Badania

Badania

kwestionariuszowe,

kwestionariuszowe,

tworzenie własnych skal

tworzenie własnych skal

Analiza czynnikowa

Analiza rzetelności

Wykład 12

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Analiza czynnikowa –

Analiza czynnikowa –

po co ją robić?

po co ją robić?

Tworzymy technikę przymiotnikową:



lubi imprezy,



często wychodzi na miasto,



lubi porządek,



lubi spotykać się z przyjaciółmi,



jest skrupulatny



nie lubi niejasnych sytuacji



Ile grup określeń możemy tutaj wyodrębnić?

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Analiza czynnikowa –

Analiza czynnikowa –

grupy określeń

grupy określeń

Towarzyski:



lubi imprezy,



często wychodzi na miasto,



lubi spotykać się z przyjaciółmi,

Uporządkowany/Pedantyczny:



lubi porządek,



jest skrupulatny,



nie lubi niejasnych sytuacji

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Analiza czynnikowa

Analiza czynnikowa



Szukamy powiązania między pytaniami



Ograniczamy zbiór pytań do kilku

niepowiązanych ze sobą czynników, które

mogą być traktowane jako podskale ankiety



Za pomocą mniejszej ilości czynników,

chcemy wyjaśnić zmienność wyników



Nadajemy czynnikom znaczenie,



zmienna, która stoi za zbiorem powiązanych

ze sobą pytań – wspólny mianownik, zmienne

latentne

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Pytania w kwestionariuszu samooceny

Pytania w kwestionariuszu samooceny

1.

Myślę, że jestem osobą wartościową,

przynajmniej na równi z innymi

2.

Uważam, że mam wiele pozytywnych cech

3.

Potrafię robić większość rzeczy tak samo

dobrze jak inni ludzie

4.

Czasami czuję się zupełnie niepotrzebny

5.

Czasami myślę, że jestem do niczego

Ile będzie czynników?

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Korelacje

Korelacje

Korelacje

1

,340

,450

,140

-,117

.

,002

,001

,345

,260

,340

1

,234

,088

,012

,002

.

,045

,199

,670

,450

,234

1

,065

-,106

,001

,045

.

,560

,310

,140

,088

,065

1

,670

,345

,199

,056

.

,003

-,117

,012

-,106

,670

1

,260

,670

,310

,003

.

Korelacja Pearsona
Istotność (dwustronna)
Korelacja Pearsona
Istotność (dwustronna)
Korelacja Pearsona
Istotność (dwustronna)
Korelacja Pearsona
Istotność (dwustronna)
Korelacja Pearsona
Istotność (dwustronna)

PYT1

PYT2

PYT3

PYT4

PYT5

PYT1

PYT2

PYT3

PYT4

PYT5

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Dwa kroki analizy czynnikowej

Dwa kroki analizy czynnikowej

Analizę czynnikową wykonuje się w

dwóch krokach:

Krok 1 – Ustalenie liczby czynników
Dwa kryteria:

•

wartości własne większe od 1

•

wykres osypiska

Krok 2 – Ustalenie, które pozycje

wchodzą do poszczególnych czynników

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Całkowita wyjaśniona wariancja

3,018 60,364

60,364 3,018 60,364

60,364 2,827 56,537

56,537

1,737 34,747

95,111 1,737 34,747

95,111 1,929 38,574

95,111

,120

2,400

97,511

,084

1,671

99,182

,041

,818 100,000

Składowa
1

2

3

4

5

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Początkowe wartości własne

Sumy kwadratów ładunków po

wyodrębnieniu

Sumy kwadratów ładunków po rotacji

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wyraźne …czynnikowe rozwiązanie

Wyraźne …czynnikowe rozwiązanie

Wykres osypiska

Numer składowej

5

4

3

2

1

W

ar

to

ść

w

ła

sn

a

3,5

3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

,5

0,0

Czynniki

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Krok 2

Krok 2

Ustalamy, że mamy dwa czynniki. Teraz
musimy sprawdzić, czy podział na dwa
czynniki jest zgodny z tym co
przewidywaliśmy.

Robimy rozwiązanie dwuczynnikowe + rotacje
varimax

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

2

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Co nam daje rotacja?

