Dr Adrianna Łukaszewicz
Wstęp do ekonomii
Wykład
Rok akademicki 2007/2008 semestr letni
Celem wykładów z ekonomii jest zapoznanie studentów SWPS z podstawowymi zagadnieniami z zakresu teorii ekonomii, jak również z aktualnymi problemami ekonomicznymi kraju, Unii Europejskiej i gospodarki światowej. Wykład będzie obejmował 8 modułów, każdy po 3 godziny (łącznie 24 godziny).
Wykład zakończy się egzaminem w formie testu. Do uzyskania pozytywnej oceny niezbędnym będzie osiągnięcie minimum 50% poprawnych odpowiedzi.
UWAGA! Egzamin będzie obejmował materiał z podręcznika oraz treści przekazane w trakcie wykładu
Obowiązujący studentów podręcznik: Begg, Fisher, Dornbush, Mikro i makroekonomia, PWE, 2003. Dla wykładu nr 3 zalecana literatura to: Roman Milewski „Podstawy ekonomii”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999 .
Alternatywnie w ciągu roku można korzystać z podręcznika lub z podręcznika P. Samuelsona, W. Nordhausa, Ekonomia t. 1 i 2, PWN 1995 lub innych podręczników akademickich.
Wykład 1 i 2
Wprowadzenie do ekonomii
Popyt, podaż i rynek. Reakcje popytu na zmiany cen i dochodów
Definicja ekonomii, ekonomia jako nauka społeczna, homo economicus, ograniczoność zasobów i jej skutki dla człowieka, krzywa możliwości produkcyjnych. Podział ekonomii na mikro i makro.
Zainteresowania ekonomii: co? jak? i dla kogo produkować?
Podział na ekonomię pozytywną i normatywną. Systemy ekonomiczne
Co to jest rynek? Popyt i podaż na rynku. Ruch po krzywej popytu/podaży a przejście na inną krzywą. Cena równowagi . Przypadki szczególne trwałego istnienia stanu nierównowagi rynkowej: cena maksymalna i minimalna. Skutki stosowania cen minimalnych na przykładzie cen produktów rolnych w krajach UE i w Polsce
Stan nierównowagi rynkowej (odejście od ceny równowagi) i mechanizm przywracania równowagi rynkowej.
Elastyczność cenowa, dochodowa oraz mieszana popytu. Dobra normalne i niższego rzędu. Wykorzystanie wiedzy z zakresu popytu, podaży i elastyczności do badań rynkowych na poszczególne grupy produktów.
Literatura: Begg, Fisher, Dornbush, rozdziały 1, 3 oraz 5
Wykład 3
Organizacje gospodarcze. Formy rynku.
Zasady działania rynku kapitałowego
Od manufaktury do przedsiębiorstwa- etapy rozwoju firm: firma jednoosobowa, s.c., S.A., korporacje ponadnarodowe
Konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol- cechy charakterystyczne, analiza porównawcza.
Podstawowe instrumenty finansowe: akcje i obligacje
Instytucje rynku kapitałowego: inwestorzy (indywidualni i instytucjonalni), banki inwestycyjne, giełdy papierów wartościowych.
Wybór portfela inwestycyjnego jako sposób zmniejszania ryzyka w działalności inwestycyjnej.
Zasady działania Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych. Instytucje giełdowe.
Literatura: R. Milewski, s. 24-27 oraz 163-171, 203-230, 483-487
Wykład 4
Dochód narodowy , jego mierniki i determinanty
Ruch okrężny w gospodarce .
Mierniki dochodu narodowego- jakie istnieją oraz kiedy i po co powstały?
Konsumpcja i inwestycje-cechy szczególne. Popyt globalny. Produkcja równowagi. Rewolucja Keynesowska- odkrycie APC, MPC i MPS.
Prosty mnożnik inwestycyjny i jego znaczenie dla tłumaczenia wahań koniunktury.
Paradoks zapobiegliwości i jego wpływ na koniunkturę.
