1. Administracyjny status obywatela - obywatelstwo polskie

1. Sposoby nabycia i utraty obywatelstwa

1. Nabycie:

• z mocy prawa;

• przez nadanie obywatelstwa polskiego;

• przez uznanie za obywatela polskiego;

przez przywrócenie obywatelstwa polskiego;

2. Utrata:

• zrzeczenie się

2. właściwość organów administracyjnych w tym zakresie

• wniosek składa się do wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub do konsula

• wniosek razem z opinią przekazywany jest do Prezydenta RP - on podejmuje decyzję

2. Prawo o zgromadzeniach

1. Zgromadzenie publiczne

• Zgromadzeniem jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska

2. Jak się uzyskuje pozwolenie na odbycie zgromadzenia

• Organizator zgromadzenia publicznego zawiadamia organ gminy w taki sposób, aby wiadomość o zgromadzeniu dotarła nie później niż na 3 dni, a najwcześniej 30 dni przed datą zgromadzenia.

• Zawiadomienie powinno zawierać następujące dane:

• imię, nazwisko, datę urodzenia i adres organizatora oraz nazwę i adres osoby prawnej lub innej organizacji, jeżeli w jej imieniu organizuje on zgromadzenie,

• cel i program oraz język, w którym będą porozumiewać się uczestnicy zgromadzenia,

• miejsce i datę, godzinę rozpoczęcia, planowany czas trwania, przewidywaną liczbę uczestników oraz projektowaną trasę przejścia, jeżeli przewiduje się zmianę miejsca w czasie trwania zgromadzenia,

• określenie planowanych przez organizatora środków służących zapewnieniu pokojowego przebiegu zgromadzenia oraz środków, o których dostarczenie zwraca się do organu gminy.

3. Obowiązki organizatora-prowadzącego zgromadzenie

• Zgromadzenie publiczne powinno mieć przewodniczącego, który otwiera zgromadzenie, kieruje jego przebiegiem oraz zamyka zgromadzenie.

• Przewodniczącym jest organizator zgromadzenia, chyba że powierzy on swoje obowiązki innej osobie albo uczestnicy zgromadzenia za jego zgodą wybiorą innego przewodniczącego.

• Przewodniczący odpowiada za zgodny z przepisami prawa przebieg zgromadzenia i podejmuje w tym celu przewidziane w ustawie środki.

• Przewodniczący ma prawo zażądać opuszczenia zgromadzenia przez osobę, która swoim zachowaniem narusza przepisy ustawy albo uniemożliwia lub usiłuje udaremnić zgromadzenie. W razie niepodporządkowania się żądaniu, przewodniczący może zwrócić się o pomoc do policji lub straży miejskiej.

• Jeżeli uczestnicy zgromadzenia nie podporządkują się zarządzeniom przewodniczącego wydanym w wykonaniu jego obowiązków lub gdy przebieg zgromadzenia sprzeciwia się niniejszej ustawie albo narusza przepisy ustaw karnych, przewodniczący rozwiązuje zgromadzenie.

3. Zbiórki publiczne

1. Definicja - publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze na pewien z góry określony cel

2. Pozwoleń na przeprowadzenie zbiórki udzielają, w drodze decyzji administracyjnej:

• Wójt, burmistrz (prezydent miasta) - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze gminy lub jego części,

• starosta - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze powiatu lub jego części obejmującej więcej niż jedną gminę,

• marszałek województwa - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze województwa lub jego części obejmującej więcej niż jeden powiat,

• minister właściwy do spraw wewnętrznych - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze obejmującym więcej niż jedno województwo.

4. Fundacje i stowarzyszenia

1. Rodzaje:

1. Fundacje: dla celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności, takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.

2. Stowarzyszenia: stowarzyszenia i stowarzyszenia zwykłe (nieposiadające osobowości prawnej)

2. Sposoby powoływania do życia

1. Fundacje

• Fundacje mogą ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą

• Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Zachowania tej formy nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie

• Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego

2. Stowarzyszenia

• Osoby w liczbie co najmniej piętnastu, pragnące założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski

• Komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, a także informację o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia

• Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego

3. Likwidacja

1. Fundacje

• Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem, właściwy minister lub starosta może wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia tych uchybień w działalności zarządu albo może żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu fundacji. Po bezskutecznym upływie terminu albo w razie dalszego uporczywego działania zarządu fundacji w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji, właściwy minister lub starosta może wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządcy przymusowego.

2. Stowarzyszenia

• W razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały, likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej. W razie rozwiązania stowarzyszenia przez sąd, zarządza on jego likwidację, wyznaczając likwidatora.

• Obowiązkiem likwidatora jest przeprowadzenie likwidacji w możliwie najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia przed nieuzasadnionym uszczupleniem

• Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny

5. Cudzoziemcy

1. Definicja - Cudzoziemiec w rozumieniu przepisów ustawy jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego; potocznie - każdy obcokrajowiec, bez względu na jego status prawny.

2. Prawa na terytorium RP - mogą być realizowane przede wszystkim poprzez:

• tworzenie i wstępowanie do stowarzyszeń

• prowadzenie na terytorium RP działalności gospodarczej

• mogą podejmować i odbywać w Polsce studia, studia doktoranckie, podyplomowe, staże naukowe, kursy specjalizacyjne podnoszące kwalifikacje zawodowe

• mogą korzystać z opieki jako stypendyści strony polskiej, odpłatnie, albo tez bez odpłatności i świadczeń

3. Ograniczenia praw cudzoziemców

• wykonywanie pewnych zawodów(wymaga zezwolenia wydawanego przez wojewodę)

• wykonywanie praw politycznych

• zakaz zajmowania pewnych stanowisk i urzędów

• ograniczenia w dostępie do oświaty

• pewne ograniczenia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zakupu nieruchomości (wymagane jest zezwolenie MSWiA wydawane za zgoda MON i w przypadku nieruchomości rolnych za zgoda Min. Rolnictwa i Gosp. Żyw.)

