27.Renesans karoliński w interpretacji Hausera i Le Goffa
Le Goff:
Odrodzenie karolińskie jest wyolbrzymiane, renesans karoliński jako końcowy wynik serii małych renesansów ( od 680 roku widoczne w Corbie, w Tours, W Sankt Gallen, W Bobbio, Yorku, Pawii, Rzymie)
Odrodzenie karolińskie nie było nowatorskie, stworzony przez nie program szkolny jest programem szkół przykościelnych
Kultura dworu karolińskiego, to kultura królów barbarzyńskich- turnieje słowne, zagadki, uczone „pytania”- rodzaj „rozrywek umysłowych”- Królewska Akademia uprawia właściwie towarzyskie zabawy
Jest to prowincjonalny dwór książęcy- Cesarz umie czytać- to dużo jak na człowieka świeckiego ( ale pisać nie umie)
Odrodzenie karolińskie było odpowiedzią na powierzchowne potrzeby małej grupy społecznej
Miało zapewnić minimum wykształcenia nielicznym wysokim urzędnikom królewskim
Kultura jako rozrywka i przedmiot estetycznej rozkoszy, możność wynoszenia się ponad innych („ jest pomocna w rządzeniu nie prze to, że kształci pospólstwo, ale przez to, że je onieśmiela”)
Rękopisy jako przedmioty zbytku, nie służą wysiłkowi intelektualnemu. Książki nie czyta się tylko się ją ogląda - nacisk położony na kaligrafię
Mimo to renesans karoliński był etapem w konstytuowaniu się intelektualnego i artystycznego wyposażenia wieków średnich
Poprawione i ulepszone rękopisy dawnych pisarzy, nowe dzieła
Alkuin- ulepsza program sztuk wyzwolonych, Hraban Maur- encyklopedia De universo
Pisarze karolińscy stają się nowymi intelektualnymi autorytetami, tak samo niektóre budowle np. kaplica pałacowa w Akwizgranie- często naśladowany wzór
Waga odrodzenia- przekazuje ludziom średniowiecza zamiłowanie do jakości, do poprawności tekstu, do kultury humanistycznej, przekonanie, że wykształcenie jest jednym z najistotniejszych obowiązków i jedną z głównych sił państwa i panujących
Stworzyło autentyczne arcydzieła- miniatury, zamiłowanie do konkretu, swoboda rysunku, świetność koloru
Ocena- renesans karoliński był zrywem nieudanym, stłumionym przedwcześnie, jest jednak pierwszą manifestacją dłuższego i głębszego odrodzenia - które utrwali się miedzy X i XIV stuleciem
Hauser:
W Akwizgranie zgromadzona - akademia literacka, pałacowa pracownia artystyczna i najlepsi uczeni świata.
Karol Wielki tworzy prawzór europejskich dworów książęcych „ognisko muz”, władca odnosi się z prawdziwym zainteresowaniem do nauki, sztuki i literatury
Karol Wielki kieruje się własnym programem kulturalnym- zamierza odnowić kulturę umysłową, chce wychować dla administracji wyszkolony personel
Na dworze istnieje literackie zrzeszenie poetów i uczonych- regularne posiedzenia i konkursy- tworzą Akademię
Pracownia pałacowa- ilustrowane rękopisy, przedmioty rzemiosła artystycznego
Program kulturalny- wskrzeszenie antyku
Odrodzenie karolińskie różni się od chrześcijańskiego antyku- nie kontynuuje po prostu rzymskiej tradycji, ale na nowo ją odkrywa
Sztuka karolińska przezwycięża ornamentalny styl płaszczyznowy epoki wędrówek ludów i ukazuje znowu ciało ludzkie w jego przestrzennej trójwymiarowości
Nie tylko figuralne, ale częściowo iluzjonistyczne pojmowanie sztuki, malarsko- impresjonistyczne widzenie charakterystyczna dla sztuki antyku
Psałterz z Utrechtu - rysunki piórkiem , stylistycznie sięgają do wzorów chrześcijańsko - orientalnych, styl lokalny szkoły w Reims
Szeroki, malarski styl całostronicowych miniatur, soczyste farby kryjące- kierunek szkoły pałacowej w Akwizgranie
Źródłem rozmaitych stylów- odmienna pozycja społeczna zleceniodawców
Pracownia pałacowa- ośrodek aktywności artystycznej, przez nią organizowane skryptoria klasztorne
Liczne skryptoria- świadczy o tym duża liczba zachowanych rękopisów oraz ich rozmaita jakość artystyczna
Wytwory wszystkich pracowni mają rys wspólny- są stosunkowo małego formatu, kłóci się to ze zmierzającą do monumentalności tendencja sztuki dworskiej, jednak zamiłowanie sztuki karolińskiej do małego formatu, wiąże się z niespokojnym charakterem ówczesnego życia, z jego licznymi cechami koczowniczymi
2