Literatura: Begg..., rozdz. 20, 21 a także 25.1. oraz 25.2.
Wykład 5
Rola państwa w gospodarce rynkowej. Podstawowe elementy polityki gospodarczej państwa. Polityka fiskalna .
Definicja państwa. Funkcje państwa w gospodarce (państwo: dóbr publicznych, rozwojowe, stabilizacji makroekonomicznej, regulujące nieefektywności rynkowe, sprawiedliwości społecznej, socjalne). Funkcja redystrybucyjna oraz alokacyjna.
Ewolucja roli państwa w gospodarce kapitalistycznej (wzrost udziału w PKB oraz wzrost zakresu usług świadczonych przez państwo). Ekonomiczne funkcje państwa (opcja socjalistyczna i kapitalistyczna).
Wpływ socjalizmu na zwiększenie roli państwa w kapitalizmie.
Koncepcje państwa opiekuńczego i liberalnego
Co to jest polityka fiskalna? Budżet państwa a popyt globalny (strona dochodowa i wydatkowa). Deficyt budżetowy- dlaczego istnieje? Mnożnik zrównoważonego budżetu.
Dług publiczny a deficyt budżetowy. Za i przeciw deficytowi budżetowemu.
Warunki Traktatu z Maastricht.
Automatyczne stabilizatory i aktywna polityka fiskalna.
Literatura: Begg..., rozdz. 4, 22.1.- 22.6.
Wykład 6
Pieniądz i system bankowy
Historia pieniądza: dobra, kruszce (waluta złota i bimetalizm), pieniądz papierowy.
Prawo wypierania pieniądza dobrego przez zły (na przykładzie historii i współcześnie).
Pieniądz symboliczny, pieniądz bezgotówkowy.
Od kantoru do banku. Na czym zarabia bank? Rezerwy bankowe. Współczynnik kreacji depozytów i mnożnik kreacji pieniądza bankowego- od czego zależą?
Rodzaje banków: centralny, komercyjne, inwestycyjne, uniwersalne, specjalistyczne.
Bank centralny- jego funkcje . Metody oddziaływania banku centralnego na podaż pieniądza (system bankowy). Zasady prowadzenia polityki monetarnej.
Polski system bankowy przed 1989 rokiem i obecnie. Znaczenie Rady Polityki Pieniężnej, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i Krajowej Izby Rozrachunkowej.
Literatura: Begg..., rozdz. 23, 24.1- 24.4.
Wykład 7
Bezrobocie
Zatrudnienie i bezrobocie. Ludność w wieku produkcyjnym a zasoby siły roboczej. Definicja bezrobocia. Bezrobocie jawne i ukryte. Bezrobocie krótkookresowe i długotrwałe.
Przyczyny bezrobocia: wzrost wydajności, wzrost kosztów pracy, recesja. Zależność wyboru techniki produkcji od kosztów pracy i kosztów kapitału.
Rodzaje bezrobocia. Bezrobocie dobrowolne (naturalne) i przymusowe.
Cel zasiłków dla bezrobotnych i geneza ich powstania. Przyczyny walki z bezrobociem
Sytuacja na rynku pracy w Polsce- wielkość bezrobocia oraz jego cechy szczególne
Sytuacja na rynku pracy w krajach Unii Europejskiej. Metody walki z bezrobociem
Literatura: Begg, ...., rozdz. 27
Wykład 8
Handel i finanse międzynarodowe
Argumenty za otwarciem rynku i protekcjonizmem, ochrona rynku przed nieuczciwą konkurencją. Ewolucja podejścia do wymiany międzynarodowej w czasie.
Cła i pozostałe narzędzia polityki handlowej.
Eksport i import. Krańcowa skłonność do importu. Bilans handlowy i bilans płatniczy państwa. Deficyt bilansu płatniczego i handlowego- skutki dla gospodarki.
Kursy walutowe- sztywny, półpłynny, płynny Bilans płatniczy a kurs walutowy. Międzynarodowe przepływy kapitału.
Literatura: Begg, ..., 22.7. oraz 29
1