• Literatura podstawowa:

• W. Tyburski, A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Historia filozofii i etyki. Źródła i komentarze, Toruń 1997

• V.J. Bourke, Historia etyki, Warszawa 1995P.

• Vardy, P. Grosch, Etyka, Poznań 1995

• J. Filek, Wprowadzenie do etyki biznesu, Kraków 2001

• J. Hołówka, Etyka w działaniu, Warszawa 2001

• Literatura dodatkowa

• B. Klimczak, Etyka gospodarcza, Wrocław 1996

• Cz. Porębski, Czy etyka się opłaca?: zagadnienia etyki biznesu, Kraków 1997

• G.D. Chryssides, J.H. Kaler, Wprowadzenie do etyki biznesu, Kraków 1997

• J.Dietl, W. Gasparski, Etyka biznesu, Warszawa 1999W.

• Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1 - 3

• „Społeczeństwo pozbawione etyki, która kształtowałaby międzyludzką solidarność i odgrywała rolę drogowskazu, nie jest zdolne do długotrwałego istnienia. Bez wyraźnych reguł, bez tradycji i bez minimum konsensu, określającego normy zachowań, pewnego dnia współżycie społeczne załamie się tak samo, jak stało się to z systemem socjalistycznym.”
  

• /Marion Grafin Donhoff/

• „Seks przedmałżeński jest złem”

• „Aborcji dokonują mordercy”,

• Homoseksualizm jest sprzeczny z naturą”

• „Nie ma istotnej różnicy między zabiciem dziecka i zabiciem delfina”,

• „Powinna istnieć kara śmierci dla gwałcicieli i morderców”

• Etyka a moralność

• Termin „etyka” i „moralność” stopniowo upodobniały się do siebie, wszelako odmienny jest ich źródłosłów. „Etyka” pochodzi od greckiego słowa ethikos, które nawiązuje do ethosu, czyli charakteru. Ethos tłumaczy się jako zwyczaj, obyczaj, gdyż słowo to odwołuje się do przyjętego w społeczności sposobu postępowania.

• Postępowanie etyczne to postępowanie zgodne z prawym charakterem.

• Moralność

• Pochodzi od łacińskiego słowa „moralis”

• Według Cycerona dotyczy ona bardziej tego, jakie czyny są słuszne, a jakie niesłuszne niż charakteru osoby, która je spełnia

• Dzisiaj te terminy etyka i moralność, często używane są zamiennie, w zależności który aspekt chce się uwypuklić

• Współczesne rozumienie etyki i moralności

• Moralność jest dziedziną decyzji i czynów

• Etyka = teoria moralności

• Czym jest prawda?

1. Istnieją dwa zasadnicze podejścia do problemu prawdy:

• Realizm i konstruktywizm

• Realizm (zdanie jest prawdziwe, gdy zgadza się z niezależnym od niego stanem rzeczy „Kruki są czarne” – to zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy gdy kruki rzeczywiście są czarne)

• Realizm głosi istnienie jednej prawdy, chociażby nawet nie potrafił dowieść słuszności tezy przez nią głoszonej. W związku z czym zawsze istnieje możliwość pomyłki.

• Na czym polega konstruktywizm?

• Według tego podejścia zdanie jest prawdziwe gdy sądy moralne są oczywiste, lub jest spójne z innymi prawdziwymi twierdzeniami (prawdziwość sądu nie opiera się na zgodności z pewnym niezależnym faktem, lecz zależy od dobrego przystawania do innych prawdziwych twierdzeń)

• Znaczy to tylko tyle, że prawda konstruowana jest przez ludzi żyjących we wspólnocie (nie należy szukać prawdy w rzeczywistości zewnętrznej) Prawdziwość zależy od epoki i warunków historycznych

• Dwa typy konstruktywizmu etycznego:

1. Konstruktywizm relatywny (w różnych społecznościach obowiązywać mogą różne prawdy moralne, albo też w tej samej społeczności istnieć mogą różne takie prawdy, tyle, że w różnych czasach)

2. Konstruktywizm nierelatywny (zakładają istnienie jednego tylko zespołu moralnych prawd, który dopiero zostanie poznany, gdy wszystkie tezy osiągną doskonałą spójność)

• Relatywizm moralny

„W rzeczy samej, nic nie jest złem ani dobrem samo przez się, tylko myśl nasza czyni to i owo takim”

