Rola zabawy w

edukacji małego

dziecka

Praca z dzieckiem 6

letnim

Znaczenie zabawy dla rozwoju

dziecka

 Poprzez zabawę małe dzieci uczą się

spontanicznie, całościowo w krótkim
czasie. Towarzyszy temu ładunek
emocjonalny (przyjemność, radość)
duże zaangażowanie

 Zabawa wyzwala inicjatywę,

twórczość dziecięcą, ujawnia ukryte
często zdolności (różne rodzaje
inteligencji)

 Należy stworzyć dzieciom

odpowiednie warunki –
przestrzeń edukacyjną sprzyjającą
dobrej, konstruktywnej, dostosowanej
do wieku dzieci zabawie

Czym jest zabawa?

• „Zabawa jest nauką, nauka zabawą. Im

więcej zabawy, tym więcej nauki”

Glenn Doman

• „Zabawa uczy dawać, brać, dzielić się,

współpracować,

podporządkowywać swoją osobowość w

grupie

E. Hurlock

• „Zabawa jest wrodzoną, naturalną metodą

uczenia się

małego dziecka”

Szuman

• „Zabawa jest zjawiskiem społecznym.

Powstaje i rozwija się pod wpływem
otoczenia i własnej działalności dzieci
kierowanej przez nauczyciela”

Tyborowska

Czym jest zabawa?

• Zabawa jest tym rodzajem aktywności człowieka,

który w najrozmaitszych formach przewija się
przez całe jego życie 

• W okresie dzieciństwa (od 3 do 6 - 7 lat) jest to

główny rodzaj działalności jednostki przed
rozpoczęciem przez nią systematycznej nauki w szkole.
Prawdziwa zabawa (stworzona przez dziecko od początku
do końca) występuje w wieku przedszkolnym, który jest
nazywany często wiekiem zabawy

• Zabawa jest zjawiskiem bardzo złożonym w swej

strukturze
i przebiegu. W różnych okresach życia przybiera
rozmaite formy. Od zabaw indywidualnych i samotnych
dzieci przechodzą do zabaw zespołowych

Formy zabaw

• zabawa samotna – dziecko bawi się samo
i niezależnie od innych dzieci, innymi zabawkami, niekiedy

rozmawia z kolegami, lecz nie nawiązuje kontaktu odnośnie do
czynności zabawowych

• zabawa równoległa – dzieci bawią się obok siebie, a nie ze

sobą, nie współdziałają ze sobą

• zabawa wspólna – dzieci bawią się razem, pożyczają

i wymieniają zabawki i pomoce do zabawy. Wymieniają uwagi

dotyczące czynności zabawowych, ale zabawa nie jest planowo
zorganizowana, nie ma podziału ról

• zabawa zespołowa – dziecko bawi się w grupie zorganizowanej dla

celów wspólnej zabawy. Czynności i role są podzielone, a jedno
lub więcej dzieci organizuje i kieruje aktywnością całej grupy

Znaczenie zabawy

• Aby zabawa mogła być twórcza dziecko musi mieć

odpowiednią ilość miejsca, posiadać odpowiednie
zabawki, należy wyznaczyć odpowiedni czas

• Podczas zabawy dziecko uczy się bardzo intensywnie
„... w zabawie proces uczenia jest najlepiej dostosowany do

potrzeb rozwojowych dziecka, a zatem pełni niebywałą rolę
wspomagającą w kształtowaniu procesów umysłowych”

 
• Dzieci powinny się bawić jak najdłużej – im dłużej,

tym lepiej. W zabawie rozwój dziecka postępuje
bardzo szybko

Typy zabaw

• zabawy manipulacyjne - pierwsze czynności

wykonywane przez dziecko: przekładanie przedmiotu z
ręki do ręki, wymachiwanie w powietrzu, proste
postukiwanie przedmiotami o siebie. Dziecko zaczyna od
nieświadomego chwytania przedmiotów, które przechodzi
w celowe oglądanie, rozpoznawanie po wyglądzie,
kształcie, dźwięku. Dzięki zabawom manipulacyjnym
dziecko zdobywa podstawową wiedzę o
użyteczności przedmiotów i narzędzi. W późniejszym
czasie (również w wieku 6 lat) służą kształtowaniu
podstawowych pojęć w tym matematycznych: zabawy z
woreczkiem, liczmanami, klockami,

Typy zabaw

• zabawy dydaktyczne - to zabawy wg wzoru, który

jest opracowany przez dorosłych, „...nie są wynikiem
swobodnej twórczości dzieci...”. Prowadzą one
„...z reguły do rozwiązania jakiegoś założonego w niej
zadania ,występują najczęściej w postaci gry
umysłowej, której celem jest rozwijanie zdolności
poznawczych. Zabawy te rozszerzają zakres
spostrzeżeń dziecięcych, poprzez kontakt z coraz
większą liczbą poznawanych zjawisk i przedmiotów
wzbogacających słownik dziecka,

