OPIS I ANALIZA PRZYPADKU
Szkoła Podstawowa
PROBLEM EDUKACYJNY
 DZIECKO NIEPEA
NOSPRAWNE
RUCHOWO O OBNIŻONYM OGÓLNYM
ROZWOJU INTELEKTUALNYM
MOTTO:
 Dzieci obdarzone darem
dzieciństwa, nie zawsze mogą
w pełni cieszyć się
przywilejem dziecięcej
radości i beztroski .
E. Minczakiewicz, 2002
Opracowała - tipi
1
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
Wstęp
Dziecko niepełnosprawne musi żyć wśród zdrowych, gdyż izolacja ogranicza
prawidłowy przebieg informacji między osobą niepełnosprawną a światem
zewnętrznym, co w konsekwencji może doprowadzić do wzajemnych uprzedzeń.
Bardzo potrzebne są obustronne kontakty, aby ukształtowały się pozytywne
postawy do ludzi niepełnosprawnych. Dzieci zdrowe powinny nauczyć się
odpowiedniego zachowania i obcowania z dziećmi niepełnosprawnymi. Chodzi
tu o tolerancję wobec ich braków, gotowość niesienia pomocy oraz swobodne
zachowanie się. Również dziecko niepełnosprawne musi nauczyć się sztuki
współżycia z ludz
mi pełnosprawnymi i właśnie dlatego, musi mieć z nimi liczne
kontakty.
Ponieważ dziecko niepełnosprawne jest moim uczniem, problematyka ta jest mi
szczególnie bliska. W tym opracowaniu dokonałam analizy psychologiczno-
pedagogicznej dziewczynki, a następnie przedstawiłam formy oddziaływań w
rodzinie i szkole do której, uczęszcza dziecko. Opracowałam program pracy z
dzieckiem i wdrożyłam do realizacji.
1.PROBLEM NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI W ŚWIETLE LITERATURY
Współczesne tendencje w zakresie kształcenia dzieci i młodzieży ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi związane są bardzo ściśle z dokonującymi
się obecnie przemianami społeczno  ustrojowymi, a tym samym ewidentnymi
zmianami w podejściu do ludzi w jakimś stopniu odbiegających od społecznie
uznawanej normy. Rzeczywistość edukacyjna nie ma charakteru stałego, lecz
ciągle ewoluuje, czego dowodem jest zmiana w podejściu do osób obarczonych
licznymi wadami i zaburzeniami rozwojowymi, a nawet sama terminologia, która
ma istotne znaczenie dla opisu ujmowanych zjawisk.
Na rozumienie istoty niepełnosprawności niemały wpływ już w początkach
XX wieku wywarła tworząca się wówczas psychologia pozytywistyczna, która
stworzyła narzędzia pozwalające dokonywać pomiarów pewnych cech człowieka
(np. inteligencji ), a jednocześnie dzielić ludzi, niezależnie od płci i wieku, na
ludzi  normalnych i nienormalnych",  zdrowych i chorych",  zdolnych i
niezdolnych",  mądrych i głupich",  młodych i starych", a w konsekwencji
uprawnionych i nieuprawnionych do otrzymywania systemowej pomocy państwa.
Wraz z postępem wiedzy o istocie i przyczynach różnych dysfunkcji i wad
rozwoju pojawiły się nowe terminy o charakterze opisowym, mniej
etykietyzujące i naznaczające osobę.
Dzieci niepełnosprawne są to dzieci, których rozwój jest utrudniony w takim
stopniu, że ani ich mechanizmy psychicznej regulacji, ani metody postępowania
pedagogicznego, nie są w stanie te utrudnienia zniwelować.
2
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
W ich wychowaniu chodzi nie tylko o przystosowanie ich do życia, o
przygotowanie do wykonywania ewentualnego zawodu, do samoobsługi, do
porozumiewania się mimo ograniczeń - chodzi o coś więcej, a mianowicie o
przezwyciężanie i zmianę niewłaściwych postaw.
Ważne jest samo ich istnienie. Dostrzeżenie tej ważności istnienia jest trudnym
zadaniem. Istotne jest zauważenie w dziecku niepełnosprawnym kogoś, kto
czuje, kto myśli w swoisty sposób, kto marzy, kto pragnie, boi się, kto reaguje na
obojętność i sam dostrzega kogoś innego.