• pomoc społeczna świadczona z budżetu państwa

4. obowiązki obcokrajowca

• posiadanie ważnego dokumentu paszportowego (dokumentu podróży)

• zezwolenia zwanego wizą

• udokumentowane środki pozwalające pokryć koszty wjazdu, wyjazdu, przejazdu i pobytu w kraju lub dokumenty umożliwiające uzyskanie takich środków

• zezwolenie na wjazd do innego państwa lub na powrót do kraju pochodzenia, jeżeli takie zezwolenie jest wymagane

• posiadanie środków finansowych, może być potwierdzone przez okazanie zaproszenia wpisanego do ewidencji zaproszeń

• zwolnienie z obowiązku posiadania wizy możliwe jest w wyniku zastosowania dwustronnych umów międzynarodowych, posiadania przez cudzoziemca karty czasowego pobytu (udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony) lub stałego pobytu (zezwolenie na osiedlenie się na czas oznaczony)

6. dowody osobiste i paszporty

1. kto wydaje:

• Paszporty i paszporty tymczasowe w Rzeczypospolitej Polskiej wydaje, odmawia ich wydania i unieważnia wojewoda właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby ubiegającej się o dokument paszportowy, a w razie braku takiego miejsca - według ostatniego miejsca stałego pobytu tej osoby, a za granicą - konsul.

• Paszporty dyplomatyczne i paszporty służbowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych wydaje, odmawia ich wydania i unieważnia minister właściwy do spraw zagranicznych

2. Kto otrzymuje / rodzaje paszportów:

1. Dowód osobisty:

• Każdy obywatel polski, zamieszkujący w Polsce ma obowiązek posiadania dowodu osobistego, jeśli ukończył 18 lat, lub po ukończeniu 15 lat , gdy pozostaje w stosunku pracy, albo nie pozostaje pod władzą rodzicielska lub nie zamieszkuje z rodzicami.

• Na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów dowód osobisty może być wydany osobie, która nie ukończyła 13 roku życia.

2. Paszport:

• może być wydany małoletniemu, który ukończył 5 lat,

• na żądanie rodziców może być wydany małoletniemu, który nie ukończył 5 lat

3. Paszport tymczasowy:

• małoletni, którzy nie ukończyli 5 lat;

• osoby przebywającym za granicą, na czas oczekiwania przez nie na doręczenie paszportu sporządzonego w Rzeczypospolitej Polskiej;

• osoby przebywające czasowo w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą, na powrót do miejsca stałego pobytu;

• osoby przebywające w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą, w udokumentowanych nagłych przypadkach związanych z chorobą lub pogrzebem członka rodziny

4. Paszport dyplomatyczny:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;

• Marszałek i wicemarszałkowie Sejmu;

• Marszałek i wicemarszałkowie Senatu;

• Prezes i wiceprezesi Rady Ministrów;

• ministrowie, sekretarze i podsekretarze stanu;

• posłowie i senatorowie;

• posłowie do Parlamentu Europejskiego wybrani w Rzeczypospolitej Polskiej;

• Prezes, Wiceprezes i sędziowie Trybunału Konstytucyjnego;

• Pierwszy Prezes i Prezesi Sądu Najwyższego;

• Prezes i wiceprezesi Naczelnego Sądu Administracyjnego

• Paszporty dyplomatyczne otrzymują także małżonkowie wyżej wymienionych osób (oprócz małżonków posłów i senatorów oraz posłów do Parlamentu Europejskiego), jeżeli towarzyszą im w podróży służbowej poza granicami kraju.

• Uprawnionymi do otrzymania paszportu dyplomatycznego są również osoby zajmujące stanowiska lub pełniące funkcje: w służbie zagranicznej, które posiadają stopień dyplomatyczny; związane z przywilejami i immunitetami dyplomatycznymi na podstawie umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub zwyczajów międzynarodowych; w wyniku skierowania do pracy w organizacjach międzynarodowych

• Uprawnieni do otrzymania paszportu dyplomatycznego są także byli Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej, byli Prezesi Rady Ministrów oraz byli Ministrowie Spraw Zagranicznych, którzy zostali powołani do pełnienia tych funkcji, poczynając od dnia 24 sierpnia 1989 r.

5. Paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych:

• członkom służby zagranicznej nieposiadającym stopnia dyplomatycznego oraz innym osobom skierowanym do wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej,

• członkom rodziny jeżeli pozostają z nimi we wspólnocie domowej i przesiedlają się z nimi za granicę,

• członkowie rodzin nieprzesiedlający się za granicę w celu odwiedzin tych osób

3. Co poświadczają dokumenty paszportowe:

• Poświadczają obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie ten dokument zawiera (imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, płeć, wizerunek twarzy, PESEL, dane biometryczne).

7. Ewidencja ludności i obowiązki meldunkowe

1. Rodzaje obowiązków meldunkowych

• Zameldowanie lub wymeldowanie z miejsca stałego pobytu

• Zameldowanie lub wymeldowanie z miejsca pobytu czasowego trwającego do dwóch miesięcy

• Zameldowanie lub wymeldowanie z miejsca pobytu czasowego trwającego ponad dwa miesiące

• zameldowanie o urodzeniu dziecka

• zameldowanie o zmianie stanu cywilnego

• zameldowanie o zgonie osoby

2. Kto prowadzi i w jakiej formie ewidencję ludności

• ewidencja ludności polega na rejestracji danych o miejscu pobytu osób fizycznych, o ich urodzeniach, dotyczących obowiązku wojskowego, zmianach stanu cywilnego, obywatelstwa, imion i nazwisk oraz o zgonach

• Rejestrowanie tych zdarzeń należy do gminy jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej

• Ewidencja ludności prowadzona jest w systemie informatycznym i kartotecznym w formie gminnego zbioru meldunkowego

8. Akty stanu cywilnego

1. Definicja

• jako samo zdarzenie bądź czynność prawna (miał miejsce akt urodzenia czy akt zgonu; nastąpiło zawarcie związku małżeń­skiego)

• jako for­malne zarejestrowanie tego zdarzenia przyjmujące postać urzędowego wpisu określanego mianem: aktu urodzenia, aktu małżeństwa i aktu zgonu

2. W jaki sposób się ewidencjonuje:

Rejestracji stanu cywilnego osób dokonuje się w księ­gach stanu cywilnego (albo na luźnych drukach, które następnie - nie więcej niż 500 aktów - łączy się w księgę), które prowadzi się w jednym egzemplarzu oddzielnie dla każdego rodzaju akt. Rejestracja może być równocześnie prowadzona w systemie komputerowym z zachowaniem wymaganej prawem ochrony zgromadzonych w nim danych.

