TEORETYCZNE I METODYCZNE PODSTAWY PRACY W PLACÓWKACH WYCHOWAWCZYCH

(Dr J. Oleksy)

Barbara Paszek

Pedagogika, PSOiW

IV rok

SPIS TREŚCI:

Wstęp.

ROZDZIAŁ I Przygotowanie metodyczne nauczyciela klasy pierwszej szkoły podstawowej

1. Formy organizacyjne i zasady nauczania obowiązujące nauczyciela.

2. Sposoby opracowania i przekazania uczniom nowego materiału.

3. Kontrola i ocena wiadomości uczniów.

4. Praca domowa uczniów.

5. Ocena przygotowania metodycznego wychowawcy klasy pierwszej Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Bielsku-Białej.

ROZDZIAŁ II Praca nauczyciela z dziećmi wymagającymi pomocy w nauce czytania i pisania

2.1. Czym jest dysleksja i jak ją rozpoznać.

2.2. Praca nauczyciela z dzieckiem dyslektycznym.

3. Ocena przygotowania metodycznego wychowawcy klasy pierwszej dotycząca pracy z dziećmi dyslektycznymi w Państwowej Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Bielsku-Białej.

Bibliografia.

Wstęp

W swojej pracy chciałabym przedstawić od strony metodologicznej pracę wychowawcy klasy pierwszej szkoły podstawowej. Okres między siódmym a dziesiątym rokiem życia nazywamy młodszym wiekiem szkolnym, istotnym dla rozwoju dziecka. Szkoła pełni wobec młodego pokolenia funkcje kształcące, przygotowujące do życia i pracy zawodowej oraz w dużej mierze opiekuńczo-wychowawcze, stając się dla ucznia czynnikiem stymulującym rozwój. W młodszym wieku szkolnym można wyróżnić dwie fazy rozwoje. Moja praca skupia się na tej pierwszej fazie, która obejmuje 7 i 8 rok życia. Bardzo intensywne są w tej fazie przeżycia natury społecznej, dzieci obserwują zachowanie i działanie osób dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem postępowanie nauczyciela-wychowawcy.

Dla lepszego zrozumienia procesu nauczania w rozdziale pierwszym przybliżone zostały formy i zasady nauczania, których nie można pominąć w postępowaniu dydaktycznym. Natomiast w rozdziale drugim bardziej szczegółowo przedstawiony zostanie problem dysleksji uczniów i praca nauczyciela z dziećmi wymagającymi pomocy w nauce czytania i pisania.

ROZDZIAŁ I Przygotowanie metodyczne nauczyciela klasy pierwszej szkoły podstawowej

1. Formy organizacyjne i zasady nauczania obowiązujące nauczyciela.

Analizując proces kształcenia nie można pominąć ogólnych norm postępowania dydaktycznego, nazywanych zasadami i regułami nauczania, które określają, jak należy realizować cele kształcenia, a tym samym wyrażane przez nie wartości. Zasady nauczania regulują czynności nauczyciela, mówią jak powinien postępować aby nauczać skutecznie. Definiują najogólniejsze normy postępowania nauczyciela w procesie kształcenia, które dotyczą nauczania. Wincenty Okoń pisze, iż: „Sztuka nauczania jest sztuką rozbudzania ciekawości w młodych duszach po to, żeby następnie ją zaspokajać (…). Wiadomości, które gwałtem wpycha się do umysłu, tłumią i duszą go. Żeby przetrwać naukę, trzeba przełknąć ją z apetytem.” Główne zasady nauczania programowanego to:

• Zasada poglądowości - inaczej nazywana zasadą bezpośredniości. To najwcześniej sformułowana zasada. Wskazuje ona na konieczność zdobywania wiedzy poprzez bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk lub przez zetknięcie się z nimi przy pomocy środków dydaktycznych (tj. modele, obrazy, schematy, wykresy, tabele). Funkcją tej zasady jest ułatwienie zrozumienia i zapamiętywania.

