Starożytność - wprowadzenie do epoki.
Co wiecie o starożytności? Co jej zawdzięczacie?
Cywilizacja antyczna/klasyczna/grecko-rzymska
ramy czasowe - ok. 800 p.n.e. - 600 n.e. Dlaczego tak nieprecyzyjne to daty? Badacze sprzeczają się co do ram czasowych epok, szczególnie co do daty końcowej. Niektórzy upatrują końca cywilizacji klasycznej w roku 395 - podział Cesarstwa Rzymskiego; inni w 476 - upadek Cesarstwa Zachodnio-rzymskiego, jeszcze inni 641 - utrata przez Cesarstwo Wschodnie Syrii, Palestyny i Egiptu na rzecz Arabów.
Etymologia nazwy antyk - z łac. antiquus - dawny; antiquitas - starożytność; antyk to nie tylko jednak starożytna Grecja i Rzym, ale również kultura bliskowschodnia, izraelska. Spójrzcie na tabelkę ze strony 13 - 15. Jak widzicie, najstarsza jest cywilizacja wschodnia, z której my - współcześni czerpiemy przede wszystkim wzorce religijne; późniejszą, o około cztery wieki, jest cywilizacja starożytnej Gracji. Jak zdążyliście zauważyć, najpierw mamy do czynienia z twórczością ustną - to znaczy, że wszelkie przekazy miały charakter mówiony, opowieści były przekazywane z pokolenia na pokolenie, działali wędrowni śpiewacy, którzy utrwalali w świadomości słuchaczy pewnych bohaterów, wzniosłe sytuacje; sześć wieków później rozkwita najmłodsza, rzymska cywilizacja. Nas, w kontekście literackim najbardziej będzie interesowała cywilizacja starożytnej Grecji. Jej starożytna historia dzieli się na podokresy: archaiczny, klasyczny, hellenistyczny, rzymski i chrześcijański. Najdoskonalszą epoką był okres klasyczny. Już sama nazwa klasyczny coś sugeruje. Co? Dlaczego mówi się, że kobiety marzą o klasycznej urodzie? Dlaczego wysoko ocenia się klasyczne piękno? Słownikowe określenia przymiotnika klasyczny brzmią: wzorcowy, doskonały, idealny. Klasyczne znaczy czyste jakościowo, to wszystko to, do czego dziś się odnosimy, uznając za nieskazitelne w swojej formie. Klasyczność w literaturze oznacza harmonijność, stosowanie pewnych sprawdzonych zasad pisania, np. rymów. Dzięki klasyczności możemy mówić o liryce, epice i dramacie. Świat norm klasycznych jest światem uporządkowanym, spójnym i pięknym i punktem odniesienia.
Ośrodki kultury antycznej - Korynt, Sparta, Ateny, Efez, Milet.
Specyfika cywilizacji grecko-rzymskiej (główne aspekty):
politeizm - wiara w więcej niż jednego boga. Co ważne, bogowie ci nie stworzyli świata - wyłonili się wraz z nim z Chaosu. Są bardzo podobni ludziom - odczuwają strach, złość, radość. Nie są doskonali. Czytając o nich, można odnieść wrażenie, że gdyby nie magiczne moce, są tacy sami jak my. Każdy z nas obdarzony mocą mógłby być takim bogiem - nasz gniew paliłby miasta, nasza miłość uskrzydlała. Inaczej w religiach monoteistyczych, gdzie Bóg jest istotą doskonałą. Na przykład Bóg chrześcijański jest czystą miłością, idealną dobrocią. Nikt z nas nie jest tak doskonały jak ten Bóg. TEKST s. 16.
Humanizm - pomimo, że mieszkańcy Grecji i Rzymu bali się swoich bogów, ich życie nie było podporządkowane tylko i wyłącznie im. Dla starożytnego Greka najważniejsze było poznać samego siebie. Skoro nawet bogowie byli ludzcy, to wszystko, co ludzkie Grekom nie było obce. Stąd mamy to piękne przysłowie Homo sum: humani nihil a me alienum puto. Humanizm stawia człowieka w centrum - jako istotę godną podziwu, interesującą. TEKST s. 18.