Czynność z zakresu rejestracji dokonywana jest w trzech podstawowych formach działania:

• aktu stanu cywilnego- sporządza się je najczęściej na podstawie zgłoszenia (tzw. akty typowe), ale także na podstawie: protokołów, decyzji administracyjnych, orzeczeń sądu oraz wypisów z ksiąg stanu cywilnego;

• decyzji

• postanowienia.

3. Kto prowadzi:

• Rejestracja stanu cywilnego należy do zadań administracji publicznej. Czyn­ności z tego zakresu dokonuje:

• kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępca (zastępcy). Kierownikiem jest wójt albo burmistrz (prezydent), ale rada gminy może powołać innego kierownika i jego zastępcę. Nadzór sprawuje wojewoda (organ odwoławczy od decyzji kierownika), a nadzór zwierzchni sprawowany jest przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

• konsul bądź osoba wyznaczona do wykonywania jego funkcji (poza granicami RP). Nadzór należy tu do Ministra Spraw Zagranicznych

9. Organizacja i zadania policji oraz straży gminnych

1. Zorganizowanie

• Policja składa się z następujących służb:

• kryminalnej

• prewencyjnej (w tym oddziałów prewencji i pododdziałów antyterrorystycznych)

• wspomagającej

• lotnictwa policji

• śledczej

• wodnej

• W skład Policji wchodzą również:

• Wyższa Szkoła Policji, ośrodki szkolenia i szkoły policyjne,

• wyodrębnione oddziały prewencji i pododdziały antyterrorystyczne,

• jednostki badawczo-rozwojowe.

• policja sądowa

2. Zadania:

• ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,

• ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,

• inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,

• wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców,

• nadzór nad strażami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach,

• kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych,

• współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów,

• gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych,

• prowadzenie bazy danych zawierającej informacje o wynikach analizy kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA),

• utworzenie, eksploatacja i utrzymanie systemu informacyjnego umożliwiającego organom administracji rządowej i organom sprawiedliwości przekazywanie oraz dostęp do danych gromadzonych w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS), niezbędnych z punktu widzenia funkcjonowania obszaru Schengen.

• Policja realizuje także zadania wynikające z umów i porozumień międzynarodowych, na zasadach i w zakresie w nich określonych.

3. Uprawnienia Policji do:

• legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości (z uzasadnieniem);

• zatrzymywania osób na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw;

• zatrzymywania osób pozbawionych wolności, które korzystając z przepustki nie powróciły w wyznaczonym terminie do Zakładu Karnego lub Aresztu Śledczego;

• zatrzymywania osób stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego i mienia;

• pobierania od osób wymazu ze śluzówki policzków w celu identyfikacji osób o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość, jeżeli ustalenie tożsamości w inny sposób nie jest możliwe; pobierania materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości;

• przeszukiwania osób i pomieszczeń na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw;

• dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary;

• obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w określonych przypadkach, także i dźwięku,

• kontrolowanie rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu;

• żądania pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa

• stosowania środków przymusu bezpośredniego, do których należą:

• kajdanki i prowadnice

• pałka policyjna

• kaftan bezpieczeństwa

• gaz drażniący

• siła fizyczna

• pasy i siatki obezwładniające

• wodne środki obezwładniające

• kolczatka drogowa

• pociski niepenetracyjne miotane z broni palnej

• Broń palna (środek o charakterze nadzwyczajnym)

10. Administracyjno-prawne ograniczenia wolności budowlanej

• Przed rozpoczęciem budowy należy uzyskać pozwolenie na budowę lub zrobić zgłoszenie we właściwym organie administracji architektoniczno - budowlanej (starosta, wojewoda)

• Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu

• Inwestor jest obowiązany zapewnić: objęcie kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności.

• Kierownik budowy (robót) jest obowiązany: prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki; umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia; nie dotyczy to budowy obiektów służących obronności i bezpieczeństwu państwa oraz obiektów liniowych; odpowiednio zabezpieczyć teren budowy (rozbiórki).

• Jeżeli wzniesienie obiektu budowlanego wymagało pozwolenia, inwestor ma obowiązek zawiadomienia właściwego organu o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania. Jeżeli w ciągu 14 dni organ nie zgłosi sprzeciwu, można przystąpić do użytkowania wzniesionego obiektu bez potrzeby uzyskania pozwolenia na użytkowanie.

• Państwo sprawuje nadzór nad działalnością budowlaną przede wszystkim przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego oraz powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego.

11. Administracyjno-prawna ingerencja w prawa własności dla nieruchomości - wywłaszczenie nieruchomości

1. Zasady dokonywania wywłaszczenia i organy właściwe

• ROKOWANIA - Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, należy (z wyjątkami) poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy, przeprowadzonymi między starostą, wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana nieruchomość zamienna.

• POSTĘPOWANIE WYWŁASZCZENIOWE

• Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje z urzędu, a na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - na wniosek jej organu wykonawczego. Wszczęcie postępowania z urzędu może także nastąpić na skutek zawiadomienia złożonego przez podmiot, który zamierza realizować cel publiczny. Po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, przeprowadza rozprawę administracyjną. W postępowaniu wywłaszczeniowym nie stosuje się przepisów o ugodzie administracyjnej.

• Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna. Wywłaszczoną nieruchomość do czasu jej wykorzystania na cel, na który nastąpiło wywłaszczenie, oddaje się w dzierżawę poprzedniemu właścicielowi na jego wniosek. Ostateczna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek starosty.

• W przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody, starosta może udzielić w drodze decyzji zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Decyzji tej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

2. Zasady zwrotu nieruchomości i odszkodowania

1. Zwrot nieruchomości - Poprzedni właściciel lub jego następca prawny mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Nieruchomość uznaje się za zbędną jeżeli:

• pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu staje się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu,

• utraciła moc decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a cel ten nie został zrealizowany (jeżeli cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części wywłaszczonej nieruchomości, zwrotowi podlega pozostała część).