• Zasada stopniowania trudności (przystępności w nauczaniu)- w kolejnych ramkach programu maleje liczba wskazówek naprowadzających. W nauczaniu należy przechodzić od tego, co jest dla ucznia bliskie, do tego co dalsze. zróżnicowanego utrwalania wiadomości - każde udogodnienie występujące w tekście programowanym należy parokrotnie powtórzyć w różnych kontekstach treściowych a ponadto zilustrować za pomocą starannie dobranych przykładów. W procesie kształcenia należy uwzględniać różnice w tempie pracy oraz stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych osób.

• Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia - wymaga od nauczyciela, aby w żadnym wypadku nie zastępował pracy uczniów własną pracą.

• Zasada systematyczności - nakłada na nauczyciela obowiązek systematycznego przygotowywania się do zajęć dydaktycznych, starannej analizy tematu każdej lekcji, przemyślanego zadawania uczniom prac domowych, częstego stosowania syntetycznych powtórzeń przerabianego w szkole materiału oraz sprawdzania stopnia jego opanowania przez dzieci.

• Zasada trwałości wiedzy uczniów - nauczyciel powinien systematycznie kontrolować wyniki nauczania oraz przekazywać uczniom uzasadnioną ocenę ich pracy. Do zadań wychowawcy zalicza się tu także pomoc dzieciom w dostrzeganiu zarysowujących się dopiero braków w opanowywanym materiale, a następnie w ich likwidowaniu, a także procesy selekcyjne przy przechodzeniu z klasy do klasy.

• Zasada operatywności wiedzy uczniów - polega na wdrażaniu dzieci do dostrzegania, formułowania i samodzielnego rozwiązywania napotykanych problemów (nauczanie problemowe).

• Zasada łączenia teorii z praktyką - nauczyciel ma tak uczyć, by przygotować uczniów do posługiwania się wiedzą teoretyczną w różnorakich sytuacjach praktycznych.

Każdego wychowawcę szkolnego obowiązuje precyzyjne przygotowanie teoretyczne jak i zarazem metodyczne pracy. O skuteczności pracy dydaktyczno - wychowawczej decydują nie tylko metody lecz również formy organizacyjne. Metody odpowiadają na pytania, jak nauczać w określonych warunkach, np. na lekcji języka polskiego w warsztatach szkolnych, na wycieczce krajoznawczej lub w świetlicy, natomiast formy wskazują jak organizować te pracę stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy oraz w jakim celu ma być kształcony. Wskazują one nam jak organizować pracę - proces nauczania. Formy te determinowane są przez cele i zadania kształcenia, liczbę uczniów, charakterystyczne właściwości przedmiotów nauczania, miejsce i cel pracy dzieci, wyposażenie szkoły w pomoce naukowe. Ze względu na powyższe kryteria wyróżnia się:

• jednostkowe i zbiorowe formy organizowania pracy uczniów;

• zajęcia szkolne (nauka w klasie podczas lekcji, w świetlicy) i pozaszkolne (praca domowa, wycieczka);

• zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne.

W swojej pracy chciałabym omówić głównie nauczanie zbiorowe w systemie klasowo - lekcyjnym, gdzie każda klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania. Plan ten obejmuje różne przedmioty, przy czym każdy z nich jest realizowany w ściśle określonym wymiarze godzin. Porządek nauczania tych przedmiotów podczas poszczególnych dni nauki wyznacza tygodniowy plan zajęć. Szczegółowe opracowanie treści lekcji, jej przebiegu (dobre sformułowanie tematu lekcji, zadań lekcji, celów i metod), napisanie planu lekcji i konspektu należy do zadań nauczyciela. Czynności te zostaną omówione w następnym podrozdziale.

1. Sposoby opracowania i przekazania uczniom nowego materiału.

Przygotowanie metodyczne nauczyciela do lekcji jest to głównie szczegółowe opanowanie treści lekcji, jej przebiegu (dobre sformułowanie tematu lekcji, zadań lekcji, celów i metod), napisanie planu lekcji i konspektu. Przygotowanie nauczyciela do lekcji składa się z 3 zakresów:

1. Przygotowanie merytoryczne - zwane przedmiotowym, związane z treściami - znajomość treści, wybór konkretnych zagadnień, które będą omawiane, wybór treści, które wg nauczyciela są niezbędne. W trakcie tego przygotowania nauczyciel określa, jakie treści, w jakim celu i w jakim porządku będzie realizował.