2.SPOSOBY GROMADZENIA INFORMACJI O DZIECKU
Podjęte w ramach niniejszego opracowania prace miały służyć teorii i praktyce
pedagogicznej. Celem poznawczym była diagnoza psychologiczno -
pedagogiczna wybranego dziecka niepełnosprawnego. Celem praktycznym było
opracowanie programu pracy z dzieckiem. Dla osiągnięcia celów posłużyłam się
metodą indywidualnych przypadków oraz:
- obserwacją zachowania się ucznia w szkole
- wywiadem
- testem socjometrycznym - Test Wyboru"
- analizą dokumentów ( arkusze ocen, karty zdrowia, opinia z poradni )
3.DANE BADANEGO DZIECKA
Imię : Barbara B.
Uczennica klasy III
S.P nr X w & & .
Urodzona: & .. 1993 r.
Piąte, najmłodsze dziecko w rodzinie
Rodzina wielopokoleniowa
Matka i ojciec dziecka - wykształcenie zawodowe
4.OKREŚLENIE PRZEDMIOTU
Informacje o przyczynach trudności dziecka w nauce uzyskałam studiując
opinię z poradni psychologiczno - pedagogicznej. Opinia dotyczyła obniżenia
wymagań szkolnych. Barbara B. badana była w poradni psychologiczno -
pedagogicznej na prośbę wychowawcy, w I semestrze klasy I, w związku z
przewlekłą chorobą i koniecznością ciągłego przebywania w szpitalach, czy to ze
względu na operacje, czy na rehabilitacje. Na podstawie przeprowadzonych
badań psychologicznych stwierdzono obniżenie w ogólnym rozwoju
intelektualnym. Rozwój umysłowy przebiega w sposób bardzo nieharmonijny.
W próbach słownych uczennica funkcjonuje na poziomie wieku. Znacznie
utrudnione jest myślenie na materiale konkretno - obrazowym. Zaburzona jest
3
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
koordynacja wzrokowo  ruchowa oraz analiza wzrokowo  ruchowa. Trudności
te występują również w zakresie wyobraz
ni przestrzennej. Konsekwencją
przewlekłego procesu chorobowego są niedobory rozwojowe w zakresie funkcji
wzrokowo - słuchowo - ruchowych u dziecka. Obniżona sprawność manualno -
graficzna i orientacja przestrzenna zaburzają proces rozpoznawania i
odtwarzania liter podczas czytania i pisania W zakresie rozwoju kompetencji
matematycznych stwierdzono niepełną dojrzałość rozumowania na konkretach.
Z tego wynikają trudności w opanowaniu pojęć liczbowych i rozwiązywaniu
zadań z treścią. Wyniki badań wykazały również zakłócenia w procesach
pamięci. Dziecko nie jest w stanie przeprowadzić pamięciowych operacji
matematycznych.
5.HISTORIA PROBLEMU NA TLE ŻYCIA DZIECKA
A/ SYTUACJA SZKOLNA BADANEGO DZIECKA
Dane dotyczące sytuacji rodzinnej uzyskałam przeprowadzając wywiad z
matką dziecka. Informacje przedstawiające sytuacje szkolne badanego dziecka
zebrałam na drodze obserwacji. Dane o stanie zdrowia dziewczynki uzyskałam
analizując dokumentację choroby.
W roku szkolnym 2001/02 do klasy I S.P została przyjęta uczennica Barbara B.
Wcześniej uczęszczała do oddziału  O". Nie była odraczana. Jest to dziecko
niepełnosprawne ruchowo.
Ciąża przebiegała prawidłowo, poród odbył się o czasie. Ogólny widok córki dla
matki oczekującej zdrowego dziecka był szokiem. Dziewczynka urodziła się z
90% zanikiem mięśni, nóżki miała powykręcane, a rączki w łokciach całkowicie
odwrócone. Dziecko przeszło 9 operacji, w tym przeszczep ścięgna piersiowego.
Niestety nóżki pozostały sztywne. Jedna jest bardziej sprawna, druga mniej, ale
niemożliwe jest ich zgięcie w kolanach. Również rączki dziewczynki są sztywne
w łokciach, a dłonie jej są przykurczone. Dziewczynkę czeka jeszcze
przynajmniej jedna operacja. Lewa nóżka ucieka dziecku na zewnątrz i
konieczna będzie jej korekta. Wiele czynności dziecko nie wykona
samodzielnie, musi liczyć na pomoc innych. Basia ma problemy z poruszaniem
się. Wprawdzie porusza się samodzielnie, ale wolno i na sztywnych nóżkach.
