HISTORIA SZTUKI POLSKIEJ ŚREDNIOWIECZNEJ

BRAK PIERWSZEGO WYKŁADU…

28.10.2006

• misie ze Ślęży

• mogą być Celtyckie

• w V w.p.n.e. byli na Śląsku

• niedźwiedź był świętym zwierzęciem

• podobne rzeźby w Hiszpanii => dziki i barany

• z granitu ślężańskiego

• panna z rybą

• też jest Celtycka => mieli kontakt z kulturą śródziemnomorską i widać w pannie wpływ kultury greckiej

• z granitu ślężańskiego

• w Sobótce są jeszcze lwy, ale są one już romańskie

• są też: posąg (ułamany) i głowa wojownika

• kręgiel kamienny w Garncarsku (k. Sobótki)

• taki sam jest koło Konina z 1151 r.

• Izyda z Małachowa

• Jowisz z Zebrzydowej :)

• małe figurki

• II- III w.n.e. => wpływy Rzymskie

• Szlak bursztynowy przebiegał przez Kalisz (Kalisja) i Śląsk

• Zakrzów pod Wrocławiem był najbardziej rzymski :)

• Skarb z Zakrzowa

• III-IV w.n.e.

• W wielkich kurhanach

• Dużo zabytków rzymskich

• Stolik rzymski z brązu, składany (służył do picia wina)

• Biżuteria, monety

• Metalowe plakietki

• Czara stołowa ze szkła (imituje agat)

• Czary cermiczne

• Rzeźby wczesnosłowiańskie

• Rzeźba drewniana (X w.)

• Chyba pogańskie

• Koziołki

• Gniezno, Opole

• Światowid z Wolina

• 9 cm

• Cztery twarze

• Prymitywne

• Światowid z Zbrucza

• 2 m

• Uważany za falsyfikat, ale koło Zbrucza był gród słowiański

• Koniki

• Gdańsk, Wielkopolska, Opole

• X-XI w.

• Kultowe

• Wołek wawelski

• X-XI w.

• Nic o nim nie wiadomo :)

• Głowa z ………………. (?)

• Naturalne wymiary

• Głowa jakiegoś bóstwa słowiańskiego, albo rzeźba wczesnochrześcijańska wyobrażające Chrystusa

GRODY

• Przed Mieszkiem I zaczęto budować wielkie grody

• Określenie „Polska” pojawia się po raz pierwszy za Bolesława Chrobrego

• Grody były z drewna

• Największe to Poznań i Gniezno

• Koło Niemczy, w Gilowie, był wielki gród

• Można określić ich wiek za pomocą badań (uwaga, trudne słowo ) dendrohronologicznych

• Gród w Poznaniu => lata '70 X w.

• Gród w Gnieźnie => początek IX w. (przed Mieszkiem)

• Gród w Ostrowie Lednickim => 963-964

• Gród we Wrocławiu => 940-960, 985-…

• Gród w Głogowie => 989

• Gród w Krakowie => lata '70 V w.

BUDOWNICTWO SAKRALNE

• Wszystkie najstarsze katedry są zbudowane z kamieni układanych zygzakowato, później były tynkowane

• Katedra w Poznaniu

• Była największym budynkiem w X w. w tej części europy

• Pod katedrą znaleziono baptysterium => pomnik upamiętniający chrzest Polski

• 982 r. za panowania Mieszka

• Pierwszym biskupem był Jordan

• Budował ją warsztat z europy Zachodniej znający sztukę karolińską i ottońską

BRAK KILKU WYKŁADÓW…

2.12.2006 (?)

• Palatium

• Siedziba władcy

• Z kamienia łamanego

• Jedyne murowane budowle

• Największe ma około 30 m długości

• Ostrów Lednicki

• Ważny gród w średniowieczu

• Palatium z X w.

• Wybudowany za Mieszka I

• Przebudowany przez Bolesława Chrobrego

• Wyspa na jeziorze

• Obok palatium jest kaplica

• Pod kaplicą znaleziono misę chrzcielną taką jak w Poznaniu (baptysterium)

• Palatium z aulę reprezentacyjną

• Filary podtrzymują drewniane sklepienie

• Kaplica ma wyszukany kształt

• Giecz

• Bardzo ważny gród do XII w.

• Zachowały się tylko fundamenty palatium

• Kaplica na planie koła

• Wzgórze zamkowe w Przemyślu

• Ok. 981 albo ok. 1018

• Poznań

• Fragmenty fundamentów

• Za Mieszka I

• Nie znaleziono kaplicy, ale najprawdopodobniej była przy dłuższej ścianie

• Pewnie było jednym z pierwszych

• Rotunda Marii Panny na Wawelu

• Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie

• Początek XI w.