2. Przygotowanie metodyczne - jest odpowiedzią na pytanie 'jak poprowadzić przygotowaną lekcję?'. Podstawowe zadania to:

1. Określić rodzaj lekcji.

2. Określić typ lekcji.

3. Określić metody nauczania.

4. Przegląd środków dydaktycznych.

5. Ustalić czynności nauczyciela i ucznia.

6. Ustalić formy i metody kontroli.

7. Ustalić zakres pracy domowej.

2. Przygotowanie organizacyjne - czyli sprawy, które należy przewidzieć poza treścią przedmiotową i rozwiązaniami metodycznymi. Przygotowanie organizacyjne to przygotowanie miejsca pracy i środków dydaktycznych.

Zewnętrznym wyrazem przygotowania nauczyciela jest konspekt zajęć, zawierający plan, układ materiału do przekazania i opracowania z uczniami, metody i środki dydaktyczne do wykorzystania w toku pracy.

Każda lekcja powinna przebiegać według wcześniej opracowanego planu. Plan taki obejmuje czynności:

• Przygotowawcze - np. sprawdzenie pracy domowej lub kontrola i ocena stopnia opanowania wiedzy przez wybranych.

• Podstawowe - zdeterminowane przez dominującą funkcje dydaktyczną lekcji.

• Końcowe - utrwalenie nowego materiału, zadanie pracy domowej.

Bardziej szczegółowym rozwinięciem planu lekcji jest jej konspekt. Obejmuje on zwykle: temat i zadania lekcji, jej porządek (tok) z rozwinięciem na poszczególne etapy, temat pracy domowej, a ponadto przewidywane pytania nauczyciela i uczniów. Oprócz tego w konspekcie wymienia się metody i środki dydaktyczne, które maja być zastosowane podczas lekcji, zadania o różnym stopniu trudności itp.

Punktem wyjścia przy opracowywaniu planów i konspektów są głównie plany okresowe i roczne. Przy ich opracowywaniu nauczyciel musi wziąć pod uwagę stopień zaawansowania w nauce uczniów danej klasy, zakres i sposoby rozwinięcia poszczególnych haseł programu figurujących w odpowiednich rozdziałach wybranego dla tej klasy podręcznika, przewidywane wycieczki, liczbę lekcji przeznaczonych na powtarzanie materiału, jego kontrolę i ocenę wyników nauczania. Roczny plan nauczania nauczyciel wpisuje na początku roku szkolnego - o ile administracyjne przepisy nie stanowią inaczej - do dziennika lekcyjnego danej klasy. Plany roczne i okresowe wytyczają główne cele i kierunki pracy dydaktyczno-wychowawczej na dany rok i okres szkolny, natomiast plany lekcji, podporządkowane realizacji tych celów, uwzględniają ponadto aktualna sytuacje dydaktyczną danej klasy.

Nauczyciel redaguje także plan wynikowy, który za swoją podstawę ma przewidywane wyniki nauczania i uczenia się ucznia. Zawiera opis i podporządkowany zakładanym efektom dydaktycznym ustalony zakres materiału.

1.3. Kontrola i ocena wiadomości uczniów.

Przedmiotem kontroli bieżącej jest ocena wyników nauczania uzyskiwanych na poszczególnych lekcjach. Jak pisze W. Okoń: „(…)kontrola wyników nauczania i związania z nią ich ocena ma największą wartość wówczas, gdy i nauczyciele uczący daną klasę, i zespół uczniowski świadomie dążą w swej pracy do realizowania zadań dydaktycznych i wychowawczych.” Kontrola i samokontrola nie powinny w żadnym przypadku kończyć się na ujawnianiu braków, lecz muszą zmierzać do ich usunięcia. Ta praca może mieć charakter indywidualny i pojedynczy i wtedy uczniowie sami uzupełniają materiał, a następnie zdają z tego sprawę nauczycielowi. Może tez mieć charakter grupowy, gdy obowiązek organizowania pomocy uczniom słabszym przejmuje na siebie samorząd klasowy.