Gdy spadnie nie potrafi samodzielnie się podnieść. Dzieci z klasy są bardzo
wyczulone pod tym kątem i w pobliżu koleżanki starają zachowywać się
spokojnie. Upadki zdarzają się niezwykle rzadko.
Basia jest dzieckiem pogodnym, zdyscyplinowanym, punktualnym.
W przygotowaniu do zajęć towarzyszy jej zawsze matka. Solidnie wywiązuje
się z powierzonych obowiązków dyżurnej klasy. Jest koleżeńska, chętna do
pracy i zabawy. Dzieci ją lubią.
W grupie zerowej serdeczną opieką otoczyła dziewczynkę nauczycielka
oddziału. Dziecko odstawało manualnie od reszty dzieci, pojawiły się duże
4
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
problemy z rozpoznawaniem głosek, ale ze względu na bardzo częste pobyty w
szpitalach i rehabilitację nie zgłoszono dziecka do badania. W klasie pierwszej
dziewczynka zaczęła nie nadążać za programem nauczania. W związku z tym
zgłosiłam dziecko do badania w poradni. Od klasy pierwszej Basia uczęszczała
na zajęcia wyrównawcze. Obecnie jest uczennicą klasy III. Chętnie uczęszcza
do szkoły. Zrobiła duży postęp w rozwoju i samoobsłudze. Wszyscy cieszą się z
postępów dziecka.
B/ SYTUACJA SZKOLNA BADANEGO DZIECKA
Dziewczynka wychowuje się w pełnej rodzinie, gdzie pracuje tylko ojciec.
Matka poświęciła się córce. Codziennie dziecko przywozi do szkoły i je z niej
odbiera. W takim wypadku niemożliwa byłaby praca zawodowa matki. Matka
zajmuje się także gospodarstwem. Przy licznej rodzinie trudnym staje się
utrzymanie rodziny tylko z pensji ojca. Oprócz Basi rodzice mają jeszcze
czworo dzieci. Basia jest piątym i najmłodszym dzieckiem. Mieszkają
samodzielnie w domku jednorodzinnym, słonecznym, wyposażonym w
podstawowe wygody współczesności. Dziecko ma swój pokój do nauki, własne
książki, przybory szkolne. Mama dziecka jest kobietą operatywną i ostatnio
nowym nabytkiem Basi jest komputer. Sytuacja materialna rodziny jest
przeciętna. Dziewczynka przychodzi do szkoły czysto i ładnie ubrana.
U rodziców widać dużą troskę o dziecko. Matka Basi codziennie kontaktuje się
z wychowawcą. Szuka pomocy w trudnych sytuacjach, interesuje się postępami
dziecka w nauce i zachowaniu, przedstawia aktualny stan zdrowia dziecka, po
częstych konsultacjach z lekarzami z Centrum Zdrowia Dziecka.
6.FORMY ODDZIAA
OWYWAC
PEDAGOGICZNYCH
Odpowiednie zorganizowanie terapii pedagogicznej, rehabilitacji, zastosowanie
właściwych metod i technik pracy dostosowanych do indywidualnych
możliwości dziecka daje mu szansę na wykonywanie z sukcesem czynności
dotychczas nieosiągalnych.
PROGRAM IDEALNY
Ogromną rolę w usprawnieniu fizycznym dziecka odegrałaby ciągła
rehabilitacja, pobyt na koloniach zdrowotnych lub rehabilitacyjnych, pobyt raz
w roku w sanatorium. Ze względu na odległość od dużych miast, jak też
zasobność portfela rodziców dziecka, staje się to niemożliwym. Pobyt dziecka w
sanatorium też jest nierealny. Dziewczynka musiałaby przebywać tam z matką,
a matka oprócz zajmowania się domem i czwórką pozostałych dzieci musi
doglądać gospodarstwa. Jedynym rozwiązaniem byłby pobyt dzienny w
5
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
sanatorium w rodzinnym mieście.
Dużą pomocą dla rodzica (szczególnie w początkowym okresie ) jest fachowa
literatura - podręczniki, poradniki zawierające pomocne wskazówki udzielane
przez fachowców. Jednakże utrudnieniem jest dostęp do tych materiałów w
małym miasteczku.