Zabawy dydaktyczne rozwijają zdolności

poznawcze: uwaga, myślenie, pamięć,
wyobraźnia, spostrzeżenie,

Typy zabaw

• zabawy konstrukcyjne to zabawy polegające na budowaniu

różnorodnych obiektów z klocków lub innych elementów. To takie, w
wyniku, których „...powstaje określony wytwór, niezależnie od tego,
czy ten wytwór zostaje sporządzony z danego rodzaju materiału
tylko rękami dziecka, jak np. budowa z klocków, ludzik z
plasteliny, czy też zostaje uformowany za pomocą odpowiednich
narzędzi, np. babka z piasku ( wiaderko, łopatka ), rysunek ( ołówek,
kredki ) itp. Dziecko konstruuje swój wytwór z wyobraźni, czy też
sporządza go według określonego wzoru i modelu. Czynnościom
konstrukcyjnym towarzyszy uczucie przyjemności, ponieważ
zaspokaja potrzebę tworzenia. Zabawy konstrukcyjne „...
doprowadzone do końca przyzwyczajają dzieci do wykonywania
zadań, przygotowując je w ten sposób do pracy”

Rozwijają funkcje poznawcze, badawcze, naśladownictwo,

twórczość dziecka, poczucie piękna

 

Typy zabaw

• zabawy ruchowe – nie oparte na żadnych wzorach, lecz podejmowane

samorzutnie dają dzieciom wiele radości nie tylko z powodu
zaspokajania naturalnej w tym okresie potrzeby ruchu, lecz również z
powodu samodzielnie stawianych sobie zadań do wykonania. To stanowi
dla dzieci dodatkową przyjemność i motywuje je do wykazywania się
swoimi umiejętnościami. Zabawy te wymagają od uczestników zmian
miejsca - czynnikiem dominującym jest ruch. Dzieci same zaspokajają
potrzebę ruchu. Obok tych zabaw bez reguł, podejmowanych przez
dzieci spontanicznie stosuje się zabawy z ustalonym tokiem ich
przebiegu, z określonymi regułami, celem. Wyróżnia się
zabawy orientacyjno-porządkowe, bieżne, równoważne z
czworakowaniem, skoczne,
z elementami wspinania, rzucania, toczenia, celowania, rytmiczno-
ruchowe. Zabawy te posiadają nie tylko ogromne znaczenie dla rozwoju
motorycznego dziecka.

Kształtują umiejętności stosowania się do

obowiązujących reguł, zasad. Dzieci stają się bardziej spostrzegawcze,
zdyscyplinowanie, uważne i przedsiębiorcze,

Typy zabaw

• zabawy tematyczne - znane są pod jeszcze innymi terminami:

naśladowcze, fikcyjne, udawane, zabawy w role, twórcze.

• „...Przełomowym momentem w rozwoju zabaw tematycznych jest

świadome podjęcie i podtrzymanie w toku zabawy określonej roli”.

• Dziecko przyjmuje jakąś rolę, naśladuje, udaje kogoś lub coś, tworzy

fikcję. W postaci zabawowej wprowadzają dzieci w czyn to, co
wcześniej przeżyły, poznały, czego się dowiedziały. Naśladują nie
dokonując wyboru, gdyż nie posiadają umiejętności dokonywania
oceny, co złe, a co dobre. Tematyka zabaw jest bardzo różnorodna, z
wiekiem rozszerza się jej krąg. Pierwsze pomysły, zabawy są
związane z życiem codziennym, następne są zaczerpnięte z bajek,
opowiadań. Na początku są to zabawy bardziej indywidualne z
wiekiem przeistaczają się w grupowe. Przebieg zabawy zależy od
tematu, wieku oraz poziomu rozwoju umysłowego dzieci.

Każdy z wymienionych rodzajów zabawy będzie wszechstronnie

oddziaływał na osobowość dziecka

Rola zabawy w życiu

dziecka

• Zabawa odgrywa niezwykle ważna rolę w życiu i ogólnym

rozwoju dziecka. Jest ona swoistą drogą gromadzenia
doświadczeń, uczenia się, ćwiczenia. Dziecko w zabawie
poznaje właściwości różnych przedmiotów i utrwala wiedzę
o życiu ludzi i świecie, rozwija wszystkie funkcje umysłowe

 
• Zabawa przynosi dziecku przyjemne przeżycie, radość

estetyczną, humor, śmiech. Jest doniosłym czynnikiem
rozwoju moralno-społecznego. W zabawach dzieci
rozwijają inicjatywę, wytrwałość w przezwyciężaniu
przeszkód stojących na drodze do celu, a osiągając efekt
poznają swoją wartość.

 

Na podstawie:
A. Brzezińska „Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w
wieku przedszkolnym”. Oświata i wychowanie 1984.

Eli Am „Zabawa w przedszkolu”. Wychowanie w przedszkolu 7/90.
W. Okoń „ Zabawa a rzeczywistość”, ŻAK Warszawa 1995r.
I. Dudzińska „ Metodyka wychowania w przedszkolu”, WSiP Warszawa

1974r.

M. Żebrowska „ Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży”, PWN Warszawa
1980r.
 
Opracowała:
Aleksandra Proc