Efekt Zeigarnik i

wprowadzenie do analizy

wariancji

Wykład 1

Izabela Krejtz

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

kontakt



izolda@psychpan.waw.pl



pokój 304



(środa 14.00-15.00)

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Kilka kwestii organizacyjnych



Wykład kończy się egzaminem, 35
pytań,

18 zalicza



Wiedza jest kumulatywna …



dobrze więc chodzić na wykłady i



nie spóźniać się i



nie wychodzić w trakcie



:o)



Materiały będą dostępne w internecie
na stronie swps

Domknięcie zadania

efekt Zeigarnik

czyli, pytania egzaminacyjne z

najniższym procentem

poprawnych odpowiedzi?

Materiały do wykładu Izabela Krejtz



Rozkład frekwencji wyników

wystandaryzowanych:



jest zawsze normalny



zachowuje taki sam kształt jak rozkład

frekwencji wyników surowych



nic nie można powiedzieć na temat jego

kształtu, gdyż za każdym razem należy to

sprawdzić empirycznie



charakteryzuje sie większą kurtoząniż

rozkład frekwencji wyników surowych

B,28%

Materiały do wykładu Izabela Krejtz



W pewnym badaniu mierzono związek między

potrzebą domknięcia poznawczego a

poziomem zdolności twórczych. Korelacja

między tymi zmiennymi wyniosła r = -0,5;

p<0,05. Jaki procent wariancji w potrzebie

domknięcia poznawczego nie jest wyjaśniony

przez zmienność w zdolnościach twórczych?



(a) 0,25



(b) 0,95



(d) 0,05

C, 33%

Materiały do wykładu Izabela Krejtz



W jednym z badań uzyskano następujące

wyniki dla zmiennej ekstrawersja: 6; 6,5; 7,5;

3; 4; 1; 4,5; 6,5; 6,5; 7; 9; 9,5; 1; 4; 4,5.

Określ kształt rozkładu frekwencji tych

wyników odnosząc się do relacji między

miarami tendencji centralnej. Rozkład ten

jest:



nie można tego określić bez przeprowadzenia

testu skośności



symetryczny



prawoskośny



lewoskośny

D, 17%

Semestr letni

Kurs zaawansowany

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Program semestru letniego



Analiza wariancji ANOVA



(ANalysis Of VAriance)



Najczęściej spotykana analiza danych w
artykułach empirycznych



Jak testy t porównuje średnie, ale nie jest
ograniczona liczbą porównywanych grup



Możemy mieć więcej niż jedną zmienną
niezależną



Efekty interakcyjne



Analiza regresji

Wprowadzenie do analizy

wariancji

Badanie utajonych postaw

wobec Żydów a tłumienie

Przykład i opis

procedury

eksperymentalnej

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Metody badania utajonych postaw



Czasy reakcji – najczęściej

wykorzystywany pomiar

utajonych postaw



czas odpowiedzi wskaźnik

wzbudzenia afektu

związanego z postawą



IAT – test ukrytych

skojarzeń



(Greenwald, McGhee,

Schwaz, 1998;

Greewald, Banaji, 1995;

Maison i Bruin, 1999)

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Test IAT: Kategoryzacja złożona

spójna afektywnie

PRZYJEMNE

Lub

POLAK

NIEPRZYJEMNE

Lub

ŻYD

JAN

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Test IAT: Kategoryzacja złożona

spójna afektywnie

PRZYJEMNE

Lub

POLAK

NIEPRZYJEMNE

Lub

ŻYD

IZAAK

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Test IAT : Kategoryzacja złożona

niespójna afektywnie

PRZYJEMNE

Lub

ŻYD

NIEPRZYJEMNE

Lub

POLAK

IZAAK

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Test IAT : Kategoryzacja złożona

niespójna afektywnie

PRZYJEMNE

Lub

ŻYD

NIEPRZYJEMNE

Lub

POLAK

JAN

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Opis badania



Zmienna niezależna między osobami na 3 poziomach:



Warunek bez tłumienia

TEST SZYBKIEJ KATEGORYZACJI SŁÓW I IMION
Za chwilę weźmiesz udział w eksperymencie dotyczącym szybkości podejmowania

decyzji. Na następnych stronach znajdziesz dokładny opis badania.



Warunek z koncentracją (1)

TEST SZYBKIEJ KATEGORYZACJI SŁÓW I IMION
Za chwilę weźmiesz udział w eksperymencie dotyczącym stereotypów wobec Żydów.
Zastanów się przez chwilę, jaki jest Twój stosunek do tej nacji.
Ważne jest, abyś w trakcie eksperymentu starał(a) się MYŚLEĆ o swoich

przekonaniach wobec Żydów.