PROGNOZA NEGATYWNA
Nie podejmując działań integracyjnych, terapeutycznych, pracy indywidualnej
na zajęciach i zespole wyrównawczym, w procesie lekcyjnym i w domu, nastąpi
pogłębienie braków w zdobywaniu wiedzy i umiejętności ze wszystkich
przedmiotów oraz obniżenie ogólnej sprawności fizycznej dziecka. Uczennica
może czuć się izolowana, może stracić motywację do nauki i pokonywania
trudności oraz wiarę we własne możliwości.
PODJ
TE PRZEZE MNIE DZIAA
ANIA
Pomoc niesiona rodzicom ze strony nauczyciela musi być zawsze racjonalna,
sensowna i adekwatna do potrzeb zarówno rodziców, jak też ich
niepełnosprawnego dziecka w takim stopniu, by zapewniała im pełne
uczestnictwo w normalnym życiu swego środowiska lokalnego. Pomoc
specjalistyczna, jakiej doznaje rodzina, nie może także absolutnie negatywnie
wyróżniać jej członków ani też nie może ich eliminować ze zwykłych kontaktów
międzyludzkich.
Na moją prośbę dziewczynka została zbadana w poradni psychologiczno -
pedagogicznej. Matce przekazano instrukcje do ćwiczeń z dzieckiem w domu.
Rodzicom zaproponowano możliwość korzystania z dwugodzinnych,
cotygodniowych zajęć terapii psychopedagogicznej w poradni. Matka korzystała
przez jakiś czas z oferty poradni, jednakże w czasie zimy zaniechała spotkań ze
względu na utrudniony dojazd. Poradnia wypożyczyła matce materiały - pomoce
dydaktyczne do pracy z córką w domu.
Przeprowadziłam pogadankę dla rodziców na temat różnic w możliwościach
edukacyjnych dzieci ze względu na pewne dysfunkcje. W grupie oprócz Basi są
dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu oraz dziewczynka nie
realizująca właściwie dwóch szeregów głosek ( I - s, z, c, dz; II -sz, ż-rz, cz, dż).
Wyjaśniłam rodzicom sposoby oceniania dzieci zdrowych i tych z pewnymi
deficytami. W czasie spotkań z rodzicami informacje o postępach dziecka
przekazywałam indywidualnie zainteresowanym (na piśmie lub ustnie ) po
ogólnym spotkaniu rodziców. Staram się eksponować nawet najmniejsze
postępy Basi, podsuwam właściwe sposoby postępowania. Obecnie Basia
uczęszcza na zajęcia świetlicy środowiskowej. Chętnie udziela się w szkolnej
scholii, działa w kółku redakcyjnym. Uczestniczy w zajęciach wyrównawczych.
6
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
Myślę, że jak na warunki małego miasta, i nikłych możliwości rehabilitacji oraz
trudnego dostępu do różnych  atrakcji", dzięki współpracy i zaangażowaniu
matki dziecka, i tak zrobiono dużo celem integracji dziewczynki ze
środowiskiem lokalnym.
A/ PRACA Z RODZICAMI  INTEGRACJA ZESPOA
U RODZICÓW
Dziecko niepełnosprawne stawia rodziców w nowej i niezwykle trudnej
sytuacji. Przystosowanie się do niej i opanowanie umiejętności jej optymalnego
rozwiązania jest procesem długotrwałym, wymagającym nowego spojrzenia na
szereg rutynowo dotychczas realizowanych czynności bądz
poznania zupełnie
nieznanych spraw. Aby tego dokonać rodzice muszą stać się poniekąd
specjalistami w zakresie tej niepełnosprawności oraz opanować wiele
umiejętności z zakresu rehabilitacji fizycznej, pedagogicznej i psychologicznej.
Basia B. uczęszczała do oddziału  O" przy obecnej szkole podstawowej, więc
dla rodziców zdrowych dzieci było zupełnie normalnym, iż dziecko będzie
kontynuowało naukę razem z ich pociechami. Ponieważ rodzice uczniów żyją w
małym środowisku w zasadzie wszyscy się znają. Rodzice Basi są ogólnie
szanowani. Nie było więc żadnego problemu z akceptacją dziecka
niepełnosprawnego.