Ocena aby spełniała rolę wychowawczą musi być:

• Słuszna w opinii nauczyciela jak i ucznia;

• Zgodna z pewnymi normami i ocenami społecznymi;

• Musi odpowiadać faktycznemu poziomowi wiadomości i zmian zachodzących w uczniu.

Kontrola i ocena nie może być zbyt często. Może być prowadzona w następujących formach:

• Ustna kontrola;

• Kartkówka/sprawdzian;

• Test dydaktyczny;

• Sprawdzanie umiejętności praktycznych uczniów.

1.4. Praca domowa uczniów.

Pracę domowa traktuje się jako integralna część prowadzonego przez szkołę procesu kształcenia. Wyznacza się jej określone zadania dydaktyczne, do których zalicza się:

• Opanowanie przez uczniów wiadomości stanowiących punkt wyjścia do pracy w szkole nad nowymi zagadnieniami.

• Utrwalenie materiału przerobionego w szkole.

• Wykonanie lub zebranie pomocy naukowych niezbędnych do nauki w szkole

• Ukształtowanie u dzieci umiejętności teoretycznych Lub praktycznych w wyniku samodzielnego ćwiczenia.

• Rozwijanie samodzielnego myślenia.

Ponieważ przy wykonywaniu pracy domowej uczeń jest pozostawiony „sam sobie”, nauczyciel powinien poświecić wiele uwagi na jej zadawaniu. Przez wszystkim chodzi o powiązanie samej treści pracy domowej - w sposób zrozumiały dla uczniów - z treścią lekcji. Istotnym elementem, którego nauczyciel nie może pominąć, jest także kontrola pracy domowej. Im częstsza i dokładniejsza, tym dzieci systematyczniej i staranniej wykonują zadania domowe.

1.5. Ocena przygotowania metodycznego wychowawcy klasy pierwszej Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Bielsku-Białej

Przygotowanie metodyczne wychowawcy klasy pierwszej Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Bielsku-Białej oceniam jako bardzo dobre. Nauczyciel stosuje się do zasad dydaktycznych. Plany okresowe i roczne są opracowane prawidłowo. Do planów wychowawca opracował poprawnie także „Oczekiwane efekty aktywności ucznia”. Kontrola i ocena wiadomości uczniów prowadzone są systematycznie. Standardy oceniania wychowawca opracował dla konkretnych bloków tematycznych, tj. edukacja polonistyczno - przyrodnicza, matematyczno-komputerowa, artystyczno - ruchowo - zdrowotna, według poniższych ocen:

• STAĆ CIĘ NA WIĘCEJ - „2” poziom słaby;

• MUSISZ JESZCZE POPRACOWAĆ - 3 - poziom wystarczający;

• ŁADNIE - 4 - poziom podstawowy;

• BARDZO ŁADNIE - 5 - poziom rozszerzony;

• WSPANIALE - 6 - poziom wykraczający.

Ocena cyfrowa traktowana jest wspomagająco. Dodatkowo ocena wiadomości uczniów prowadzona jest każdego miesiąca w tabelkach, przygotowanych także samodzielnie przez nauczyciela. Poniżej przedstawiam przykład takiej tabelki:

Sprawdziany i kartkówki opracowane prawidłowo (zrozumiale dla dzieci, zgodnie z przerabianym materiałem) prowadzone są systematycznie. Całą dokumentację (plan roczny, wynikowy, standardy oceniania, dokumentacja ze spotkań z rodzicami) nauczyciel przechowuje w ”Teczce wychowawcy”.

Do pracy załączam opracowane przez nauczyciela:

• Blok programowy (plan roczny).

• Oczekiwane efekty aktywności uczniów (plan wynikowy).

• Standardy oceniania.

• Rozsypanki.

• Opracowane zadania domowe.

• Opracowane sprawdziany i kartkówki.

