Wykład 11. 06 grudnia 2012 r.

C.d. III. Terminologia w pedagogice

1.2. Edukacja i inne terminy

w pedagogice

wg Krzysztofa Rubachy

Pojęcia w pedagogice są
niejednorodne i jednorodne

Pedagogika zajmuje się

identyfikowaniem, nazywaniem

oraz definiowaniem wszystkich

faktów składających się na

praktykę edukacji. Fakty te różnią

się między sobą stopniem

jednorodności.

 

*Fakty, zjawiska edukacyjne są niejednorodne i
bardziej jednorodne, m. in:

-edukacja

-wychowanie

-kształcenie

-nauczanie

-uczenie się

-system oświatowo – szkolny

W historii pedagogiki pojęcia

kształtowały się w ramach

rozwoju ilościowego

(przyrost pojęć) i jakościowego

(zawężanie zakresów

pojęciowych) –stąd

ich stopień niejednorodności

lub jednorodności.

EDUKACJA

pojęcie najszersze, niejednorodne, mające różne

znaczenia

Edukacja

to ogół oddziaływań służących

formowaniu się

(zmienianiu, rozwijaniu) zdolności

życiowych człowieka.

…Edukacja….

Analiza treści

edukacji

:

 

*oddziaływanie:

-

instytucjonalne i indywidualne( np. szkoła, bezpośrednia

interakcja);



świadome i nieświadome

( np. wg programu wychowawczego w szkole, poprzez przykład

osobisty);



systematyczne i niesystematyczne



(np. przez wiele lat w szkole, w czasie kolonii letnich)

-przygodne i zaplanowane

( np. w czasie jednorazowego kontaktu, w instytucji -szkole)

-systematyczne i zaplanowane oddziaływanie (np. w szkole)

-niesystematyczne i zaplanowane (np. interakcje rówieśnicze,

przekaz kultury)

Oddziaływanie systematyczne i zaplanowane (np. w
szkole)

*zmienianie i rozwijanie

–zachodzi w sformalizowanym kierunku np. przygotowanie do zawodu
lub bez określonego celu…

*zdolności życiowe człowieka

– funkcjonowanie intelektualne, emocjonalne, interpersonalne, motywacyjne, fizyczne.

Wychowanie

–pojecie częściowo jednorodne
(w ramach określonej teorii/koncepcji)

-to świadome i celowe działanie

pedagogiczne

zmierzające do osiągnięcia

względnie stałych

Skutków(zmian rozwojowych)

w osobowości wychowanka.

…Wychowanie….

Kształcenie

–pojęcie częściowo jednorodne

(w ramach określonej teorii/koncepcji)

-to system działań zmierzających do

tego,

aby uczącej się jednostce umożliwić

poznanie

świata, przygotowanie się do

zmieniania

świata i ukształtowanie własnej

osobowości.

…Kształcenie….

Uczenie się

– pojęcie częściowo jednorodne

(w ramach określonej teorii/koncepcji)

 

-jest procesem nabywania względnie

trwałych zmian w szeroko

rozumianym zachowaniu

( wiadomości, umiejętności, nawyki,

postawy ) w toku bezpośredniego i

pośredniego poznawania

rzeczywistości

( doświadczenia i ćwiczenia).

…Uczenie się…..

Nauczanie

– pojęcie częściowo

jednorodne

(w ramach określonej teorii/koncepcji)



jest procesem kierowania

uczeniem się

uczniów w toku planowanej

pracy nauczyciela z uczniami.

…Nauczanie…..

System oświatowo – wychowawczy

pojęcie częściowo jednorodne

jest to ogół odpowiednio

powiązanych

ze sobą placówek i instytucji

kształcenia

i wychowania.

…system oświatowo
szkolny w Polsce…

Pojęcia jednorodne

-definicje powyższych pojęć oraz

pojęcia w

poszczególnych subdyscyplinach

pedagogicznych/teoriach/koncepcj

ach…..

 
Wychowanie a kształcenie

Wychowanie

Kształcenie

Oddziaływanie na

osobowość w

zakresie sfery

emocjonalnej

( potrzeby, emocje,

motywacja, relacje

międzyludzkie)

Oddziaływanie na

poznawczą sferę

psychiki jednostki

(wiedza,

umiejętności,

sprawności)

Wychowanie a edukacja

Wychowanie stanowi tę część praktyki

edukacyjnej, która dotyczy

oddziaływań świadomych, celowych,

zmierzających do zmian rozwojowych w

kontekstach „zdolności życiowych

człowieka”, dotyczących

funkcjonowania jego osobowości.

Kształcenie a edukacja

Kształcenie częściowo redukuje

niejednorodność pojęcia edukacji związaną

ze świadomością i celowością

oddziaływań, konkretyzując jednocześnie

„życiowe zdolności człowieka” w postaci

zmian rozwojowych zachodzących głównie

w sferze jego funkcjonowania

intelektualnego.

 

Edukacja a nauczanie

-ogół oddziaływań występujący w definicji

edukacji został sprowadzony do

poziomu szczegółowego, tj. do

czynności nauczyciela w

procesie nauczania

Systematyzacja - ogólnie

I.

EDUKACJA

II.

WYCHOWANIE

KSZTAŁ

CENIE

NAUCZANIE

UCZENIE SIĘ

III. SYSTEM OŚWIATOWO - WYCHOWAWC

ZY

Środowisko

wychowawcze,

proces

wychowania,

sytuacja w-cza,

akt w-czy, pojęcia

związane z

okresami rozwoju

w-nka, interakcja,

cele, treści,

metody, formy w-

nia, pojęcia wych.

Moralnego,

wstecznego,

intelektualnego,

fizycznego,

zdrowotnego itd.

Cele, treści,

zasady, metody,

formy

organizacyjne,

środki, ogniwa

nauczania,

programy szkolne,

itd…

Czynności ucznia,

zasady uczenia

się, rodzaje

uczenia się,

wiedza szkolna,

zainteresowania,

niepowodzenia

szkolne, trudności

dydaktyczne, itd.

c. d….

IV. Pojęcia jednorodne

w

poszczególnych

subdyscyplinach

pedagogicznych

I, I, III -pojęcia niejednorodne

Literatura podstawowa:

Krzysztof Rubacha, Edukacja jako

przedmiot pedagogiki i jej

subdyscypliny ,

(w):

Pedagogika. Podręcznik akademicki, Tom

1. (red): Zbigniew Kwieciński, Bogusław

Śliwerski, Warszawa 2003, s. 21 – 29.

+ opracowania własne

Fotografie: strony internetowe