
zrównoważone funkcja szkoły jako
miejsce przygotowywania do życia w
przyszłości jak i terenu aktualnego życia
dzieci i młodzieży.



Kolejne punkty są odp na pytanie JAK organizować efektywnie
proces wychowawczo-dydaktyczny aby można było:



6). Prowokować możliwości poznania i twórczego działania
uczących się, optymalizować ich rozwój i maksymalizować
szanse edukacyjne każdego z nich.



7). Wynikiem uczenia się w procesie rozwiązywania zadań
edukacyjnych byłby układ regulacji prospektywnej. Szkoła
powinna być postrzegana nie jako dawca zadań ale jako ich
organizacja.



8). Zakładamy, że proces uczenia się powinien dokonywać się w
trzech fazach o zróżnicowanym zbiorze celów dydaktyczno-
wychowawczych, form realizacji tych osób, stopniu złożoności
zadań oraz zakresu wyników, jakie mają być osiągnięte. Pierwszy
okres – propedeutyczny – uczeń adaptuje się w szkole, trenuje
umiejętności uczenia, natomiast nauczyciel diagnozuje zasób
doświadczeń dziecka, operacji jakimi dysponuje dziecko oraz
diagnozuje charakter związków między informacjami i
operacjami. Proces uczenia się powinien przebiegać w
warunkach rzeczywistej produkcji.



9). Uznajemy, że program nauczania
powinien być podzielony nie na
przedmioty, ale na zbiór zadań o różnym
poziomie złożoności i trudności .
program nauczania powinien zostać
przełożony na hierarchię zadań, a proces
uczenia się i nauczania pojmowany być
powinien jako proces realizacji zadań
cechujących się przynajmniej kilkoma
właściwościami.



10). Przyjmujemy, że stanowisko wg
którego wynikiem uczenia się ma być
wiedza, nie jest słuszne z racji swego
ograniczenia.



Eksperyment nad szkoła oraz jego wdrożenie
przewidziane było na około 25 lat, czyli lata
1973-95. Pierwsze trzy lata miało to być
opracowanie założeń ogólnych programu,
kolejne sześć to opracowanie programu
szczegółowego, który zamknie inwestycje
szkolne, następnie 11 lat- pierwsi absolwenci .
przedmiotem eksperymentu będzie szkoła
rejonowa bez selekcji , docelowa liczebność
uczniów to 420 osób. Przyjmowano dzieci
kończące 5 rok życia, edukacja miała kończyć
się maturą. Kadra nauczycielska miała być
przygotowywana w trybie eksperymentalnym –
absolwenci stacjonarni studiów akademickich o
różnych kierunkach wykształcenia, którzy
przejdą na studia podyplomowe trwające 4
semestry



Te szkoły miały mieć program specjalnie przygotowany do
wymogów i zadań pracy szkoły laboratorium badawczego.
Szkoła miała w założeniach odpowiadać pewnym
zasadom: elastycznego wykorzystania wszystkich
pomieszczeń szkolnych, zintegrowanej funkcjonalności –
przestrzeń wewn budynku jak i na zewn, przestrzeń
szkolna miała być też dostosowana do realizacji zadań
np. dydaktyka intensywna o dużym stopniu koncentracji
uwagi i o bogatym wyposażeniu technicznym , dydaktyka
ekstensywna o mniejszym stopniu koncentracji uwagi
oraz dydaktyka o zróżnicowanym zakresie działania,
następnie kultura fizyczna, opiekuńcza, socjalna,
kulturalna, społeczna, centrum informacji i org.
Dydaktyki, sektor żywienia, sektor administracji,
zaplecze techniczno-gospodarcze i warsztatowe.



R. Łukaszewicz” Wrocławska Szkoła Przyszłości, Rozwój
Szkoły-Rozwój Człowieka”, Wrocław 1981.



Z czego rezygnujemy odrzucając system klasowo-
lekcyjny?



O istocie tego systemu decydują: organizacja czasu,
przestrzeni, uczestników i treści zaangażowanych w
proces dydaktyczny. Dla systemu klasowo-
lekcyjnego charakterystyczne są następujące
rozwiązania organizacyjne:



1) czas pracy podzielony jest w sposób stały bez
względu na aktywność wychowanków – 45 min,
semestr, rok



2) uczenie się odbywa w takich samych
pomieszczeniach



3) kształceniem objęte są stałe grupy uczniów –
klasy, a kryterium jest jedno – taki sam wiek



4) treści kształcenia zgodnie z porządkiem liniowo-
logicznym na przedmioty nauczania odpowiadające
poszczególnym dyscyplinom naukowym, a w ramach
przedmiotów na jednostki metodyczne.



Czyli WSZP chce odejść od stałego
podziału pracy uczniów na jednostki
lekcyjne, okresy i lata, od stałego
organizowania procesu wychowawczo-
dydaktycznego w pomieszczeniach
szkolnych, od podziału uczniów na
stałe i jednorodne zespoły klasowe, od
podziału treści kształcenia na
monodyscyplinarne przedmioty, a w ich
ramach na monotematyczne jednostki
metodyczne.