ROZDZIAŁ II Praca nauczyciela z dziećmi wymagającymi pomocy w nauce czytania i pisania

1. Czym jest dysleksja.

Trudności w nauce czytania i pisania wynikają z różnorodnych przyczyn. Jedna z najpoważniejszych jest zaburzenie i opóźnienie w rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych. Dysleksja wiąże się z zaburzeniami koordynacji wzrokowo - słuchowej. Uogólnione upośledzenie funkcji językowych utrudnia naukę czytania. Dzieci charakteryzujące się tymi zaburzeniami nie potrafią opanować czytania i pisania w toku normalnej nauki szkolnej i w tempie przewidzianym przez program. Wymagają one specjalnych zajęć kompensacyjnych usprawniających działalność zaburzonych funkcji. W. Okoń podaje, iż dysleksja to: „ zaburzenie w opanowaniu umiejętności czytania, polegające na niemożności powiązania dźwięku z prawidłowo rozpoznawana litera dysleksja wyraża się w błędach wymowy trudniejszych wyrazów, w przemieszczaniu sylab, przekręcaniu słów.

Sytuację szkolną uczniów przejawiających trudności w czytaniu i w pisaniu komplikuje fakt, że trudności te obejmują różne zakresy, występują w różnym stopniu nasilenia i wynikają z różnorodnych przyczyn. W związku z tak skomplikowana sytuacją zorientowanie się w trudnościach ucznia wymaga dość długiego czasu. Osobą istotną, powołana do prowadzenia zajęć reedukacyjnych i wyrównawczych z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu jest nauczyciel klas najniższych.

1. Praca nauczyciela z dzieckiem dyslektycznym.

Nauczyciel w swojej dzisiejszej pracy musi liczyć się z tym, że każde dziecko jest inne. Każde dziecko wymaga odmiennego oddziaływania nauczyciela. Na nauczycielu spoczywa największa odpowiedzialność. Niezbędna jest planowana i systematyczna obserwacja poszczególnych uczniów. Podczas obserwacji dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu nauczyciele powinni korzystać z konsultacji edukatorów, prowadzących zajęcia z dziećmi dyslektycznymi w szkole oraz w poradni wychowawczo-zawodowej. Trudniejsze przypadki wymagają też badania psychologicznego. Ze względu na ogromne znaczenie wczesnego ujawnienia trudności dziecka, co stwarza szansę szybszego wyrównania braków, największe zadania w tym zakresie spoczywają na nauczycielach pierwszych klas. I. Tarkowska pisze, iż: „ Wczesna interwencja może w znacznej mierze zmniejszyć skutki zaburzeń dyslektycznych, konieczne jest zatem otoczenie tych dzieci troską i opieką.”

Większości dzieci nauka czytania przychodzi bez trudu - nie dotyczy to jednak dzieci z dysleksją. Nie wystarczy spojrzeć na dziecko, by określić, ze jest ono dyslektyczne. W pierwszych czterech miesiącach nauki szkolnej większość dzieci opanowuje słownictwo na tyle, by zacząć czytać pełnymi zdaniami. Na każdych dziesięciu uczniów przypada jednak dwoje albo troje dzieci, którym się to nie udaje. Powodem dla którego dziecko zostaje w tyle za rówieśnikami może być dysleksja dziecka. Wielkim sukcesem pedagogicznym jest umożliwienie dziecku pokonania trudności w nauce wcześniej, niż ono samo w pełni zda sobie z nich sprawę. M. Kopczyńska-Kaiser zwraca uwagę, iż dla prognozy postępów w nauce czytania i pisania cenne będzie zaobserwowanie:

• wad wymowy,

• trudności w wyodrębnianiu i różnicowaniu głosek,

• trudności w zapamiętywaniu tekstów, wierszyków i piosenek,

• ubóstwa słownictwa i nieporadności wypowiedzi,

• słabego poziomu rysunków (rysunki ubogie, będące naśladowaniem pracy kolegów mogą świadczyć o słabej percepcji wzrokowej dziecka),

• trudności w rozmieszczaniu rysunków na kartce, nie trzymanie się linii przy pisaniu liter i cyfr, co może być wskazówką sprzyjającą ujawnianiu zaburzeń w percepcji wzrokowej, a nawet wad wzroku.

