Michał Słowiński „Nauka o literaturze i jej działy”
Nauka o literaturze (literaturoznawstwo) jest dyscypliną humanistyczną, którą dzieli się na
trzy dziedziny: teorię literatury, historię literatury oraz krytykę literacką. Przedmiotem zainteresowań tych dziedzin jest literatura piękna, czyli wszystkie te twory językowe, które spełniają estetyczne oczekiwania odbiorców (funkcja poetycka).
1) Teoria literatury zajmuje się literaturą piękną badając samo dzieło literackie, ale także zajmuje się procesem rozwoju danej dziedziny utworów literackich.
Teoria literatury dzieli się na:
Teorię dzieła literackiego (poetyka)
Teorię procesu historycznoliterackiego
2) Poetyka zajmuje się przede wszystkim sposobem istnienia dzieła literackiego jako tworu językowego, określanego przez funkcję poetycką, a także usiłuje sformułować i uporządkować zasady rządzące budową utworu literackiego.
Poetyka dzieli się na:
Opisową (bada kategorie strukturalne w zakresie stylistyki i kompozycji)
Historyczną (bada przemiany, jakim podlegają w czasie systemy środków stylistycznych)
Typologia utworów opracowana przez poetykę:
Rodzaje literackie (epika, liryka, dramat)
Gatunki literackie (Np. powieść, komedia, oda)
Odmiany gatunkowe (Np. powieść fantastyczna, komedia charakterów)
Teoria procesu historycznoliterackiego zajmuje się dziełami jako elementami szerszych struktur literackich, których współistnienie i ewolucja podlegają pewnym prawidłowościom.
Historia literatury szczegółowo opisuje przebieg procesu historycznoliterackiego oraz jego poszczególne etapy. Bada związki literatury z rozwojem społecznym narodu, z wydarzeniami historycznymi, a także z innymi dziedzinami sztuki, filozofią czy ideologią głównym jednak celem historii literatury jest zbadanie zadań literatury pięknej w epokach historycznych.
Krytyka literacka tylko w pewnym zakresie jest dyscypliną naukową - dopóki jej celem jest budowanie wiedzy o literaturze współczesnej. W większym zakresie krytyka literacka jest formą działalności kulturalnej - jest pośrednikiem między dążeniem pisarzy a oczekiwaniem odbiorów oraz ocenia osiągnięcia literatury współczesnej.