Mama dziecka jest kobietą bardzo życzliwą i operatywną. Zawsze chętnie
bierze udział w życiu klasy. Chętnie uczestniczy we wszelkich imprezach
szkolnych. W ramach pełniejszej integracji rodziców odbywały się ogniska
dzieci z rodzicami, wspólne spotkania przy ciastku i kawie z okazji
uroczystości szkolnych i klasowych. Rodzice mogli uczestniczyć w zajęciach
otwartych. Przeprowadziłam pedagogizację rodziców na temat pozycji dziecka
w grupie rówieśniczej na podstawie testu socjometrycznego. Następnie
próbowaliśmy wspólnie zastanowić się, dlaczego uczniowie zajmują tak różne
pozycje w grupie. Oczywiście wyniki indywidualne były kodowane i znane
tylko rodzicowi dziecka - nie było w grupie dzieci odrzuconych. Pozycja Basi w
grupie rówieśników jest pozytywna. Dziecko jest w pełni akceptowane. Wybrały
ją zarówno dziewczynki, jak i chłopcy. Mimo niemożliwości uczestniczenia w
wycieczce (jedno z pytań testu ) pozycja Kasi w zespole jest podobna jak
zdrowych kolegów z klasy.
B/PRACA Z ZESPOA
EM KLASOWYM  INTEGRACJA GRUPY
Współżycie z kolegami - rówieśnikami stanowi podstawę tworzenia
7
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
właściwych warunków wychowawczych. Oddziaływanie to powinno odbywać
się w społecznym klimacie spokoju, zaufania, sympatii, ze zwróceniem uwagi na
pozytywne wzorce.
Basia nie odczuwała w dużym stopniu swej niepełnej wartości, nie utrwaliła
przekonania o swojej nieporadności, gdyż razem z rówieśnikami uczęszczała do
oddziału przedszkolnego, a potem do klasy pierwszej szkoły masowej. Nie
znane jest jej odczucie izolacji i odrzucenia. Jest w pełni akceptowana przez
rodzinę i środowisko lokalne.
Szczególnie ważnym stało się wypracowanie w zespole takiej atmosfery, aby
dziewczynka czuła się dobrze, aby zmiana wychowawcy nie była tak dotkliwa
dla dziecka, i aby mogła liczyć na pomoc kolegów w różnych trudnych dla niej
sytuacjach. Zwykłe normalne czynności dla zdrowego dziecka nie nastręczają
trudności, dla Basi są nie do pokonania.
Oto wyzwania jakie sobie postawiłam na początku pracy z Basią :
- nauczyć klasę poszanowania dla inności, akceptacji, bezinteresownej
pomocy w każdej sytuacji,
- przygotować Basię do bardziej samodzielnego życia, nauczyć prostych
czynności samoobsługowych ( dotychczas wiele czynności za dziecko
wykonywała mama - wnosiła dziewczynkę po schodach, wypakowywała
przybory, pisała za córkę notatki itp.)
- angażować dziecko w każdą pracę,
- podnosić poprzeczki w wymaganiach,
- integrować dziecko z innymi uczniami ze szkoły,
- przygotowywać dziewczynkę na porażki i sukcesy,
- uświadamiać dziecku, że jest pełnoprawnym członkiem grupy i ma takie
same obowiązki i prawa jak inni,
- uświadomić klasie, że sukcesy koleżanki będą mierzone inną skalą
i wszyscy się z nich ogromnie cieszymy.
Dziecku niepełnosprawnemu nie wystarczy nawet najlepszy wzór i przykład
zachowań osób dorosłych, zamykający hermetyczny krąg oddziaływań
wychowawczych ograniczający się do grona najbliższych członków rodziny.
Basia, podobnie jak wszystkie inne dzieci, potrzebuje szerszego kontaktu
społecznego, przede wszystkim ze swoimi rówieśnikami w szkole i poza nią.