2. Odszkodowanie - Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw. Odszkodowanie ustala starosta, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości. Jeżeli w ramach odszkodowania została przyznana nieruchomość zamienna, w decyzji, podaje się dodatkowo oznaczenie nieruchomości zamiennej według treści księgi wieczystej.

12. Informacja publiczna, dane osobowe, informacje niejawne

1. Informacja publiczna

• Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do:

• uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego,

• wglądu do dokumentów urzędowych,

• dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

• Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.

• Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Prawo do informacji publicznej podlega także ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

2. Dane osobowe

• Definicja - W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

• Organ ochrony danych osobowych:

• Organem do spraw ochrony danych osobowych jest Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

• Do zadań Generalnego Inspektora w szczególności należy:

• kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych,

• wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych,

• prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach,

• opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych,

• inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych,

• uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

• Obowiązki administratora danych

• Administrator danych przetwarzający dane powinien dołożyć szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby dane te były:

• przetwarzane zgodnie z prawem,

• zbierane dla oznaczonych, zgodnych z prawem celów i niepoddawane dalszemu przetwarzaniu niezgodnemu z tymi celami,

• merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane,

• przechowywane w postaci umożliwiającej identyfikację osób, których dotyczą, nie dłużej niż jest to niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania.

• W przypadku zbierania danych osobowych od osoby, której one dotyczą, administrator danych jest obowiązany poinformować tę osobę o:

• adresie swojej siedziby i pełnej nazwie, a w przypadku gdy administratorem danych jest osoba fizyczna - o miejscu swojego zamieszkania oraz imieniu i nazwisku,

• celu zbierania danych, a w szczególności o znanych mu w czasie udzielania informacji lub przewidywanych odbiorcach lub kategoriach odbiorców danych,

• prawie dostępu do treści swoich danych oraz ich poprawiania, dobrowolności albo obowiązku podania danych, a jeżeli taki obowiązek istnieje, o jego podstawie prawnej.

• W przypadku zbierania danych osobowych nie od osoby, której one dotyczą, administrator danych jest obowiązany poinformować tę osobę, bezpośrednio po utrwaleniu zebranych danych j/w, a także o zakresie zbierania danych i o źródle danych

3. Informacje niejawne

• Definicja - informacje, które wymagają ochrony przed nieuprawnionym ujawnieniem, jako stanowiące tajemnicę państwową lub służbową, niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania, także w trakcie ich opracowania.

• Tryby udostępniania:

• Informacje niejawne mogą być udostępnione wyłącznie osobie dającej rękojmię zachowania tajemnicy i tylko w zakresie niezbędnym do wykonywania przez nią pracy lub pełnienia służby na zajmowanym stanowisku albo innej zleconej pracy.

• Szef Kancelarii: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu, Senatu lub Prezesa Rady Ministrów albo minister właściwy dla określonego działu administracji rządowej, Prezes Narodowego Banku Polskiego lub kierownik urzędu centralnego, a w przypadku ich braku właściwa służba ochrony państwa, może wyrazić pisemną zgodę na udostępnienie informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową osobie lub jednostce organizacyjnej, wobec której wszczęto postępowanie sprawdzające. Odpis zgody przekazuje się właściwej służbie ochrony państwa.

• Zgodę na udostępnienie informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową osobie, wobec której wszczęto zwykłe postępowanie sprawdzające, może wyrazić - w formie pisemnej - kierownik jednostki organizacyjnej, w której ta osoba jest zatrudniona lub wykonuje prace zlecone.

• Wyrażenie zgody na udostępnienie informacji niejawnych określa zakres podmiotowy i przedmiotowy udostępnienia oraz nie oznacza zmiany lub zniesienia ich klauzuli tajności.

• Dokument - każda utrwalona informacja niejawna, w szczególności na piśmie, mikrofilmach, negatywach i fotografiach, na taśmach elektromagnetycznych, także w formie mapy, wykresu, rysunku, obrazu, grafiki, fotografii, broszury, książki, kopii, odpisu, wypisu, wyciągu i tłumaczenia dokumentu, zbędnego lub wadliwego wydruku, odbitki, kliszy, matrycy, kalki, taśmy atramentowej, jak również informacja niejawna utrwalona na informatycznych nośnikach danych

• Rodzaje tajemnic:

• tajemnica państwowa -informacja określona w wykazie rodzajów informacji, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa;

• tajemnica służbowa -informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej

• Klauzule tajności:

• Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę państwową oznacza się klauzulą:

• "ściśle tajne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować istotne zagrożenie dla niepodległości, nienaruszalności terytorium albo polityki zagranicznej lub stosunków międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej albo zagrażać nieodwracalnymi lub wielkimi stratami dla interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli lub innych istotnych interesów państwa, albo narazić je na szkodę w wielkich rozmiarach,

• "tajne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować zagrożenie dla międzynarodowej pozycji państwa, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, innych istotnych interesów państwa albo narazić je na znaczną szkodę.

• Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę służbową oznacza się klauzulą:

• "poufne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie powodowałoby szkodę dla interesów państwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli,

• "zastrzeżone" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli albo jednostki organizacyjnej

• Okresy ochrony:

• informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową podlegają ochronie, w sposób określony ustawą, przez okres 50 lat od daty ich wytworzenia

• Chronione bez względu na upływ czasu pozostają:

• dane identyfikujące funkcjonariuszy i żołnierzy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz byłego Urzędu Ochrony Państwa i byłych Wojskowych Służb Informacyjnych wykonujących czynności operacyjno-rozpoznawcze

• dane identyfikujące osoby, które udzieliły pomocy w zakresie czynności operacyjno-rozpoznawczych organom, służbom i instytucjom państwowym uprawnionym do ich wykonywania na podstawie ustawy;

• informacje niejawne uzyskane od organów innych państw lub organizacji międzynarodowych, jeżeli taki był warunek ich udostępnienia

• Informacje niejawne stanowiące tajemnicę służbową podlegają ochronie w sposób określony ustawą przez okres:

• 5 lat od daty wytworzenia - oznaczone klauzulą „poufne”;

• 2 lat od daty wytworzenia - oznaczone klauzulą „zastrzeżone”

13. System szkolnictwa w RP

1. Obowiązek szkolny

• Dostęp do szkolnictwa gwarantuje konstytucja w artykule 70 - mówi on o obowiązku szkolnym do 18 roku życia i równym, powszechnym dostępie do edukacji, gwarantowanej przez system indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów.

• Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego, w którym dziecko kończy 7 lat, trwa do ukończenia gimnazjum, ale nie dłużej niż do ukończenia 18 roku życia. Na wniosek rodziców, dyrektor szkoły może przyjąć dziecko, które ukończyło 6 lat.

1. Ścieżka edukacyjna

• Występują następujące typy szkół publicznych i niepublicznych:

• Sześcioletnia szkoła podstawowa z kończącym sprawdzianem

• Trzyletnie gimnazjum kończące się egzaminem

• Szkoły ponda gimnazjalne:

• zasadnicze szkoły zawodowe trwające od 2 do 3 lat, dające możliwość uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w uzupełniającym systemie dwu lub trzy letnim

• 3 letnie licea ogólnokształcące i profilowane

• 4 letnie technika

• 2 letnie uzupełniające licea ogólnokształcące

• 3 letnie technika uzupełniające

• szkoły policealne, nie dłużej niż 2,5 roku

• 3 letnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym

• Nadzór kuratora - kuratorzy oświaty sprawują nadzór pedagogiczny na poziomie wojewódzkim nad publicznymi i niepublicznymi szkołami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli. Kuratorzy wybierani są przez wojewodów w porozumieniu z właściwym ministrem spośród kandydatów wyłanianych w drodze konkursu. Kandydat taki musi mieć 7-letnie doświadczenie jako nauczyciel lub nauczyciel akademicki, w tym 3-letni staż  na stanowisku wymagającym sprawowania nadzoru pedagogicznego.

Nadzór kuratora jest formą resocjalizacji i wychowania. W swej pracy kurator najczęściej pełni dozór i nadzór. Ten pierwszy orzeka sąd karny, o drugim decyduje sąd rodzinny. W obu przypadkach praca kuratora wygląda bardzo podobnie. Polega na utrzymywaniu częstych kontaktów z podopiecznymi, zdobywaniu informacji o ich problemach, potrzebach, życiu codziennym. Informacje te zdobywa zarówno z rozmów z podopiecznymi, wizytacji w terenie, rozmów z ich sąsiadami, rodziną itp.

14. Szkolnictwo wyższe w RP

1. Rodzaje szkół wyższych:

• Alma Mater (łac. Matka Karmicielka) − uroczysta średniowieczna nazwa nadawana szkołom wyższym, zwłaszcza uniwersytetom i akademiom. Terminem tym określano np. Uniwersytet Jagielloński (Alma Mater Jagiellonica).

• Uczelnia - szkoła prowadząca studia wyższe, utworzona w sposób określony w ustawie;

• Uczelnia publiczna - uczelnia utworzona przez państwo reprezentowane przez właściwy organ władzy lub administracji publicznej;

• Uczelnia niepubliczna - uczelnia utworzona przez osobę fizyczną albo osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną;

• Uczelnia akademicka - uczelnię, w której przynajmniej jedna jednostka organizacyjna posiada uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora;

• Uczelnia zawodowa - uczelnię prowadzącą studia pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolite studia magisterskie nieposiadającą uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora;

• Uczelnia wojskowa - uczelnię publiczną nadzorowaną przez Ministra Obrony Narodowej;

• Uczelnia służb państwowych - uczelnię publiczną nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych;

• Uczelnia artystyczna - uczelnię publiczną nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

• Uczelnia medyczna - uczelnię publiczną nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw zdrowia;

• Uczelnia morska - uczelnię publiczną nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej;

• Uniwersytet - posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w co najmniej 12 dyscyplinach, w tym przynajmniej po dwa uprawnienia w dziedzinach nauk humanistycznych, społecznych lub teologicznych, matematycznych, fizycznych lub technicznych, przyrodniczych oraz prawnych lub ekonomicznych i humanistycznych

• Uniwersytet techniczny - uczelnia, której jednostki organizacyjne posiadają uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora co najmniej w dwunastu dyscyplinach, w tym co najmniej osiem uprawnień w zakresie nauk technicznych.

• Uniwersytet uzupełniony przymiotnikiem lub przymiotnikami w celu określenia profilu uczelni może być używany w nazwie uczelni, której jednostki organizacyjne posiadają co najmniej sześć uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora, w tym co najmniej cztery w zakresie nauk objętych profilem uczelni.

• Politechnika - uczelnia, której jednostki organizacyjne posiadają uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora co najmniej w sześciu dyscyplinach, w tym co najmniej cztery w zakresie nauk technicznych.

• Akademia - uczelnia, której jednostki organizacyjne posiadają co najmniej dwa uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora

1. Organy uczelni:

• Organami kolegialnymi uczelni są senat i rady wydziałów.

• Organami jednoosobowymi uczelni są rektor i dziekani.

• Organami wyborczymi uczelni są kolegia elektorów, jeżeli statut je przewiduje.

1. Społeczność akademicka - Nauczyciele akademiccy, studenci i pracownicy uczelni nie będący nauczycielami akademickimi tworzą samorządną społeczność akademicką.

2. Organizacja uczelni:

• Podstawową jednostką organizacyjną uczelni jest wydział, chyba że statut stanowi inaczej. Podstawowa jednostka organizacyjna prowadzi jeden lub więcej kierunków studiów. Kierunek studiów może także być prowadzony wspólnie przez kilka podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni.

• W uczelni mogą być tworzone inne jednostki organizacyjne, w szczególności ogólnouczelniane, międzywydziałowe i pozawydziałowe.

• Uczelnia może tworzyć jednostki międzyuczelniane i jednostki wspólne z innymi podmiotami, w szczególności instytucjami naukowymi, w tym również zagranicznymi.

• Uczelnia może utworzyć poza swoją siedzibą zamiejscową jednostkę organizacyjną w formie:

• wydziału lub innej podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni,

• filii, w skład której wchodzą co najmniej dwie podstawowe jednostki organizacyjne uczelni,

• zamiejscowego ośrodka dydaktycznego, w którym podstawowa jednostka organizacyjna uczelni, posiadająca uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora, realizuje zajęcia dydaktyczne w ramach programu prowadzonych studiów wyższych zawodowych

• W skład uczelni wchodzi biblioteka główna, która jest ogólnouczelnianą jednostką organizacyjną o zadaniach naukowych, dydaktycznych i usługowych.