Co nam daje rotacja?

Rotacja jest techniką umożliwiającą zwiększenie
korelacji pytań z ich czynnikiem a zmniejszenie
korelacji z pozostałymi czynnikami

Rotacja Varimax tak ustawia czynniki, że nie są ze sobą
skorelowane (jak zsumujemy pytania wchodzące w skład
obu czynników to korelacja R-Persona między nimi będzie
równa 0)

Rotacja Oblimin tworzy czynniki skorelowane

To my decydujemy, którą rotację wybrać.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Macierz rotowanych składowych

a

,974

,071

,972

,133

,956

,078

,064

,978

,125

,972

PYT1

PYT2

PYT3

PYT4

PYT5

1

2

Składowa

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Metoda rotacji - Varimax z normalizacją Kaisera.

Rotacja osiągnęła zbieżność w 3 iteracjach.

a.

Macierz składowych

a

,925

-,311

,948

-,253

,912

-,297

,437

,877

,490

,848

PYT1

PYT2

PYT3

PYT4

PYT5

1

2

Składowa

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

2 - liczba wyodrębnionych składowych.

a.

Wyraźniejszy obraz struktury czynnikowej
przy rotowaniu

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wyraźnie … czynnik

Wyraźnie … czynnik

Wykres osypiska

Numer składowej

4

3

2

1

W

ar

to

ść

w

ła

sn

a

2,5

2,0

1,5

1,0

,5

0,0

czynniki

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Rozwiązanie jednoczynnikowe

Rozwiązanie jednoczynnikowe

Zasoby zmienności wspólnej

1,000

,562

1,000

,637

1,000

,632

1,000

,559

STABIL1

STABIL2

STABIL3

STABIL4

Początkowe

Po

wyodrębn

ieniu

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Całkowita wyjaśniona wariancja

2,390 59,762

59,762 2,390 59,762

59,762

,618 15,445

75,207

,508 12,693

87,900

,484 12,100 100,000

Składowa
1

2

3

4

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Początkowe wartości własne

Sumy kwadratów ładunków po

wyodrębnieniu

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Zasoby zmienności wspólnej

1,000

,530

1,000

,636

1,000

,641

1,000

,504

1,000

,235

STABIL1

STABIL2

STABIL3

STABIL4

ESTM1

Początkowe

Po

wyodrębn

ieniu

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Całkowita wyjaśniona wariancja

2,547 50,935

50,935 2,547 50,935

50,935

,897 17,942

68,877

,614 12,281

81,157

,484

9,685

90,842

,458

9,158 100,000

Składowa
1

2

3

4

5

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Początkowe wartości własne

Sumy kwadratów ładunków po

wyodrębnieniu

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Macierz składowych

a

,728
,798
,801
,710

-,485

STABIL1

STABIL2

STABIL3

STABIL4

ESTM1

1

Składowa

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

1 - liczba wyodrębnionych składowych.

a.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Dane w analizie czynnikowej

Dane w analizie czynnikowej



Najlepiej dane na skali ilościowej,



Można robić również, jeśli dane są na
skali dychotomicznej (0,1)



Kwestionariusz Fobii Pająków



Ale nie na każdej kategorialnej

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Całkowita wyjaśniona wariancja

3,433

68,666

68,666

3,433

68,666

68,666

,658

13,150

81,816

,475

9,498

91,314

,270

5,392

96,706

,165

3,294

100,000

Składowa
1
2
3
4
5

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Ogółem

% wariancji

%

skumulowany

Początkowe wartości własne

Sumy kwadratów ładunków po

wyodrębnieniu

Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.

Wykres osypiska

Numer składowej

5

4

3

2

1

W

ar

to

ść

w

ła

sn

a

4

3

2

1

0

Analiza rzetelności

Analiza rzetelności

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Rzetelność

Rzetelność



Rzadko zdarza się, aby pomiary

psychologiczne były perfekcyjnie

dokładne.



