Gminy w strukturze państwa;
Określenie prawa komunalnego
1.W Austrii, podobnie jak w RFN, kraje federalne posiadają własne parlamenty krajowe i rządy z premierami. W tym sensie można porównywać organizację państwową poszczególnych landów z Polską, która w całości stanowi państwo unitarne.
W Austrii zarówno federacja, landy, miasta z własnym statutem, związki gmin i gminy posiadają osobowość prawną (cywilną i publicznoprawną) oraz wybieralne organy. Są to tzw. korporacje, czyli związki prawa publicznego.
Okręgi rządowe natomiast, to jednostki istniejące zamiast powiatu, są niesamodzielne, nie posiadają wybieralnych organów i wchodzą w skład krajów związkowych, na ich czele stoją prezydenci.
Podstawowymi jednostkami podziału terytorialnego państwa są gminy, które ukształtowane zostały zasadniczo w granicach historycznych. Orzecznictwo Sądu Konstytucyjnego zagwarantowało nawet poszczególnym gminom tzw. „prawo nienaruszonej egzystencji”. Jednak od lat 70 rozpoczęto proces łączenia mniejszych gmin, ustalono wtedy, że minimalna liczba mieszkańców ma wynosić 1000.
Organizacja gmin jest uregulowana:
w Konstytucji Związkowej
w ustawodawstwie landów, a więc w ośmiu ordynacjach gminnych (wyjątek stanowi Wiedeń, który ma status miasta, landu i stolicy).
W prawach miejskich dla miast z własnym statutem, co wymaga zgody rządu federalnego, ponieważ takie miasto wykonuje również pośrednia administracje federalną. Prawa miejskie nadano tylko kilkunastu miastom, m.in. Krems, Linz, Salzburg, Innsbruck
Miasta z własnym statusem, pomimo iż różnią się od innych gmin charakterem zadań (miejskich) i wykonywaniem administracji okręgowej w imieniu państwa, traktowane są również jako gminy, czyli samorząd terytorialny.
2. Prawo komunalne - to całokształt norm prawnych składających się na organizację, zadania i formy działania instytucji komunalnych. W Austrii należą do nich gminy i związki gmin. Przepisy komunalne dotyczące gmin są uzupełniane przez przepisy o przedsiębiorstwach komunalnych, ustawy podatkowe oraz przez konstytucję Austrii i konstytucje krajowe.
Znaczną część przepisów prawa administracyjnego stanowią przepisy szczegółowe oraz przepisy określające kompetencje organów gmin.
Konstytucja określa gminę jako osobę prawną z terytorialnym zakresem działania, która wykazuje uniwersalność kompetencji nieograniczoną szczegółowymi celami. Gmina wykonuje także działania na rzecz administracji państwowej wszystkich szczebli, natomiast jako podmiot samorządu wykonuje ona swoje zadania w ramach ustaw bez wytycznych kierowanych przez państwo.
Zadania gmin w Ausrtii określa się jako „trzecią siłę” obok federacji i landów. Dzieli się je na:
zadania własne i samorządowe (obowiązkowe i fakultatywne)
zadania zlecone przez państwo
Do zadań obowiązkowych należą np. budowa i utrzymanie dróg gminnych, planowanie przestrzenne i budowlane, utrzymanie szkół, zaopatrzenie w wodę, energię itd.
Wśród zadań fakultatywnych wyróżnia się np. rozbudowę instytucji kulturalnych, organizację wypoczynku mieszkańców itp.
Listy tych zadań są określone w ordynacjach gminnych , statutach gmin oraz w innych uchwałach rad gmin.
Ważnych elementem funkcjonowania samorządu gminnego jest samodzielne i demokratyczne wyłanianie podstawowych organów bez ingerencji państwa.