15. Muzea, działalność kulturalna, ochrona dóbr kultury

1. Co to jest muzeum, kolekcja, zabytek? [def. z ustawy]

• Muzeum - Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów.

• Kolekcja - zabytki ruchome stanowiące zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje

• Zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową

1. Na czym polega ochrona zabytków?

Jedną z form ochrony zabytków jest wpis do rejestru zabytków. Rejestr dla zabytków znajdujących się na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków. Do rejestru wpisuje się zabytki ruchome i nieruchome, nie wpisuje się natomiast zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego.

Innymi formami ochrony zabytków są: uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

W Polsce działają dwie instytucje ochrony zabytków: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków oraz Ośrodek Ochrony Zbiorów Publicznych w Warszawie.

2. W jakich formach istnieje działalność kulturalna?

Organizacja działalności kulturalnej jest realizowana przede wszystkim poprzez: teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury.

16. Broń i amunicja

1. Rodzaje broni

• broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową,

• broń pneumatyczną,

• miotacze gazu obezwładniającego,

• narzędzia i urządzenia których używanie może zagrażać życiu i zdrowiu:

• broń białą w postaci: ostrzy ukrytych nie mających wyglądu broni, kastetów i nunczaków, pałek posiadających zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału, pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału, imitujących kij bejsbolowy,

• broń cięciwową w postaci kusz,

• przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.

1. Kto wydaje pozwolenia:

• Komendant Wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce stałego zamieszkania osoby ubiegającej się lub siedzibę zainteresowanego podmiotu

• Komendant powiatowy Policji - pozwolenia na posiadanie miotaczy gazu, broni białej, kusz i paralizatorów

1. Warunki, by uzyskać pozwolenie:

• Badanie lekarskie i psychologiczne

• Podanie o wydanie pozwolenia na broń lub karty rejestracyjnej broni do właściwego organu Policji

• Egzamin ze znajomości przepisów dotyczących posiadania i używania danej broni oraz umiejętności posługiwania się nią

• Nabycie broni na podstawie zaświadczenia dołączonego do pozwolenia

• Rejestracja broni na podstawie dowodu nabycia w ciągu 5 dni

• Potwierdzenie rejestracji w legitymacji posiadacza broni lub w świadectwie broni

• Zakup amunicji na podstawie świadectwa broni i legitymacji posiadacza bądź pisemnego zamówienia podmiotu uprawnionego

17. Zmiana imion i nazwisk

1. Organ właściwy

• Decyzję o wyrażeniu zgody na zmianę imienia lub nazwiska bądź o odmowie wyrażenia zgody na zmianę imienia lub nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca, a w przypadku braku takiego miejsca - kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca

• Zmiana odbywa się wyłącznie na wniosek własny osoby.

1. Przesłanki pozytywne i negatywne do zmiany imion i nazwisk - imię lub nazwisko może:

• być ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka,

• być o brzmieniu niepolskim - naturalizacja (spolszczenie)

• może podlegać dostosowaniu do długotrwale używanego innego imienia czy nazwiska

• może być zbyt niejednoznaczne w związku z jego popularnością lub podobieństwem do innych nazw, zwłaszcza nazwisk do imion

• Szczególnymi przypadkami faktycznej zmiany nazwiska, rzadziej imienia, są także małżeństwo, rozwód, unieważnienie małżeństwa oraz orzeczenia związane z ustalaniem pochodzenia dziecka.

18. Ordery i odznaczenia

1. Rodzaje

1. Państwowe odznaczenia cywilne:

• Order Orła Białego

• Order Odrodzenia Polski (Polonia Restituta)

• Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej

• Krzyż Zasługi za Dzielność

• Krzyż Zasługi

• Medal za Ofiarność i Odwagę

• Medal za Długoletnią Służbę

• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie

1. Państwowe odznaczenia wojskowe (Nadawanie orderów i odznaczeń wojennych za dotychczasowe zasługi zostało zakończone):

• Order Orła Białego

• Order Virtuti Militari (wojenny)

• Order Odrodzenia Polski

• Order Krzyża Wojskowego

• Krzyż Walecznych (wojenny)

• Krzyż Wojskowy

• Krzyż Zasługi za Dzielność

• Krzyż Zasługi z Mieczami (wojenny)

• Wojskowy Krzyż Zasługi z Mieczami

• Morski Krzyż Zasługi z Mieczami

• Lotniczy Krzyż Zasługi z Mieczami

• Wojskowy Krzyż Zasługi

• Morski Krzyż Zasługi

• Lotniczy Krzyż Zasługi

• Gwiazda Afganistanu

• Gwiazda Iraku

1. Nadaje prezydent

• Stany nadzwyczajne

1. Rodzaje i tryb wprowadzania:

• Stan wojenny - wprowadza Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów

• Stan wyjątkowy - wprowadza Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów; na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni; przedłużenie tylko raz, za zgodą Sejmu, nie dłużej niż na 60 dni

• Stan klęski żywiołowej - wprowadza Rada Ministrów na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni; przedłużenie za zgodą Sejmu

20. Administracyjno-prawna reglamentacja tzw. wolnych zawodów

1. Na podstawie badań w Instytucie Wolnych Zawodów przy Uniwersytecie Aleksandra w Norymberdze wyszczególniono następujące cechy wolnego zawodu:

• wysokie kwalifikacje i kompetencje zawodowe poparte przygotowaniem praktycznym;

• czynności zawodowe wykonywane osobiście;

• szczególną więź o charakterze osobistym między wykonawcą, a odbiorcą świadczenia opartą na zaufaniu a nie tylko na wiedzy i kompetencjach,

• wysoki poziom moralny wykonawcy, wynikający z etosu zawodowego;

• samodzielność i niezależność w podejmowaniu decyzji;

• osobistą odpowiedzialność za należyte wykonanie świadczenia (zarówno materialną, jak i korporacyjną).