• Wawel, kościół pod wezwaniem św. Gereona

• Na wschód od katedry wawelskiej

ZNÓW CHYBA BRAK JAKIEGOŚ WYKŁADU…

„Bursztynowa komnata to taki romański kicz” (dr Witkowski)

• Polska miała kontakty ze Skandynawią

• Relikwiarz św. Kurpuli

• Kamień Pomorski

• Wykonany z kości albo rogu

• Szkatuła z Kamienia Pomorskiego

SZTUKA ZŁOTNICZA

• Szczerbiec

• Miecz Bolesława Chrobrego

• Włócznia św. Maurycego

• Insygnia władzy królewskiej

• Była ważna jak berło

• Oryginał jest w Wiedniu

• Chrobry dostał kopię w prezencie od Ottona III

• To nią Longinus miał przebić bok Chrystusa

• Wisior z Wawelu

• X-XI w.

• Złoty kielich św. Wojciecha

• Czemeszno

• Do picia wina na ważnych imprezach

• Najstarsza część z agatu

• X w.

• W XI w. wykonano stopę i modus

• W XVIII pękł i zrobiona wokół agatu klamrę

• Skarb z Borucina

• XI w.

• Srebrna katorga, guzy i lumule

• Miecz z Morzewa

• X w.

• Skandynawski

• Miecz z Czerska Pomorskiego

• Skandynawski

• Topór z Żagania

• Skandynawski

• Grzebień z Gniezna

• Jest składany jak scyzoryk

• Kościół benedyktyński w Mogilnie

• Najstarsze zachowane w całości wnętrze romańskie w Polsce

I CHYBA ZNÓW CZEGOŚ BRAK…

16.12.2006

• Kościołek w Inowłodzi

• Ma wieżę

• Dzwony

• Empora

• Lombardzkie arkadki

• Kościółek w Żarnowie

• Prawie taki sam

• Kościół św. Andrzeja w Krakowie

• Ufundowany przez Sieciecha (za Władysława Hermana)

• Fasada miała emporę dla Sieciecha

• Często podpisywano tak jakieś akty

• Mały ołtarzyk do odprawiania małych nabożeństw

• Trzy nawy

• Skromna dekoracja

• Tylko relief na kolumnach

• Z zewnątrz prawie nie zmieniony

• Z czasem dodano kilka elementów

• Przy ul. Grodzkiej

• Kościół św. Wojciecha

• Katedra Wawelska

• Nie wiadomo dokładnie kiedy zaczęto ja budować

• Może pod koniec Krzywoustego

• Trójnawowa, bazylikowa

• 2 chóry

• 2 prezbiteria z kryptami

• Zachodnia => krypta św. Leonarda

• 4 wieże

• 2 od wschodu i 2 od zachodu

• 2 chóry i 4 wieże wzięły się z Niemiec zachodnich (Nadrenia)

• Władysław Herman utrzymywał kontakty z Niemcami

• Krypta św. Leonarda

• Najokazalsze wnętrze romańskie w Polsce (!!)

• Architektura jest monumentalna ale bardzo surowa

• Jedyna zachowana dekoracja rzeźbiarska pochodzi z nadproża (teraz jest nad bocznym wejściem do krypty)

• Dopiero w XII w. pojawi się monumentalna rzeźba architektoniczna

• Sakramentarz tyniecki

• Własność benedyktynów z Tyńca

• 1060 lub 1070

• Kodeks purpurowy

• Tekst ewangelii pisany złotem na purpurze

• Miniatury tez na purpurze

• Powstał najprawdopodobniej w Kolonii

• Pierwsza strona- miniatura na całą stronę z na całą z przedstawieniem Chrystusa na majestacie

• Cechy romańskie

• Zawiera tekst Mszy św.

• Inicjał z ukrzyżowaniem

• Inicjał z literą V

• Inicjał z Deus Qui (Boże któryś)

• Ewangeliarz emmerański

• Koniec XI lub początek XII w.

• Kodeks purpurowy

• Bardzo bogato zdobiony

• Jasna kolorystyka

• 13 miniatur całostronicowych

• Cesarz Henryk na majestacie

• Przedstawienia czterech ewangelistów

• Chrystus na majestacie

• Św. Emmeran

• Ukrzyżowanie

• Ewangeliarz gnieźnieński

• Koniec XI w.