Nauczyciele mają więc trudny obowiązek ustalenia przyczyny kłopotów szkolnych dziecka i zastosowania najskuteczniejszej metody ich pokonywania. Przy diagnozowaniu dysleksji trzeba zachować szczególna ostrożność, zwłaszcza w przypadku uczniów pierwszych dwóch klas szkoły podstawowej. Wiele dzieci po prostu z trudem wdraża się do nauki i wymaga baczniejszej uwagi nauczyciela, by opanować umiejętności czytania. Jeśli okazuje się, że pierwszoklasista w połowie roku szkolnego zostaje daleko w tyle za innymi uczniami, trzeba wprowadzić indywidualny tok nauczania, który pomoże wyrównać zaległości w nauce czytania.

Dziecko dyslektyczne czyta wolno. Powinno czytać po kilka stron dziennie- należy wyrobić w nim nawyk codziennej lektury. Uczeń z dysleksją potrafi czytać całe wyrazy, nie umie ich jednak sobie przypomnieć. Ponieważ ćwiczenia i częste powtórki przyczyniają się do wzbogacenia słownictwa dziecka, nauczyciel powinien położyć szczególny nacisk na doskonalenie jego umiejętności fonetycznych. Nauka powinna przebiegać krok po kroku, w porządku logicznym. Wyrobienie w dziecku niezbędnych odruchów wymaga nieustannych powtórek kolejnych umiejętności, ćwiczonych sam na sam z nauczycielem. W każdym razie uczeń dyslektyczny wymaga pomocy i zrozumienia.

Punktem wyjścia w pracy z dzieckiem dyslektycznym jest przeprowadzenie specjalistycznych badań: lekarskich, psychologicznych, logopedycznych oraz pedagogicznych. Nauczyciel widząc trudności, jakie dziecko podejmuje w czytaniu i pisaniu, podejrzewając, iż przyczyną ich może być dysleksja, powinien skierować dziecko na badania do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Jak pisze M. Zaleska „po zapoznaniu się ze wszystkimi wynikami i ustaleniu na ich podstawie przyczyn specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania, terapeuta opracowuje szczegółowy program postępowania korekcyjno-kompensacyjnego. Lekarz terapeuta powinien podać nauczycielowi wskazówki dotyczące dalszej pracy z dzieckiem, do których nauczyciel powinien się dostosować, opracowując formy, metody i sposoby pracy z dzieckiem dyslektycznym ( sposoby dostosowania wymagań u uczniów z dysleksją).

1. Ocena przygotowania metodycznego wychowawcy klasy pierwszej dotycząca pracy z dziećmi dyslektycznymi w Państwowej Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Stanisława Moniuszki w Bielsku-Białej.

W klasie pierwszej tylko jeden uczeń ma trudności związane z nauką czytania i pisania. Wychowawca skierował ucznia na badania do poradni specjalistycznej. Jak jednak się okazuje, rodzic dziecka nie ma konieczności przedstawienia wyników wychowawcy klasy. Fakt ten z pewnością niejednokrotnie utrudnia pracę nauczyciela. Bez specjalistycznej opinii wydanej przez lekarza - terapeutę ciężko będzie opracować odpowiedni plan pracy z dzieckiem podczas zajęć szkolnych, jak i pozaszkolnych.

Nauczyciel wprowadził dodatkowo „Kartę czytania” dla wszystkich dzieci w swojej klasie w celu wyrobienia codziennego nawyku lektury. Dzieci powinny czytać min. 10 minut dziennie, a realizacja tego zadania powinna być potwierdzona przez podpis rodzica w specjalnie przygotowanej przez wychowawce tabelce.

Przygotowanie jak i wiedza nauczyciela są wystarczające, jednak widać braki w systemie szkolnym. Dyrektor szkoły powinien nałożyć obowiązek okazania zaświadczenia z poradni specjalistycznej.

Do pracy załączam (przekazane mi przez wychowawcę):

• Przykładowy arkusz dostosowania wymagań edukacyjnych,

• Sposoby dostosowania wymagań u uczniów z dysleksją.