1. Ograniczenia w dostępie do zawodów:

• instytucja dopuszczenia do zawodu

• instytucja przyzwolenia wykonywania zawodu

• Wolność wykonywania zawodu poza samorządem zawodowym - nie wolno

• formy wykonywania zawodu narzucone prze ustawodawcę (osobiście, w ramach stosunku pracy, udziału w spółce)

• nakaz ubezpieczenia - żeby odpowiedzialność niebyła iluzoryczna

• podlega szczególnej odpowiedzialności

• limitowanie odpłatności za usługi

• działalność edukacyjna - podnoszenie kwalifikacji

1. Zawody prawnicze - reglamentacja administracyjnoprawna dotyczy adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz komorników sądowych. Reglamentację realizują organy samorządu zawodowego.

1. Adwokat - ustawa Prawo o adwokaturze

• Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, udzielanie porad prawnych sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych, występowanie przed sądami i innymi organami.

• Wykonywany jest w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim.

• Siedzibę na jego wniosek wyznacza okręgowa rada adwokacka.

• przyjęciu na aplikację adwokacką rozstrzyga okręgowa rada adwokacka, po przeprowadzeniu konkursu.

• dopuszczeniu do wykonywania zawodu decyduje samorząd adwokacki. Następuje po odbyciu aplikacji i złożeniu egzaminów.

• Okręgowa rada adwokacka decyduje o wpisie na listę adwokatów. Skreślenie z listy - dokonuje organ rady okręgowej.

• Przyczyny odwołania lub skreślenia - śmierć, rezygnacja, orzeczenie dyscyplinarne, utrata obywatelstwa polskiego, objęcie stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania, notariacie.

1. Radca prawny - ustawa o radcach prawnych

• Wykonywanie zawodu polega na świadczeniu pomocy prawnej podmiotom gospodarczym, jednostkom organizacyjnym oraz osobom fizycznym z wyłączeniem spraw rodzinnych, opiekuńczych i karnych.

• dopuszczeniu do wykonywania zawodu decyduje organ samorządu. Następuje po odbyciu aplikacji i złożeniu egzaminów.

• Rada okręgowa izby radców prawnych decyduje o wpisie na listę adwokatów. Skreślenie z listy - dokonuje organ samorządu

• Przyczyny odwołania lub skreślenia - śmierć, rezygnacja, orzeczenie dyscyplinarne, utrata obywatelstwa polskiego, objęcie stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania, notariacie.

1. Notariusz - ustawa Prawo o notariacie

• Regulacja ustawowa szczegółowa - największe ograniczenia:

• ochrona prawna

• obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej

• przepisy stanowiła o czynnościach kancelaryjnych, jak godziny otwarcia kancelarii

• czynności mają charakter dokumentów urzędowych

• notariusz używa pieczęci urzędowej z wizerunkiem orła

• siedzibę kancelarii notarialnych podejmuje Minister Sprawiedliwości

• Odpowiedzialność dyscyplinarna: Ponoszona za przewinienia zawodowe, uchybienia powadze lub godności zawodu.

• Komornicy sadowi - powoływani przez Ministra Sprawiedliwości; jest funkcjonariuszem publicznym przy sądzie rejonowym.

21. Korzystanie z rzeczy powszechnego użytku

1. Rzeczy powszechnego użytku to rzeczy przeznaczone dla każdego, służące ogółowi społeczeństwa, w szczególnych przypadkach na podstawie zezwolenia administracyjnego lub koncesji (nadania koncesjonariuszowi pewnego władztwa publicznego). Problem korzystania z rzeczy jest regulowany przepisami prawa administracyjnego i regulacją cywilno-prawną.

2. Formy korzystania z rzeczy powszechnego użytku

• Rzeczy powszechnego użytku należą do kategorii rzeczy publicznych - 3 kategorie:
  1) mienie fiskalne - nieruchomości
  2) majątek administracyjny (budynki, rzeczy służące samej administracji np. budynek urzędu)
  3) rzeczy powszechnego użytku - przeznaczone do korzystania przez każdego w pewnych granicach:

• drogi publiczne

• tereny rekreacyjne (parki)

• lasy państwowe

• wody płynące

• granice morza

• kąpieliska

22. Ciężary publiczne - świadczenia osobiste i rzeczowe

1. Pojęcie ciężarów publicznych - wszelkie obciążenia nakładane na jednostki dla osiągnięcia celów realizowanych przez administrację publiczną

1. Świadczenie rzeczowe - z reguły polega na dostarczeniu rzeczy niezbędnych administracji do osiągnięcia wskazanego w ustawie celu

2. Świadczenie osobiste - np. podczas stanu klęski żywiołowej obowiązek udzielania pierwszej pomocy, pilnowania mienia poszkodowanych

23. Pojęcie i systematyka części szczegółowej prawa administracyjnego

• Konstytucję stosuje się bezpośrednio - jeśli ustawy, rozporządzenia są sprzeczne z konstytucją to są nieważne.

Prawo administracyjne materialne - jeden z działów prawa. Trzy grupy:

1. Prawo adm. ustrojowe - określające ustrój gminy, powiatu, województwa, samorządu terytorialnego;

2. Prawo proceduralne adm. - to które jest zawarte w KPA; pokazuje w jaki sposób działa adm.

3. Prawo adm. materialne - wszystkie ustawy rozporządzenia, kodeks drogowy, prawo budowlane, prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, podatkowe, wodne.

Prawo materialne - zawiera normy ustanawiające wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji państwowej jako część aparatu państwowego. Każdemu uprawnieniu organowi administracji państwowej odpowiada określony obowiązek podmiotu organizacyjnie mu nie podporządkowanego. I odwrotnie, każdemu obowiązkowi administracji państwowej odpowiada stosowne uprawnienie podmiotu znajdującego się na zewnątrz administracji państwowej itd.