Stopień spójności czy też

stabilności ankiety to rzetelność



prawdopodobieństwo otrzymania

takich samych wyników, gdybyśmy tą

samą miarą badali ponownie te same

osoby, w tych samych warunkach.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Analiza rzetelności

Analiza rzetelności



pozwala na badanie właściwości skal

pomiarowych oraz tworzących je pozycji.



procedura analizy rzetelności dostarcza

informacji na temat związków między

pojedynczymi pozycjami w skali.



można ustalić stopień powiązania ze sobą

pozycji w kwestionariuszu,



uzyskać ogólny wskaźnik powtarzalności lub

wewnętrznej spójności skali jako całości,



a także zidentyfikować pozycje problemowe,

które powinny być wyłączone ze skali.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

zgodność wewnętrzna testu czyli...

zgodność wewnętrzna testu czyli...



Stopień, w jakim test jest czystą
miarą mierzonej zmiennej i w jakim
stopniu odpowiedzi na
poszczególne pytania mierzą to
samo, co wynik w całym teście.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Sposoby sprawdzania rzetelności

Sposoby sprawdzania rzetelności



Rzetelność test-retest



dwukrotny pomiar tej samej grupy



mało praktyczny i poprawny metodologicznie



Rzetelność połówkowa



korelacja średniego wyniku z połowy testu i
średniego wyniku z drugiej części



jeśli osoba odpowiada spójnie - wtedy wysoka
korelacja



problem z metodą podziału (parzyste, nieparzyste
pozycje testu)



Alfa Cronbacha (α)

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Alfa Cronbacha (

Alfa Cronbacha (

α

α

)

)



Można podzielić test na połowy, na
wszystkie możliwe sposoby i obliczyć
korelacje dla każdego z tych podziałów



Średnia z tych korelacji to właśnie α



najczęściej wykorzystywana miara rzetelności



można rozumieć ją również jako opis na ile
każda z pozycji kwestionariusza jest związana
z innym itemem



opisuje ogólną spójność testu

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Jakie

Jakie

α

α

powinno być

powinno być



α Cronbacha (od 0 do 1) powinno
wynosić co najmniej 0.7 a najlepiej być
bliskie 0.9



alfy 0.6 i niżej też są czasem uważane za
odpowiednie



miara, która powinna zawsze towarzyszyć
tworzeniu nowego narzędzia.



Oceniamy rzetelność każdej podskali
(wewnętrzną spójność)

Materiały do wykładu Izabela Krejtz



Pewien Psycholog w swoim
projekcie badawczym na temat
percepcji przyszłości po wejściu
Polski do Unii wykorzystał skalę
do pomiaru wiary w lepsze jutro.



Sprawdźmy rzetelność tej skali
metodą Alfa Cronbacha.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Model Cronbacha można stosować,

Model Cronbacha można stosować,

gdy ...

gdy ...



Test ma strukturę jednoczynnikową



Dla każdej z podskal sprawdzamy jej
rzetelność

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz



Psycholog o orientacji pozytywnej
w swoim projekcie badawczym
stworzył dwie skale: do mierzenia
pokory i drugą do pomiaru
miłości bliźniego. Sprawdźmy
dla obu skal rzetelność metodą
Alfa Cronbacha.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Podwyższanie rzetelności skali

Podwyższanie rzetelności skali



Przy niskiej rzetelności skali można
zastanowić się, które pytanie
można by wykluczyć z
kwestionariusza, aby podnieść
współczynnik rzetelności

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

INTE

INTE



Przeprowadzono badanie posatwy
wobec posła A. Leppera. Pytano
ankietowanych, czy poszliby z nim
na kawę , pomogliby mu zmienić
koło w samochodzie itp



Jaka jest rzetelność tego
kwestionariusza?

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wniosek

Wniosek

Skala nie jest bardzo rzetelna. Nie bardzo
tez poprawi sytuacje wyrzucenie, któregoś
pytania

Co zrobić?

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Podpowiedź

Podpowiedź



Współczynnik rzetelności alfa Cronbacha

bardzo zależy do ilości pytań skali. Jeśli

rzetelność jest niska to większość badaczy

dodaje pytania, które treściowo są podobne

do pozostałych



Należy pamiętać, że jeśli skala ma podskale

to rzetelność należy liczyć dla każdej

podskali osobno.