KURS ETYKI

mgr Anna Bizoń

Etyka

• Literatura podstawowa:

• W. Tyburski, A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Historia filozofii i etyki. Źródła i komentarze, Toruń 1997

• V.J. Bourke, Historia etyki, Warszawa 1995P.

• Vardy, P. Grosch, Etyka, Poznań 1995

• J. Filek, Wprowadzenie do etyki biznesu, Kraków 2001

• J. Hołówka, Etyka w działaniu, Warszawa 2001

• Literatura dodatkowa

• B. Klimczak, Etyka gospodarcza, Wrocław 1996

• Cz. Porębski, Czy etyka się opłaca?: zagadnienia etyki biznesu, Kraków 1997

• G.D. Chryssides, J.H. Kaler, Wprowadzenie do etyki biznesu, Kraków 1997

• J.Dietl, W. Gasparski, Etyka biznesu, Warszawa 1999W.

• Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1 - 3

„Społeczeństwo pozbawione etyki, która kształtowałaby międzyludzką solidarność i odgrywała rolę drogowskazu, nie jest zdolne do długotrwałego istnienia. Bez wyraźnych reguł, bez tradycji i bez minimum konsensu, określającego normy zachowań, pewnego dnia współżycie społeczne załamie się tak samo, jak stało się to z systemem socjalistycznym.”

/Marion Grafin Donhoff/

„Seks przedmałżeński jest złem”„Aborcji dokonują mordercy”, Homoseksualizm jest sprzeczny z naturą” „Nie ma istotnej różnicy między zabiciem dziecka i zabiciem delfina”, „Powinna istnieć kara śmierci dla gwałcicieli i morderców”

Etyka a moralność

• Termin „etyka” i „moralność” stopniowo upodobniały się do siebie, wszelako odmienny jest ich źródłosłów. „Etyka” pochodzi od greckiego słowa ethikos, które nawiązuje do ethosu, czyli charakteru. Ethos tłumaczy się jako zwyczaj, obyczaj, gdyż słowo to odwołuje się do przyjętego w społeczności sposobu postępowania.

• Postępowanie etyczne to postępowanie zgodne z prawym charakterem.

Moralność Pochodzi od łacińskiego słowa „moralis”

• Według Cycerona dotyczy ona bardziej tego, jakie czyny są słuszne, a jakie niesłuszne niż charakteru osoby, która je spełnia

• Dzisiaj te terminy etyka i moralność, często używane są zamiennie, w zależności który aspekt chce się uwypuklić

Współczesne rozumienie etyki i moralności

• Moralność jest dziedziną decyzji i czynów; Etyka = teoria moralności

Czym jest prawda?

• Istnieją dwa zasadnicze podejścia do problemu prawdy:

• Realizm i konstruktywizm

• Realizm (zdanie jest prawdziwe, gdy zgadza się z niezależnym od niego stanem rzeczy „Kruki są czarne” - to zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy gdy kruki rzeczywiście są czarne)

• Realizm głosi istnienie jednej prawdy, chociażby nawet nie potrafił dowieść słuszności tezy przez nią głoszonej. W związku z czym zawsze istnieje możliwość pomyłki.

Na czym polega konstruktywizm?

Według tego podejścia zdanie jest prawdziwe gdy sądy moralne są oczywiste, lub jest spójne z innymi prawdziwymi twierdzeniami (prawdziwość sądu nie opiera się na zgodności z pewnym niezależnym faktem, lecz zależy od dobrego przystawania do innych prawdziwych twierdzeń)

• Znaczy to tylko tyle, że prawda konstruowana jest przez ludzi żyjących we wspólnocie (nie należy szukać prawdy w rzeczywistości zewnętrznej) Prawdziwość zależy od epoki i warunków historycznych

Dwa typy konstruktywizmu etycznego:

• Konstruktywizm relatywny (w różnych społecznościach obowiązywać mogą różne prawdy moralne, albo też w tej samej społeczności istnieć mogą różne takie prawdy, tyle, że w różnych czasach)

• Konstruktywizm nierelatywny (zakładają istnienie jednego tylko zespołu moralnych prawd, który dopiero zostanie poznany, gdy wszystkie tezy osiągną doskonałą spójność)

Relatywizm moralny

„W rzeczy samej, nic nie jest złem ani dobrem samo przez się, tylko myśl nasza czyni to i owo takim” /Hamlet W. Sheakspira/

Etyka religijna

• Księgi zasad moralnych różnych religii:

• Chrześcijaństwo - Biblia

• Muzułmanizm - Koran

• Żydzi - Tora zinterpretowana w Talmudzie

Teoria boskiego nakazu

• Teoria, która głosi, że określone czyny są dobre wyłącznie dlatego, że Bóg je nakazał

Pięć działów moralności

• Etyka indywidualna

• Moralność seksualna

• Dobrowolne zobowiązania

• Moralność społeczna

• Etyka polityczna

Teorie etyczne

• Formalizm (E. Kant - R.M. Hare)

• Preskryptywizm(nie można sobie samemu czegoś nakazać i nakazu nie wykonać)

• Uniwersalność (raz przyjęta zasada obowiązuje zawsze)

• Szacunek dla prawa moralnego( pominięcie intencji działającego i konsekwencji jego czynów)

• Utylitaryzm - zasada użyteczności „należy przyczyniać się do największego szczęścia największej liczby ludzi”

• Tylko konsekwencje czynu mają znaczenie przy określaniu jego wartości

• Należy maksymalizować nadwyżkę szczęścia nad cierpieniem

• Należy porzucać sprawy beznadziejne

TEORIE ETYCZNE C.D

3. Etyka cnoty

• Doskonałość jest naturalnie postrzegana i w naturalny sposób nas pociąga

• Cnota sama sobie nagrodą

• Wspólnota dba o wszystkich

4. Etyka miłości bliźniego

• Żaden człowiek nie jest zły

• Cierpliwość, wybaczanie i niesprzeciwianie się złu jest bardziej właściwe niż przemoc

• Nie wolno karać - wystarczająca sankcją jest ukazanie cierpienia

5. Etyka umowy społecznej

• Bezstronne oceny moralne można sformułować tylko po zapomnieniu swojej tożsamości

• Wynik fikcyjnej, lecz racjonalnej negocjacji jest wiążący, nawet jeśli negocjacje nie miały miejsca bądź są niewykonalne

• Kompetentne jednostki mogą ustalić, co jest złe, a co dobre, jeśli tylko podejmą decyzję swobodnie i jednomyślnie

6. Teoria uprawnień

• Autonomia jednostki jest najwyższą wartością, chronioną przez jej uprawnienia

• Wartości moralne muszą być egzekwowane

• Retrospektywne korekty moralne dopuszczalnych działań są moralnie niedopuszczalne

7. Roztropność

• Nie jesteśmy w stanie ustalić swych bezwzględnych obowiązków moralnych

• Wartości moralne nie są nadrzędne we wszystkich okolicznościach

• Doskonałość moralna jest złudnym ideałem

Perswazyjna moc etyki

Trzy źródła mocy perswazyjnej:

• Filozofia moralna

• Grupowy konformizm

• Sankcje moralne

---