Organizacja gmin w Austrii
Art.. 117 Konstytucji Austrii określa następujące organy w gminie:
Radę Gminy - organ kolegialny wybierany przez obywateli jako ciało przedstawicielskie w gminie
Zarząd gminy ( w miastach z własnym statusem jest to Senat Miejski lub Rada miejska) - obowiązuje tu zasada proporcjonalnego udziału odzwierciedlającego układ sił politycznych w radzie gminy
Burmistrza - wybieranego przez radę gminy. Sprawy gminy są załatwiane w Urzędzie Gminy (miejskim lub magistracie), na jego czele stoi fachowy urzędnik, bądź prawnik.
Rada gminy ma pozycję lokalnego parlamentu, pełni funkcje decyzyjne i kontrolne wobec innych organów w gminie.
Akty prawne rady gminy to:
statuty
rozporządzenia
decyzje
Rada gminy reprezentuje interesy mieszkańców, jest najwyższym organem w gminie, któremu podporządkowany jest Zarząd i burmistrz. Pełni ona także funkcje doradczą wobec tych organów, głównie jednak podejmuje rozstrzygnięcia i decyduje o zakresie przyznanej jej generalnej kompetencji w realizacji miejscowych spraw gminy. , rozstrzyga o budżecie gminy, jej wydatkach oraz udziela zarządowi absolutorium.
Liczba radnych zależy od wielkości gminy i może wynosić od 7 do 39 osób. W gminach z własnym statutem (przeważnie są to miasta) rady liczą zwykle ponad 40 członków. Rada podejmuje uchwały zwykłą większością głosów.
Rada może tworzyć komisje, których członkowie są powoływani wg układu sił politycznych w radzie. Komisje mogą bezpośrednio rozstrzygać w sprawach administracyjnych lub mieć tylko charakter pomocniczy.
Zarząd gminy tworzą:
burmistrz
zastępcy burmistrza
pozostali członkowie
Większość krajowych ordynacji gminnych przewiduje wybór zarządu na czas kadencji rady (z wyjątkiem Tyrolu) przez radę spośród jej członków, odbywa się to zazwyczaj na pierwszym posiedzeniu rady.
Do podstawowych zadań zarządu gminy zaliczyć można:
przygotowywanie obrad rady gminy i składanie wniosków
administrowanie majątkiem gminy
wykonywanie uchwał i decyzji rady gminy
Najważniejsze kompetencje rada gminy zastrzega sobie.
W gminach statutowych (miastach) sprawy senatu miasta rozdzielanie są resortowo na członków senatu, co określa ich odpowiedzialność
Do kompetencji burmistrza należą:
reprezentacja gminy na zewnątrz
stanowi on pierwszą instancję w sprawach gmin
zarządza majątkiem gminy i wykonuje bieżącą administrację sprawami gospodarczymi
zajmuje się realizacją budżetu
zwołuje posiedzenia rady gminnej i zarządu jako jej przewodniczący, kieruje ich posiedzeniami i wykonuje uchwały
w przypadku niebezpieczeństwa burmistrzowi przysługuje prawo wydawania rozporządzeń policyjnych i podejmowania rozstrzygnięć za inne organy
jest kierownikiem urzędu gminy (magistratu) i przełożonym osób zatrudnionych w gminie
prowadzi sprawy zlecone gminie
W sprawach dotyczących federacji burmistrz związany jest instrukcjami wojewody krajowego, a w sprawach landu instrukcjami rządu krajowego.
Jak stanowi konstytucja federalna w każdej gminie musi funkcjonować urząd gminy, a w miastach z własnym statusem magistrat. Urzędy te są wyłącznie organami pomocniczymi w gminie, choć statuty niektórych miast przyznają im pewne kompetencje władcze. Ordynacje gmin przewidują tez powołanie skarbnika gminnego lub miejskiego.
W miastach podzielonych na dzielnice lub w gminach podzielonych na sołectwa, na ich czele stoją naczelnicy pełniący funkcje doradcze lub działający z upoważnienia burmistrza.