/Hamlet W. Sheakspira/

• Etyka religijna

1. Księgi zasad moralnych różnych religii:

• Chrześcijaństwo – Biblia

• Muzułmanizm – Koran

• Żydzi – Tora zinterpretowana w Talmudzie

• Teoria boskiego nakazu

• Teoria, która głosi, że określone czyny są dobre wyłącznie dlatego, że Bóg je nakazał

• Pięć działów moralności

1. Etyka indywidualna

2. Moralność seksualna

3. Dobrowolne zobowiązania

4. Moralność społeczna

5. Etyka polityczna

• Teorie etyczne

1. Formalizm (E. Kant – R.M. Hare)

• Preskryptywizm(nie można sobie samemu czegoś nakazać i nakazu nie wykonać)

• Uniwersalność (raz przyjęta zasada obowiązuje zawsze)

• Szacunek dla prawa moralnego( pominięcie intencji działającego i konsekwencji jego czynów)

2. Utylitaryzm – zasada użyteczności „należy przyczyniać się do największego szczęścia największej liczby ludzi”

• Tylko konsekwencje czynu mają znaczenie przy określaniu jego wartości

• Należy maksymalizować nadwyżkę szczęścia nad cierpieniem

• Należy porzucać sprawy beznadziejne

• TEORIE ETYCZNE C.D

3. Etyka cnoty

• Doskonałość jest naturalnie postrzegana i w naturalny sposób nas pociąga

• Cnota sama sobie nagrodą

• Wspólnota dba o wszystkich

4. Etyka miłości bliźniego

• Żaden człowiek nie jest zły

• Cierpliwość, wybaczanie i niesprzeciwianie się złu jest bardziej właściwe niż przemoc

• Nie wolno karać – wystarczająca sankcją jest ukazanie cierpienia

• TEORIE ETYCZNE C.D

5. Etyka umowy społecznej

• Bezstronne oceny moralne można sformułować tylko po zapomnieniu swojej tożsamości

• Wynik fikcyjnej, lecz racjonalnej negocjacji jest wiążący, nawet jeśli negocjacje nie miały miejsca bądź są niewykonalne

• Kompetentne jednostki mogą ustalić, co jest złe, a co dobre, jeśli tylko podejmą decyzję swobodnie i jednomyślnie

• TEORIE ETYCZNE

6. Teoria uprawnień

• Autonomia jednostki jest najwyższą wartością, chronioną przez jej uprawnienia

• Wartości moralne muszą być egzekwowane

• Retrospektywne korekty moralne dopuszczalnych działań są moralnie niedopuszczalne

• Teorie etyczne

7. Roztropność

• Nie jesteśmy w stanie ustalić swych bezwzględnych obowiązków moralnych

• Wartości moralne nie są nadrzędne we wszystkich okolicznościach

• Doskonałość moralna jest złudnym ideałem

• Perswazyjna moc etyki

Trzy źródła mocy perswazyjnej:

1. Filozofia moralna

2. Grupowy konformizm

3. Sankcje moralne

Kultura

Jej wpływ na życie społeczne, kultura masowa i kultura organizacji

Pojęcie kultury( wg Goodman i Marx)

Świadome, społecznie przekazywane dziedzictwo wytworów, wiedzy, przekonań, wartości i oczekiwań normatywnych, które to dziedzictwo pomaga członkom danego społeczeństwa radzić sobie z pojawiającymi się problemami

Teoria Trompenaars’a: pięć wymiarów kultury

Uniwersalizm – partykularyzm (czy są fundamentalne, niezmienne wartości, czy można je naginać w zależności od sytuacji)

Indywidualizm – grupowość (czy liczy się jednostka czy też grupa powinna dzielić sukcesy, niepowodzenia i odpowiedzialność)

Neutralna – emocjonalna kultura (zakres wyrażanych emocji)

Rozproszona – specyficzna (zakres zaangażowania)

Osiągnięcia a pochodzenie (co się za co należy)

Co to jest kultura?