Potrzebuje wymiany komunikatów i doznawania przyjemności wynikającej z
bycia i bawienia się  razem". W zdobywaniu niezbędnych doświadczeń winni
jej niewątpliwie pomagać kochający ją rodzice, ale też osoby spoza kręgu
najbliższych, zarówno dorośli, jak i dzieci dostarczające wzorów pełnienia
 dziecięcych ról". I w tym przypadku tak się właśnie dzieje. Dużym wyzwaniem
było nauczenie dziecka samodzielności. Obecnie dziewczynka sama schodzi i
wychodzi po schodach, przygotowuje przybory. Latem, gdy łatwo jej się
rozebrać samodzielnie korzysta z toalety. Jest to ogromny sukces, ponieważ do
8
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
tej pory zawsze ktoś musiał jej pomagać. Pełni obowiązki dyżurnego. Dzieci
same przydzielają Basi zadania na miarę jej możliwości. Jest bardzo chętna do
wszelkich prac na rzecz klasy. Uczestniczy w przygotowaniach szkolnych
akademii i przedstawień. Działa w kółku młodego redaktora. Ogromnie cieszy
się z przepisywanych przez brata tekstów ( sama nie potrafi jeszcze pisać na
komputerze ) do szkolnego pisemka klas I - III  Uczniaczek", a opatrzonych jej
imieniem i nazwiskiem. Włączana jest do wszelkich poczynań grupy. Na
zajęciach kultury fizycznej dziewczynka uczestniczy w zabawach i grach
zespołowych. Każdy duży wysiłek dziecka ( np. pokonanie uproszczonego toru
przeszkód ) jest nagradzany przez klasę brawami. Widać radość i satysfakcję
dziecka z pokonania swojej fizyczności. Chętnie z nami chodzi na bliższe i
dalsze spacery. Koledzy z klasy troskliwie opiekują się koleżanką- asekurują
przy schodzeniu ze schodów, ubierają przed wyjściem na dwór, wożą w wózku,
robią notatki czy pomagają przy wykonywaniu bardziej precyzyjnych prac
plastyczno - technicznych. Na wycieczki po mieście wyrusza z nami mama
dziecka. Problemem są dłuższe wycieczki czy też wyprawy w góry. Niestety jest
to przeszkoda nie do pokonania. Dziewczynka nie jest w stanie dłużej siedzieć
na niewygodnym fotelu w autobusie, ale zawsze klasa pamięta o koleżance,
przywożąc jej upominek lub wysyłając pocztówkę. Dziewczynka dobrze czuje
się w klasie. Jest kochana i akceptowana. Ponieważ jest dzieckiem pogodnym,
daje nam wiele radości.
Staram się indywidualizować pracę z Basią. Na początku I klasy
wytłumaczyłam dzieciom, dlaczego Basia ma  nieco" inne zadania. Klasa
zrozumiała i zaakceptowała inność koleżanki. Obecnie już nikogo nie dziwi, że
dziecko ma krótsze sprawdziany i pisane większą czcionką, że uczy się czytać
krótszych tekstów, że jest inaczej oceniana, że jej sukcesy są większe niż
innych. Stało się to zupełnie normalnym. Oprócz zajęć zindywidualizowanych
często pracujemy w grupach metodami aktywnymi. Praca w grupie jest
korzystna dla wszystkich dzieci, zarówno tych słabszych, jak i tych szczególnie
zdolnych. Najważniejsze jest jednak to, że Basia ćwiczy w grupie metody
samodzielnej pracy, aktywnego słuchania, precyzowania własnych wypowiedzi,
uczy się podejmowania decyzji, bycia odpowiedzialną za swoje i grupowe
decyzje, uczy się zaangażowania i wytrwałości. Osiągnięcie zamierzonego
celu rozwija w uczniach poczucie własnej wartości i pewności siebie. Każdy
człowiek, a szczególnie dziecko niepełnosprawne, potrzebuje społecznego
kontekstu, który zapewni mu dobre samopoczucie, wsparcie, potwierdzenie
własnych kompetencji i w pewnym sensie poczucie bezpieczeństwa. Grupa w
pracy na zajęciach jest takim małym kręgiem przyjaciół, dającym Basi wsparcie
i wzmocnienie. Uczniowie w grupie nawzajem podnoszą wobec siebie
poprzeczkę, motywując siebie i innych do działania. Poza tym grupa dba o to,
aby zadanie było dla wszystkich jasne i przydziela role na miarę możliwości jej
członków. Na zajęciach, przerwach i kulturze fizycznej bawimy się i
gramy. Zabawa w naturalny sposób integruje grupę, ośmiela i pozytywnie
wzmacnia jej uczestników, rozluz
nia, wprowadza w dobry nastrój. Stosowanie
9
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
metod zabawowych pozwala na wzmocnienie motywacji do uczenia się, jak też
daje poczucie bezpieczeństwa pracy w grupie i z grupą.
