Transport materiałów niebezpiecznych. Przepisy BHP.

Transport materiałów niebezpiecznych jest regulowany przez Ustawę z dnia 28 sierpnia 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 199 poz. 1671 ze zm.) oraz przepisy ADR

ADR to umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych, sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. pod auspicjami Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych, opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego, ratyfikowana przez Polskę w 1975r.

Materiałem niebezpiecznym według ARD jest materiał i przedmiot, którego przewóz na  podstawie przepisów jest zabroniony albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach ADR

Ogólnie materiałem niebezpiecznym nazywamy materiał, który ze względu na swoje właściwości chemiczne, fizyczne bądź biologiczne może w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nim w związku z przewozem lub magazynowaniem spowodować śmierć, uszkodzenie zdrowia, ciała ludzkiego lub dóbr materialnych.

Do przewozu materiałów niebezpiecznych mogą być stosowane pojazdy samochodowe lub zespoły pojazdów, z wyłączeniem motocykla lub zespołu pojazdów złożonego z motocykla i przyczepy. Zespół pojazdów może mieć tylko jedną naczepę lub przyczepę.

Oznakowanie tablicami pojazdów przewożących materiały niebezpieczne luzem lub w cysternach

Oznaczenie u góry tablicy oznacza numer rozpoznawczy zagrożenia ,natomiast oznaczenie u dołu tablicy oznacza nr UN przewożonego materiału.
Numer rozpoznawczy zagrożenia składa się z dwóch lub trzech cyfr. np.: (223, 48, X323)

Znaczenie numerów rozpoznawczych zagrożeń:

2 to emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną
3 to zapalność materiałów ciekłych (par) i gazów lub materiał ciekły samonagrzewający się
4 to zapalność materiałów stałych lub materiał stały samonagrzewający się
5 to działanie utleniające (wzmagające palenie)
6 to działanie trujące lub zakaźne
7 to działanie promieniotwórcze
8 to działanie żrące
9 to zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją

0 w numerze oznacza, że nie ma żadnego niebezpieczeństwa dodatkowego

Dwie jednakowe cyfry oznaczają nasilenie zagrożenia podstawowego

Dodana na początku litera X oznacza materiał reagujący niebezpiecznie z wodą.

Oznakowanie pojazdów przewożących materiały niebezpieczne w sztukach przesyłki.
Jednostka transportowa, tzn. pojazd samochodowy bez przyczepy lub zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego i przyczepy (naczepy), przewożąca towary niebezpieczne, powinna być oznakowana z przodu i z tyłu prostokątnymi tablicami barwy pomarańczowej o wymiarach 40 x 30 cm. Szerokość czarnej nie odblaskowej ramki 1,5 cm. W przypadkach uzasadnionych małymi wymiarami pojazdu lub jego konstrukcją, dopuszcza się stosowanie tablic o wymiarach 30 x 12 cm.

Pojazdy oznakowane tablicami pomarańczowymi, powinny dodatkowo być oznakowane nalepkami ostrzegawczymi:

- przewożące ładunek luzem w skrzyni ładunkowej - na obu bokach i z tyłu pojazdu,

- przewożące ładunek luzem w kontenerze - na obu bokach z przodu i z tyłu kontenera,

- przewożące ładunek w cysternie jednokomorowej - na obu bokach i z tyłu cysterny,

- przewożące ładunek cysternie wielokomorowej - na bokach każdej z komór nalepkami odpowiednio do zawartości komory i z tyłu cysterny odpowiednio po jednej z nalepek różnych wzorów występującej na oznakowaniu komór.

- przewożące ładunek w kontenerze-cysternie - na obu bokach, z przodu i tyłu kontenery lub cysterny,

- przewożące towary wybuchowe klasy 1. - na obu bokach i z tyłu pojazdu,

- przewożące towary wybuchowe klasy 7. - na obu bokach i z tyłu pojazdu.

Sposoby przewożenia materiałów niebezpiecznych:

1. Luzem tj. bez opakowania, bezpośrednio w skrzyni ładunkowej pojazdu albo w kontenerze - odnosi się to jedynie do materiałów stałych. Towary niebezpieczne luzem mogą być przewożone w pojazdach lub kontenerach jedynie wtedy, gdy jest to dozwolone na podstawie przepisu szczególnego w umowie ADR, pod warunkiem, że wymagania tego przepisu są spełnione oraz zastosowane zostaną środki zapobiegające wydostaniu się towaru z pojazdu lub kontenera.