Jest to system wiedzy, wartości i doświadczeń, który jest wspólny członkom danej społeczności

Kultury są różne bo kraje mają różną historię, systemy gospodarcze, społeczne, religijne, kształcenia, relacje rodzinne i proces socjalizacji nowych członków

Różnice kulturowe mają fundamentalne znaczenie dla zarządzania organizacją – kultura będzie wpływała na to jak firma jest zarządzana

Każda firma ma swoją subkulturę, która jest częściowo przedłużeniem kultury otoczenia

Wpływ kultury na życie społeczne

Kultura ogranicza ludzką wolność

Kultura zwiększa ludzką wolność

Składniki kultury

1. Kultura materialna – wszystkie dotykalne, konkretne wytwory społeczeństwa: broń, biżuteria, telewizory, samoloty, drapacze chmur, stadiony itp.. Jest ona przekazywana kolejnym pokoleniom, często zmieniając swoją strukturę

2. Kultura niematerialna – duchowe wytwory społeczeństwa, przekazywane przez pokolenia. Wytwory te stanowią ośrodek życia społecznego.

Kultura niematerialna

Wiedza i przekonania

Wartości

Normy (zwyczaje, obyczaje i prawa)

Znaki (naturalne) i symbole (znaki konwencjonalne)

Język (hipoteza relatywizmu językowego)

Gesty

Kultura „idealna a rzeczywista”

Różnorodność kulturowa

Różnice wewnątrz społeczeństw

Subkultury

Kontrkultury

Relatywizm kulturowy

etnocentryzm

Amerykańskie wartości kulturowe

Osiągnięcia i sukces

Aktywność i praca

Skuteczność i praktyczność

Postęp

Humanitaryzm

Wolność i demokracja

podziały społeczne (rasizm i wyrażanie grupowej wyższości)

Co to jest kultura organizacji?

Jest to zestaw wartości, przekonań, zachowań, obyczajów i postaw, który pomaga członkom organizacji zrozumieć, za czym organizacja się opowiada, jak działa i co uważa za ważne. Jest ona zasilana przez system obrzędów, rytuałów, wzorców komunikowania się i nieformalnych struktur

Dlaczego kultura jest ważna?

Jest niewidzialna i nigdzie nie jest najczęściej zapisana

Jest wielowarstwowa (rytuały, zachowania, normy, mity, bohaterowie) i powstaje latami

Reguluje zachowania pracowników – zarówno w sensie pozytywnym jak i negatywnym

Jest typowym niewidocznym źródłem oporu wobec zmian

Bardzo trudno ją zmienić

Kultura jako góra lodowa

Poziomy kultury wg. E.Scheina

1. Artefakty (uchwytny, obserwowalny przejaw kultury który ma istotne znaczenie:

Językowe (język, mity, legendy)

Behawioralne (ceremonie, rytuały)

Fizyczne (sztuka, technologia, przedmioty materialne)

2. Normy i wartości (deklarowane i przestrzegane) – regulują zachowanie

3. Założenia (sedno kultury)

Założenia kultury

1. Odnoszą się do :

Natury człowieka

Relacji międzyludzkich

Samej organizacji

Natury otoczenia

Relacji organizacji z otoczeniem

Funkcje kultury organizacji w zakresie dostosowania zewnętrznego

1. Umożliwia zrozumienie misji i strategii organizacji oraz identyfikację podstawowego celu organizacji przez jej uczestników

2. Umożliwia integrację uczestników oraz zwiększenie zaangażowania

3. Oferuje uczestnikom jednolite sposoby pomiaru i kryteria oceny efektów

4. Umożliwia ulepszanie środków i przeformułowanie celów, jeśli niezbędna jest zmiana. Dzięki kulturze uczestnicy są w stanie wspólnie wypracować strategię zmiany oraz kierunki i sposoby doskonalenia organizacji

Funkcje kultury dotyczące integracji wewnętrznej

1. Oferuje wspólny język i aparat pojęciowy

2. Definiuje granice grupy, kryteria przyjęcia lub odrzucenia

3. Wyznacza zasady władzy i kryteria statusu

4. Zaspokaja potrzeby bezpieczeństwa i afiliacji

5. Zawiera kryteria nagradzania i karania

6. Oferuje „religię”, ideologię

Główna funkcja kultury

Zadaniem kultury organizacyjnej jest ograniczenie niepewności. Funkcje nastawione na zapewnienie zewnętrznego dostosowania pomagają zredukować niepewność wynikającą z funkcjonowania w zmieniającym się otoczeniu. Funkcje zapewniające wewnętrzną integrację pomagają uporać się z wewnętrzna niepewnością

Cztery typy kultury organizacyjnej

1. KLAN

2. ADHOKRACJA

3. BIUROKRACJA

4. RYNEK