• Wzory bawarskie

• Kodeks złoty

• Nazywany mszałem św. Wojciecha

• Import z Czech

• Wykonany w Pradze specjalnie dla Polski

• Trafił do Polski prawdopodobnie jako dar

• 20 miniatur całostronicowych

• Przedstawienie życia Chrystusa

• Podobno w czasie koronacji król przysięgał na niego

• Ewangeliarz płocki

• Inaczej => ewangeliarz pułtuski

• Ok. 1085

• Dla klasztoru benedyktynów w Płocku

• Złoty kodeks

• Miniatury z genealogią Chrystusa

• Np. mały Jezus z królem Dawidem

• Ikona z Herodem i rzezią niewiniątek

• Pastorały

• Krzywo zakończone

• Na końcach ozdoby

• Gł. Głowy smoków

• Pastorały z Tyńca (ok. 1070)

• Kielichy i patery z Tyńca

• Biskupi brali je w podróże

• Małe i lekkie

• Proste

• Później wykonywano je, żeby włożyć biskupowi do grobu

• Z insygniami biskupa

• Krzyżyk ze srebra

• X-XI w.

• Ceramiczne posadzki

• Z głównych kościołów w Polsce

• Motywy roślinne i geometryczne

XII WIEK

• I okres intensywniejszego rozwoju sztuki

• Śmierć Władysława Hermana i koronacja Krzywoustego

• Wrocław staje się ważnym artystycznie miastem (!!)

• Pojawiają się kościoły parafialne

• Pierwsze witraże w Polsce

• Rzeźba nagrobna

• Dla mężczyzn

• Dla świeckich

• Pierwsze rzeźbione tympanony

• Najstarsze we Wrocławiu

• Dobry okres dla złotnictwa

• W klasztorach (dzięki mnichom z zagranicy)

• Ewangeliarz kruszwicki

• 1160- 1175

• Złoty kodeks

• Nawiązuje do tradycyjnych rękopisów z XI w.

• Niektóre miniatury bardzo kolorowe i bardzo jasne barwy

• Powstał w Saksonii

• Ewangeliarz Anastazji

TU CHYBA NICZEGO NIE BRAKUJE, ALE NIE JESTEM PEWNA

13.01.2007

• Późne malarstwo romańskie

• Dynamiczne

• Miniatura z przedstawieniem przekazania Mojżeszowi 10 przykazań

• XII- XIII w.

• Bardzo kolorowe

• Dynamiczne

• Późnoromański styl malarstwa

• W katedrze wawelskiej

• Srebrna skrzynka z katedry wawelskiej

• Na relikwie św. Stanisława

• Import ze wschodu

• Dekoracja przypomina perska, egipska, i z Ziemi Świętej

• Relikwiarz z Czerwińska

• Import z Francji, z Limoge

• Przedstawienia Chrystusa, apostołów, świętych

• Dekoracje tapetowe

• Relikwiarz z Włocławka

• Schyłek XII w.

• Bardzo płaski

• Najbardziej zdobiona jest pokrywa

• Import

• Monety

• Prymitywne

• Czasami miały napisy

• Pierwsze za Bolesława Chrobrego

• Dekoracje:

• Krzyż

• Kościół (b. prymitywne)

• PRINCEPS POLONIE => pierwsze dzieło, w którym użyto nazwy Polska (!!), za Bolesława Chrobrego

• Duch św. Jako gołębica

• Aktualne wydarzenia => w czasach rozbicia dzielnicowego

• Św. Wojciech

• Orzeł

• Pieczęcie

• Mieszka Starego

• Bardzo dobrze wykonana

• Konna

• Przed połową XII w.

• Gród w Kaliszu

• Za Mieszka Starego

Jest on tam pochowany

• Po Poznaniu i Gnieźnie najważniejszy gród w Wielkopolsce

• Był rozbudowywany

• Był tam kościół

• Miał witraże (!!)

• Miejscowy lud rozebrał cały kościółek (był drewniany)

• Znaleziono insygnie władzy królewskiej => srebrny krzyż

• Drewno obłożone metalem

• Figura szachowa (laufer)

• XII w.

• Na Wawelu

• Z kości

• Wykonywano je w Anglii i Skandynawii

• Z rogów, kości (najkosztowniejsze z kości morsa)

• We Wrocławiu na Placu Uniwersyteckim znaleziono inną figurę- rycerz z rogu jelenia, dużo lepiej wykonana

• Opactwo na Ołbinie (Wrocław)

• Największy klasztor benedyktyński w Polsce

• Fundator => Piotr Włostowic

O TYM OPACTWIE BYŁ CAŁY WYKŁAD, ALE NIE ZA BARDZO SŁUCHAŁAM…

9

---