• „Kartę czytania”.

Bibliografia:

1. Baumer B. H.: Jak dyslektyczne dziecko nauczyć czytania. Wypróbowana metoda dla rodziców i nauczycieli. Wyd. Klub Dla Ciebie, Warszawa 2007.

2. Kopczyńska-Kaiser M.: Praca nauczyciela z dziećmi wymagającymi pomocy w nauce czytania i pisania na terenie klasy [w:] H. Wasyluk-Kuś (red.): Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.

3. Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki. WSiP, Warszawa 2005.

4. Kupisiewicz Cz.: Dydaktyka ogólna. Wyd. „Graf Punkt”, Warszawa 2000

5. Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Wyd. „Żak”, Warszawa 2007.

6. Okoń: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. „Żak”, Warszawa 1995.

7. Okoń W.: Nauczanie problemowe we współczesnej szkole. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975.

8. Okoń W.: Proces nauczania. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965

9. Śliwerski B. (red.) Jak skutecznie nauczać i wychowywać we współczesnej szkole. Wyd. „Impuls”, Kraków 1999.

10. Tarkowska I.: Praca z dziećmi dyslektycznymi . „Problemy opiekuńczo-wychowawcze, 1997, nr 6.

Cz. Kulisiewicz: Podstawy dydaktyki. WSiP, Warszawa 2005, s. 68.

W. Okoń: Nauczanie problemowe we współczesnej szkole. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975, s. 15;

Cz. Kupisiewicz: Podstawy dydaktyki. Cyt. Wyd., Warszawa 2005., s.68-81.

Tamże, s. 111.

Tamże, s. 122-114.

Tamże, s. 113-114.

Cz. Kupisiewicz: Dydaktyka ogólna. Wyd. „Graf Punkt”, Warszawa 2000, s 173.

Cz. Kupisiewicz: Podstawy dydaktyki. Cyt. Wyd., Warszawa 2005, s. 123.

Cz. Kupisiewicz: Podstawy dydaktyki. Cyt. Wyd., Warszawa 2005, s. 123-124.

W. Okoń: Proces nauczania. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, s. 236.

Cz. Kupisiewicz: Podstawy dydaktyki. Cyt. Wyd., Warszawa 2005, s. 124.

Cz. Kupisiewicz: Podstawy dydaktyki. Cyt. Wyd., Warszawa 2005, s. 126.

W. Okoń: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. „Żak”, Warszawa 1995, s. 333.

B. H. Baumer: Jak dyslektyczne dziecko nauczyć czytania. Wypróbowana metoda dla rodziców i nauczycieli. Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa 2007, s. 10.

W. Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Wyd. „Żak”, warszawa 2007, s. 90.

I. Tarkowska Praca z dziećmi dyslektycznymi . „Problemy opiekuńczo-wychowawcze, 1997, nr 6, s 14.

B. H. Baumer: Jak dyslektyczne dziecko nauczyć czytania. Wypróbowana metoda dla rodziców i nauczycieli. Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa 2007, s. 10.

M. Kopczyńska-Kaiser: Praca nauczyciela z dziećmi wymagającymi pomocy w nauce czytania i pisania na terenie klasy [w:] H. Wasyluk-Kuś (red.): Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978, s. 40-41.

B. H. Baumer: Jak dyslektyczne dziecko nauczyć czytania. Wypróbowana metoda dla rodziców i nauczycieli. Wyd. Klub Dla Ciebie, Warszawa 2007, s 13;

L. Lewandowska, M. Zaleska: Problemy dzieci dyslektycznych (diagnoza i terapia pedagogiczna specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu) [w:] B. Śliwerski (red.) Jak skutecznie nauczać i wychowywać we współczesnej szkole. Wyd. „Impuls”, Kraków 1999, s. 141.

LISTOPAD
Czytanie:		Recytacja wiersza:
Układanie zdań na podany temat:		Dyktando I:
SPRAWDZIAN II:
Dodawanie/odejmowanie w zakresie 4 (kartkówka):	Zaznaczanie godzin na zegarze (kartkówka):
Znajomość piosenek:	Prace plastyczne/techniczne:

---