Warunek z tłumieniem (2)

Ważne jest, abyś w trakcie eksperymentu starał(a) się NIE MYŚLEĆ o swoich

przekonaniach wobec Żydów.

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Miary papier-ołówek

Żydzi



kłamliwi

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

prawdomówni



pracowici :_:_:_:_:_:_:_:_:_:

leniwi



skąpi

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

hojni



mądrzy

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

głupi



materialiści:_:_:_:_:_:_:_:_:_:idealiści



inteligentni:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

tępi



czyści

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

brudni



silni

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

słabi



dalecy

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

bliscy



zimni

:_:_:_:_:_:_:_:_:_:

ciepli

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Pozytywna dyskryminacja Żydów

ZYDZI

POLACY

5,8

5,7

5,6

5,5

5,4

5,3

5,2

5,1

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Ocena na wymiarze dalecy-bliscy

Z_bliscy

P_bliscy

7,0

6,5

6,0

5,5

5,0

4,5

4,0

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Ogólny efekt IAT

NIESPÓJ NE

SPÓJ NE

i c

1000

900

800

700

t(70)=7,3; p<0,001

Jak porównać ze sobą trzy

grupy badanych?

Zmienna niezależna na trzech

poziomach,

Plan eksperymentalny dla grup

niezależnych

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Czas kategoryzacji

WARUNEK

nie mysl

mysl

bez tlumienia

i n

ój

1000

950

900

850

800

750

700

WARUNEK

nie mysl

mysl

bez tlumienia

ój

1000

950

900

850

800

750

700

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Zależy nam na pokazaniu, że:



różnice między średnimi w

porównywanych grupach są istotne

statystycznie



Im większe różnice tym, większa szansa na

istotny wpływ naszej zmiennej niezależnej



różnice między badanymi w danej

grupie są jak najmniejsze, spójnie

reagują na nasze oddziaływanie



Im mniejsze różnice, tym lepiej dla nas, tym

mniejszy błąd

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Zmienność naszych wyników



Wariancja międzygrupowa



różnice między średnimi w porównywanych
grupach



Wariancja wewnątrzgrupowa wyników



Różnice między poszczególnymi wynikami
w danej grupie a daną średnią grupową

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Psycholog – poszukiwacz kontroli

zmienności

Przyglądamy się
wynikom sportowym

naszych piłkarzy,
szukamy przyczyn

zmienności
3, 5, 5, 5, 2, 3, 2, 2, 3

Wprowadzamy zmienną

liczba kibiców
mała

średnia duża

3, 2, 5

A zmienna motywacja?

M_zew

M_por

M_suk.

2, 2, 2

3, 3, 3

5, 5, 5

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Źródła wariancji wyników



Wariancja międzygrupowa może wynikać :



z wprowadzenia zmiennej niezależnej 



Różnice między średnimi – wpływ naszego
oddziaływania



różnic indywidualnych 



każda osoba jest inna, inaczej reaguje na
postawione przed nią zadanie, mogą się różnić
motywacją



lub z błędu pomiaru 



Żaden eksperyment nie jest doskonały, czasem
instrukcje nie są wystandaryzowane

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wariancja wewnątrzgrupowa



Wariancja wyników
wewnątrz kolumn



może wynikać z:



z błędu pomiaru,



różnic indywidualnych




(wyniki z G2 są
bardzo mało
prawdopodobne)

1,2,3,3
,3,4,

3,3,3,3
,3,3

5,6,2,1
,7,9

Jednym z

założeń ANOVA

jest

podobieństwo

wariancji w

grupach

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

W analizie wariancji



Porównując te dwa źródła zmienności
wyników za pomocą testu
statystycznego można sprawdzić, czy
różnice uzyskane przez nas są dziełem
przypadku

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Logika analizy wariancji



Tworzymy miarę zmienności dotyczącą
średnich w grupach (wariancja
międzygrupowa)



między grupami



Tworzymy miarę zmienności dotyczącą
zmienności w grupach (wariancja
wewnątrzgrupowa lub wariancja błędu)



wewnątrz grup

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Porównywanie zmienności wyników



statystyka F - stosunek wariancji

międzygrupowej do wewnątrzgrupowej



stosunek wariancji między średnimi do

wariancji nie wyjaśnionej



bliska 1 wtedy małe zróżnicowanie

międzygrupowe, bliskie

wewnątrzgrupowemu - Ho prawdziwa

Jak liczymy wariancję

międzygrupową?

przykład

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Materiał badawczy



Nauczyciel języka angielskiego napisał na tablicy

następujące zdanie:



„Woman without her man is nothing".



