AMFITEATR – w starożytnej architekturze rzymskiej odkryta budowla widowiskowa wzniesiona na planie elipsy, z areną pośrodku i widownią wznoszącą się wokół schodkowo.
Koloseum, inaczej amfiteatr Flawiuszów znajdujący się w Rzymie wznoszony był między 70 a 80 r n.e. Główną przyczyną wybudowania amfiteatru było zapotrzebowanie na miejsce w którym mogłyby się odbywać walki gladiatorów, bitwy morskie czy też publiczne egzekucje. Wymiary amfiteatru to 187 x 155 m, wys. 51 m, obwód 525 m.
|
Plan |
Koloseum wzniesione zostało na planie elipsy (owalu), o wymiarach 187 x 155 m, oraz obwodzie równym 527 m. |
|
Bryła |
Budowla składa się z 4 kondygnacji, pierwsze 3 składają się z 80 łuków, każda. Łuki zostały podzielone pilastrami co tworzy podział na przęsła. Zastosowano także super porządek (spiętrzenie porządków), od dołu wyróżniamy styl dorycki, joński i koryncki. Ściany czwartej, ostatniej kondygnacji zostały wzbogacone o małe okna, również została podzielona pilastrami. Między poszczególnymi kondygnacjami wyróżniamy architraw i gzyms. Ciekawą rzeczą jest fakt, że pomiędzy dwiema najwyższymi kondygnacjami zastosowano tzw. ząbkowanie. Zauważalna jest rytmika (szczególnie na przykładzie łuków czy okien). Całość budowli jest monumentalna, statyczna, budząca respekt. |
|
Widownia i wnętrze |
Koloseum było w stanie pomieścić ogromną ilość ludzi. Na widowni znajdowało się 50 tys. miejsc siedzących, oraz kilka tysięcy miejsc stojących, które można było szybko opuścić przez 80 wejść w razie nagłej potrzeby. Koloseum nie miało dachu, ale w czasie deszczu i burzy było przykrywane olbrzymim płótnem. Możemy wyróżnić 7 kręgów znajdujących się za tzw. cavea, w układzie wielokondygnacyjnym,. Zastosowano w Koloseum także 80 ścian radialnych połączonych przez sklepienia kolebkowe i krzyżowe jako wsparcie dla rzędów siedzeń. Podium na którym przebywali widzowie zostało podzielone na 4 strefy. Zajmowano w nich miejsca w zależności od warstwy społecznej do jakiej się należało. Najniższe miejsca zajmowały kobiety i plebs, wyżej siadali trybunowie cywilni i wojskowi, kolejno po nich rycerze. Najwyższe piętro było zarezerwowane na senatorów. Tam też znajdowało się specjalnie wydzielone miejsce które zajmował sam cesarz. |
|
Arena |
Arena Koloseum ma kształt elipsy o wymiarach 83 x 155 m. Pod drewnianą areną pokrytą piaskiem znajdowały się 7 metrowe kanały odprowadzające wodę, klatki zwierząt, przejścia, schody oraz pomieszczenia obsługi technicznej. W podłodze zamontowano różnego typu konstrukcje t. j. podnośnie czy też zapadnie, które miały na celu wprowadzanie m. in. zwierząt uczestniczących w walkach. Dzięki stworzonemu systemowi doprowadzania i odprowadzania wody, możliwe były walki morskie. |
|
Wnioski końcowe |
Koloseum jest przykładem genialnej architektury starożytnego Rzymu. Stanowił inspiracje i pierwowzór dla wszystkich późniejszych amfiteatrów. Ponad to rewolucyjne technologie zastosowane w budowli znajdują zastosowanie także w dzisiejszej architekturze. Koloseum jest świetnym przykładem sztuki, która mimo swojego wieku wciąż zachwyca i skłania do refleksji, oraz inspiruje współczesnych architektów. |
Bibliografia:
„Style w architekturze” – Wilfried Koch
„Słownik terminologiczny sztuk pięknych”