2. W cysternach. Dla każdego z towarów niebezpiecznych przepisy ADR podają szczegółowo wymagania, jakie musi spełniać cysterna (tzw. kod cysterny), wymagania konstrukcyjne w stosunku do pojazdu (tzw. typ pojazdu), dopuszczalny, maksymalny stopień napełnienia zbiornika, wymagane oznakowanie pojazdu (lub pojazdów w zestawie - tzw. jednostki transportowej) i ewentualne, szczegółowe wymagania, jakie muszą być spełnione dla zachowania bezpieczeństwa.

Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje cystern: do przewozu gazów (również gazów skroplonych), materiałów ciekłych niewystępujących w warunkach normalnych w fazie gazowej i materiałów stałych, rozdrobnionych (cysterny - silosy).

3. W sztukach przesyłki tj. w opakowaniach transportowych (bębny, karnistry, butle, beczki, skrzynie), a w przypadku niektórych przedmiotów - bez opakowań. Materiał jest transportowany w pojazdy lub kontenery zamknięte, kryte opończą lub odkryte Materiały niebezpieczne w sztukach przesyłki powinny być tak rozmieszczone i zabezpieczone w pojeździe, aby nie zmieniały położenia w trakcie jazdy. Ładunek może być zabezpieczony przed przemieszczaniem się przy pomocy pasów, przesuwnych przegród, regulowanych podpór, poduszek powietrznych czy materiałów przeciwpoślizgowych. Sztuki przesyłki mające różne nalepki ostrzegawcze mogą zostać załadowane do tego samego pojazdu lub kontenera jedynie wtedy, gdy jest to dozwolone w umowie ADR. Podczas załadunku towarów niebezpiecznych należy ściśle przestrzegać zakazów ładowania razem w przeciwnym, bowiem wypadku można spowodować powstanie dużego zagrożenia podczas przewozu. Należy przestrzegać zasady, że każda butla z gazem klasy 2 powinna mieć metalowy kołpak. Jeśli są przewożone w pozycji leżącej, powinny być tak zabezpieczone, aby nie mogły się przetaczać, np. ułożone na drewnianych ramach z miękką wykładziną dostosowaną do średnicy butli, albo butle powinny być przegrodzone od siebie listwami z miękkiego drewna. Butle z gazem o pojemności do 150 l powinny być ułożone w poprzek lub wzdłuż, ale butle znajdujące się przy przedniej burcie skrzyni ładunkowej powinny być ułożone w poprzek skrzyni ładunkowej.

Oznakowanie towarów przewożonych w opakowaniach (w sztukach przesyłki)

Wszystkie opakowania - sztuki przesyłki z towarami niebezpiecznymi powinny być opatrzone nalepkami wskazanymi dla poszczególnych materiałów i odpowiadającymi im numerami UN. Jeśli towar stwarza kilka różnych zagrożeń to trzy najważniejsze powinny być uwidocznione przez nalepki, np. toksyczność, właściwości żrące i palność.

Na opakowaniach zbiorczych i opakowaniach o pojemności większej niż 450 l nalepki powinny być umieszczone na obydwu stronach opakowania. Na opakowaniach zbiorczych powinny być umieszczone wszystkie nalepki i numery UN towarów zawartych w opakowaniu zbiorczym.

Wzory nalepek:

Klasa1- materiały i przedmioty wybuchowe

1.1, 1.2,1.3

Klasa 2- gazy

2.1-gazy palne 2.2- gazy niepalne i trujące

Klasa 3- materiały ciekłe zapalne

Klasa 4

4.1- materiały stałe zapalne, samo reaktywne i materiały wybuchowo-odczulone

4.2- materiały samozapalne 4.3- materiały wytwarzające w kontakcie z wodą gazy trujące

Klasa 5

5.1- materiały utleniające 5.2- nadtlenki organiczne

Klasa6

6.1- materiały trujące 6.2- materiały zakaźne

Klasa 7- materiały promieniotwórcze

I-biała II-żółta III-żółta Materiał rozszczepialny klasy 7

Klasa 8- materiały żrące

Klasa9- różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Substancja szkodliwa niedopuszczalna do kontaktu z żywnością

Zasady bezpieczeństwa w czasie przewozu materiałów niebezpiecznych
Należy skrupulatnie przestrzegać przepisów i zasad zawartych w Kodeksie Drogowym. Prędkość jazdy należy dostosować do warunków panujących na drodze. Jeśli nawierzchnia jezdni jest złej jakości i ładunek jest narażony na wstrząsy, prędkość pojazdu powinna być znacznie ograniczona. Ponadto, prędkość pojazdu powinna być ograniczona przed każdym zakrętem, a szczególnie w przypadku cystern, ze względu na przemieszczanie się środka ciężkości pojazdu. Podobnie ruszanie i hamowanie pojazdu z ładunkiem również powinno być łagodne.

---