Powodem jest to, iż zarówno proponowane przez
WSZP cele wychowania oraz metody ich realizacji
odbiegają od celów i metod systemu klasowo-
lekcyjnego.



Model człowieka postulowany przez WSZP to:
model skonstruowany wokół 5 założeń
normatywnych:



Celem współczesnej edukacji powinno być
rozwijanie u wychowanka koncentracji na
zadaniach a nie na własnej osobie,



Rozwijanie nastawienia na przyszłość, a nie na
teraźniejszość,



Rozwijanie nastawienia na rozwój, a nie na
podtrzymywanie aktualnego stanu rzeczy,



Rozwijanie zdolności samodzielnego
podejmowania i ponoszenia odpowiedzialności za
decyzje,



Rozwijanie nastawienia prospołecznego, gotowości
i umiejętności współpracy z innymi ludźmi oraz
podejmowania działań na rzecz ludzi.



Kluczowe w propozycji WSZP jest pojęcie
DZIAŁANIE. To każda sekwencja czynności
ukierunkowanych na wspólny wynik, bez względu
na to czy w wyniku tych czynności przeważa
komponent poznawczy, decyzyjny czy realizacyjny.
Działanie traktowane jest tu jako
wieloczynnościowe zachowanie się celowe, a
nadrzędnym czynnikiem organizującym działanie
jest zadanie, rozumiane jako antycypacja
przyszłości. Struktura działania ma charakter
funkcjonalny czyli w działaniu łączą się ze sobą
aktywność orientacyjna, decyzyjna i wykonawcza
podporządkowana jednemu wynikowi.



Skutki każdego działania są dwojakie: -realizacyjne
: zmiany w rzeczywistości przedmiotowej oraz



-kształcące: zmiany w rzeczywistości podmiotowej,
w obrazie otoczenia i własnej osoby.



CZŁOWIEK TO ISTOTA ŚWIADMOMIE DZIAŁAJĄCA I
JEST TYM SAMYM ORGANIZATOREM
PRZEDMIOTOWEJ I PODMIOTOWEJ
RZECZYWISTOŚCI.



 



OSOBOWOŚĆ KSZTAŁTUJE SIĘ W TOKU DZIAŁANIA.



 



WIEDZA NABYWANA W DZIAŁANIU TO
DZIAŁANIOWA REPREZENTACJA RZECZYWISTOŚCI.



 



UCZENIE SIĘ POLEGA NA WYKONYWANIU W PEŁNI
CELOWYCH I ŚWIADOMYCH DZIAŁAŃ.



 



KSZTAŁCENIE TO WZBUDZANIE TYCH DZIAŁAŃ,
ORGANIZOWANIE ICH I KIEROWANIE NIMI.



 



ZADANIE JEST PODTSWOWYM ŚRODKIEM
SŁUŻĄCYM DO WZBUDZANIA ŚWIADOMEJ
DZIAŁALNOŚCI UCZNIA I DO KIEROWANIA JEJ
PRZEBIEGIEM.



Podsumowując: czas pracy uczniów
według WSZP elastyczny, dostosowany
do wykonywanych zadań przez uczniów.
Są jednak tez takie zajęcia o
niezmiennej ilości czasu np. spotkania
samorządowe, z opiekunem zadania itp.



Przestrzeń powinna być łatwo
przekształcalna by można by ją było
dostosowywać do zadań i potrzeb
uczniów.



Podział uczniów na rodzaj zadania,
skład zespołów zmienny nie stały.



Strukturalizacja treści kształcenia: a)
podporządkowanie według twierdzeń
generatywnych – wyodrębnienie
wewnątrz działu siatek pojęciowych,
odzwierciedlających strukturę danej
dziedziny wiedzy, b) wprowadzenie
wiadomości w działanie ucznia w
trakcie ich przyswajania. Chodzi o
eksponowanie w każdym temacie celów
ujętych operacyjnie, ze względu na
które wiedza ma być zdobywana. Czyli
chodzi o tworzenie bloków
zadaniowych integrujących treści z
różnych dziedzin nauki.



PODSTAWĄ ORGANIZACJI
KSZTAŁCĄCEJ DZIAŁALNOŚCI
SZKOŁY POWINNA BYĆ
WIELOWYMIAROWA STRUKTURA
ZESPOŁÓW LUDZKICH O
ZRÓWNOWAŻONYCN FUNKCJACH.
Powiązanie funkcjonowania
powinno być dokonywane przez
synchronizację i koordynację
planów robionych i wykonywanych
przez różne osoby i zespoły.



Cele kształcenia WSZP ujmowane są w
kategoriach psychologicznych. Wychowanek
szkoły powinien być:



1). Skoncentrowany na zadaniach nie na
sobie,



2). Nastawiony na przyszłość,



3). Nastawiony na rozwój,



4). Zastawiony prospołecznie,



5). Zdolny do samodzielnego podejmowania
decyzji i ponoszenia za nie
odpowiedzialności.



Miarą osiągnięcia tych celów jest stopień
przygotowania do życia we wspólnocie i
podejmowania działań kooperacyjnych,
realizacji działań innowacyjnych,
samodzielności w planowaniu i
podejmowaniu decyzji oraz ponoszenia
odpowiedzialności za nie.