Następnie poprosił uczniów, aby uzupełnili brakujące w

zdaniu znaki interpunkcyjne.



Mężczyźni napisali: "Woman, without her man, is

nothing."



Wersja niewieścia: "Woman! Without her, man is

nothing."

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Przykład liczenia wariancji

międzygrupowej

Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3

ogól

= 4

(4-4)

(2-4)

(6-4)

Suma kwadratów

(SS)=(0+4+4)x

Sumę

kwadratów

mnożymy przez

liczbę osób w

podgrupach

(wzór dla

równej liczby

osób w

grupach)

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Stopnie swobody dla wariancji

międzygrupowej



Suma kwadratów dla zmienności
międzygrupowej zależna jest od liczby
porównywanych grup (im więcej tym
większa)



Stąd lepszym oszacowaniem będzie średni
kwadrat MS (wariancja)



SS dzielimy przez odpowiednią liczbę stopni
swobody



Liczba grup (k) – 1

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Przypomnienie stopni swobody



Znając średnią, ile
wyników może
zmieniać się
dowolnie, aby
średnia pozostała
taka sama?

???

Średnia=4

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wariancja międzygrupowa



grup

liczba

grup

średnie

równoliczn

(grupy

grupie

osób

liczba

)

(

ogolna













Jak wyliczyć zmienność

wyników wewnątrz grup?

Wariancja wewnątrzgrupowa

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Przykład liczenia wariancji

wewnątrzgrupowej

Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3

Liczymy zmienność wyników
dla każdej podgrupy
w oparciu o jej średnią
i sumujemy

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Liczymy wariancję wewnątrzgrupową

Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3

(3-

)

(2-

)

(6-

)

(4-

)

(3-

)

(7-

)

(5-

)

(1-

)

(5-

)

1+0+1+ 0+1+1

0+1+1=

Suma kwadratów

(SS

wewnątrz

) =6

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Stopnie swobody dla wariancji

wewnątrzgrupowej



Suma kwadratów dla zmienności
wewnątrzgrupowej zależna jest od
liczby osób biorących udział w badaniu



Stąd lepszym oszacowaniem będzie średni
kwadrat MS (wariancja)



SS dzielimy przez odpowiednią liczbę stopni
swobody



Liczba uczestników badania – liczba grup



df=9 osób-3 grupy

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wariancja wewnątrzgrupowa, wariancja

błędu – nie wyjaśniona



badania

uczestnikó

liczba

grup

liczba

grup

średnie

grupach

nych

poszczegól

wyniki

)

(











Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Porównujemy wariancję międzygrupową do

wariancji wewnątrzgrupowej



Statystyka F



F>1 szansa na istotny wpływ naszej zmiennej niezależnej na wyniki badania

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Analiza wariancji

Z_ZAL

24,000

12,000 12,000

,008

6,000

1,000

30,000

Między grupami

Wewnątrz grup

Ogółem

Suma

kwadratów

Średni

kwadrat

Istotność

Wynik analizy wariancji

F(2,6)=12; p<0,01;
Istnieje istotna różnica między
porównywanymi grupami

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Liczymy wariancję ogólną

Grupa 1

Grupa 2

Grupa 3

(3-

)

(2-

)

(6-

)

(4-

)

(3-

)

(7-

)

(5-

)

(1-

)

(5-

)

ogólna

= 4

1+0+1

4+1+9+

4+9+1=

Suma kwadratów

(SS

ogólna

Zróżnicowanie

wyników

poszczególnyc

h osób wobec

ogólnej

średniej

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Wariancja całkowita, ogólna

badania

uczestnikó

liczba

ogólna

średnia

grupach

nych

poszczegól

wyniki

)

(

ogólna











dfc

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Analiza wariancji

Z_ZAL

24,000

12,000 12,000

,008

6,000

1,000

30,000

Między grupami

Wewnątrz grup

Ogółem

Suma

kwadratów

Średni

kwadrat

Istotność

Wynik analizy wariancji

F(2,6)=12; p<0,01;
Istnieje istotna różnica między
porównywanymi grupami

ale które grupy

się różnią od

siebie?

Materiały do wykładu Izabela Krejtz

Hipotezy



Hipoteza zerowa: H

średnie w

populacji są równe





= 





Hipoteza alternatywna: H



Nie wszystkie średnie w populacji są równe



Co najmniej jedna średnia różni się od
pozostałych

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51

Metodologia z elelmentami statystyki dr Izabela Krejtz wyklad 7 Wprowadzenie do analizy war

Document Outline