W integracyjnym wychowaniu chodzi o to, aby dziecko niepełnosprawne
maksymalnie włączyć w całokształt życia klasowego, rozwinąć więzi
emocjonalne i społeczne z klasą. I myślę, że mnie się to udało.
7. PODSUMOWANIE
Najważniejsze w pracy nauczyciela, a w szczególności pracy z dzieckiem
niepełnosprawnym, jest stworzenie bezpiecznej i pełnej akceptacji atmosfery
pracy, pozbawionej leku i obaw przed poniesieniem porażki. Można to osiągnąć
stosując aktywizujące metody i techniki pracy grupowej. Uczenie się w grupach
zwiększa poczucie bezpieczeństwa, zwiększa odpowiedzialność za siebie i
innych, poprawia relacje między uczniami, stwarza dobry klimat, a przede
wszystkim szczególnie pomaga dzieciom mniej zdolnym i niepełnosprawnym
uzyskać poczucie grupowej akceptacji. Pomoc jakiej udzielam Basi w trakcie
wykonywania czynności zadaniowych dotyczy przede wszystkim organizacji
zajęć, motywowania i emocjonalnego angażowania dziecka, koncentracji uwagi
na zadaniu.
Starałam się wspierać rodziców niepełnosprawnego ucznia. Wsparcie to
wyrażało się w życzliwych poradach wychowawczych, w taktownym
wpływaniu na stosunek rodziców do dziecka, we wzmacnianiu w rodzicach
motywacji dbania o rozwój i naukę dziecka oraz ich aspiracji edukacyjnych
wobec niego. Rodzice byli dla mnie z
ródłem wiedzy o dziecku, stąd
utrzymywałam z nimi stały kontakt. Przekazywaliśmy sobie wzajemnie
informacje o dziecku, ustalając wspólnie sposoby wychowawczego
postępowania z nim i udzielania mu pomocy w nauce. Koniecznym stało się
uwzględnianie w procesie nauczania stanu chorego dziecka i w zależności od
niego odpowiednio dozowanie jego wysiłku Celem podjętych przeze mnie
działań było stymulowanie rozwoju funkcji wzrokowych, słuchowych i
ruchowych oraz pamięci, rozwijanie i doskonalenie umiejętności
matematycznych, doskonalenie techniki czytania i pisania w oparciu o
odpowiednio dobrany materiał. Działania te, oprócz funkcji naprawczej miały
zapobiegać dalszemu nawarstwianiu się trudności.
Myślę, że postępy Basi w nauce i samoobsłudze są już widoczne, mimo, że
nie trwają długo. Nie znaczy to jednak, że Basia nie będzie miała problemów w
dalszej nauce. Wskazane jest by w latach następnych nadal indywidualizowano
jej tok nauki, gdyż ta forma nauczania w jej przypadku daje rezultaty.
Przemawia za tym też fakt, że z uwagi na występujące u niej deficyty, nie będzie
ona w stanie opanować nowych treści na zajęciach lekcyjnych, bez
dodatkowych ćwiczeń utrwalających.
Wychowanie integracyjne ma maksymalnie włączać dziecko szczególnie
niepełnosprawne w życie klasy, ma zapewniać warunki do wspólnego
uczestniczenia w nauce i zabawie całej grupy, rozwijać więzi emocjonalne i
10
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008
społeczne z kolegami.
Myślę, że mnie i moim wychowankom w dużej mierze udało się to
zrealizować.
Literatura
1. Czajkowska I., Herda K. : Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne w szkole.
Warszawa 1989, WSIP.
2. Gąsowska T., Pietrzak - Stępkowska Z. : Praca wyrównawcza z dziećmi
mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1994, WSIP.
3. Han  Ilgiewicz N. : Potrzeby psychiczne dziecka. Warszawa 1963,
PZWS.
4. Hulek A. : Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie. Warszawa
1986, PZWL.
5. Hulek A. : Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa 1977, PWN.
6. Gruszczyk - Kolczyńska E. : Dzieci ze specyficznymi trudnościami
w uczeniu się matematyki. Warszawa 1997, WSIP.
7.Lulek B. : Rodzina i szkoła wobec rozwoju osobowości dziecka. Kraków
2002, Oficyna Wydawnicza  Impuls".
8.Minczakiewicz E. : Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Kraków 2002,
Oficyna Wydawnicza  Impuls".
11
Poradnik nauczyciela dyplomującego się Copyright Literka.pl 2003-2008