Źródła prawa: ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, umowy międzynarodowe, uchwały Sejmu i Senatu, rozporządzenia, zarządzenia, uchwały innych organów np. Rady Ministrów, KRRiT)

24. Pojęcie i rodzaje sytuacji administracyjno-prawnej

1. Istota sytuacji administracyjnoprawnej

• Sytuacja prawna - kwalifikacja prawna określonego podmiotu, którego zachowanie zostało ukształtowane prawnie jako zakazane, nakazane lub dozwolone

• Sytuacja administracyjnoprawna - sytuacja prawna wyznaczona przez prawo administracyjne, czyli suma praw i obowiązków podmiotu prawa administracyjnego

1. Rodzaje sytuacji administracyjnoprawnych

1. potencjalne (abstrakcyjne)

2. realne

3. proste - jedno uprawnienie i obowiązek

4. złożone - wiele różnych uprawnień i obowiązków

5. zamknięte - ukształtowane ostatecznie (choćby na czas określony)

6. otwarte - mogą być modyfikowane lub wywołujące skutki prawne

7. jednorazowe

8. okresowe - w których uprawnienia i obowiązki są realizowane w sposób powtarzalny

9. trwałe

10. organizacyjno-prawne

11. materialno-prawne

12. procesowe

• Istota i elementy stosunku administracyjno-prawnego

1. Cechy stosunku administracyjnoprawnego

• Stosunek adm. jest to stosunek prawny określony przez normy powinnościowe pomiędzy ludźmi lub utworzonymi przez nich podmiotami a organami administracyjnym działającymi w imieniu państwa lub innych podmiotów prawa publicznego

• Indywidualny i konkretny charakter

• Władcze

• Regulowane przez normy prawa administracyjnego

• Za pomocą stosunku można opisać jedynie wykonawczą działalność organów administracji publicznej

1. Elementy stosunku administracyjnoprawnego

• Podmioty (uczestnicy, strony): administrujący np. organ administracyjny i administrowany: obywatele, jednostki organizacyjne, inne organy administracyjne

• Przedmiot - rzeczy i zachowania ludzi

• Treścią są wzajemne prawa i obowiązki, a ściślej wynikające z nich powinności lub możności działania, zaniechania lub znoszenia (zakaz sprzeciwiania się działaniu innych podmiotów)

• Metoda - nierównorzędny układ stosunków miedzy uczestników

26. Rodzaje stosunku administracyjnoprawnego

• Materialne (właściwe, trwałe)

• Procesowe

• Spornoadministracyjne

• Egzekucyjne

• Sankcjonujące i sankcjonowane stosunki prawne -koncepcja norm sprzężonych

• Działania złożone i ciągi działań

27. Podstawa nawiązania stosunku administracyjnoprawnego

Nawiązanie stosunku prawnego następuje w wyniku zaistnienia faktu prawnego. Tym faktem prawnym może być ustawa albo akt administracyjny. Trzeba pamiętać, że podobne skutki jak akt administracyjny wywołuje zwarcie zatwierdzonej przez organ administracyjny ugody administracyjnej.

1. Nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego z mocy ustawy

• gdy w pewnym stanie faktycznym zaczyna obowiązywać norma prawna, która z tym stanem wiąże pewne skutki prawne wyrażające się w nałożeniu obowiązków, przyznaniu praw lub ich modyfikacji,

• gdy w istniejącym stanie prawnym zmienia się sytuacja faktyczna albo podejmowana jest pewna czynność faktyczna, z którą to zmianą lub czynnością obowiązująca norma prawna wiąże pewne skutki prawne wyrażające się w nałożeniu obowiązków, przyznaniu praw lub ich modyfikacji.

• Nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego w drodze aktu administracyjnego
  Stosunek administracyjnoprawny może być nawiązany także na skutek jednostronnego i władczego oświadczenia organu administracji publicznej. Jest to najczęstszy sposób nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Ponadto jest to także niemal wyłączny sposób przyznawania uprawnień podmiotom będących podmiotami stosunku administracyjnoprawnego. Z tym rodzajem powstawania stosunków administracyjnoprawnych mamy do więc do czynienia w zakresie administracji świadczącej

• Nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego przez inne zdarzenia prawne
  Nawiązanie stosunku administracyjnego może nastąpić także w wyniku innych zdarzeń prawnych:

• nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego przez roszczenie strony o określone zachowanie się organu administracyjnego

• nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego przez działania faktyczne organu administracji publicznej

4. Tutaj wspomina się przede wszystkim o takich sytuacjach jak zatrzymanie samochodu przez policję.

28. Źródła stosunku a kompetencje organów administracyjnych

• Norma bezpośrednio obowiązująca daje organom administracyjnym upoważnienie do kontroli przestrzegania prawa albo wydania aktu deklaratoryjnego (stwierdzającego ex tunc) lub poświadczającego

• Norma pośrednio obowiązująca daje organom administracyjnym upoważnienie do stosowania prawa w formie aktów administracyjnych konstytutywnych (ustalającego ex nunc)

• Norma konkretyzowana przez działania faktyczne daje organom administracyjnym upoważnienie do dokonywania czynności materialno-technicznych

29. Istota publicznych praw podmiotowych

1. Publiczne prawa podmiotowe

• Za pomocą publicznych praw podmiotowych można opisać roszczenia jednostek względem organów państwa

• Subiektywistyczne (indywidualistyczne) ujęcie działania prawa

• Źródłem publicznych praw podmiotowych jest prawo przedmiotowe (konstytucyjne, administracyjne, finansowe)

• Podmiotowość prawna - prawo podmiotowe - roszczenie prawne

• Triada Bernatzika: interes faktyczny - interes prawny -prawo podmiotowe

1. Cechy publicznych praw podmiotowych

• źródłem ich są przepisy powszechnie obowiązujące

• prawa te stanowią korelat określonej prawnie powinności, dla jednego podmiotu będą tą prawa, a dla innego obowiązki, prawa te dają możliwość żądania od organu administracji oznaczonego zachowania przy ustalonym stanie faktycznym

• prawa te polegają na zindywidualizowanych roszczeniach jednostki, a nie tylko ogólnych interesach prawnie chronionych

• prawa te są kierowane nie wobec państwa jako całości porządku prawnego ale przeciwko określonemu organowi administracyjnemu

• prawa te nie dotyczą relacji pomiędzy obywatelami ale dotyczą relacji pomiędzy jednostką a organami państwa

1. Rodzaje publicznych praw podmiotowych

1. Pozytywne:

• prawo podmiotowe polegające na roszczeniu o wydanie aktu administracyjnego o oznaczonej treści

• prawo podmiotowe polegające na żądaniu od organu określonego prawem zachowania się (zasada sprawiedliwości proceduralnej)

• prawo podmiotowe polegające na domaganiu się od organu określonych świadczeń pozytywnych np. roszczenie o dokonanie czynności urzędowej

1. Negatywne - polegają one na roszczeniach do administracji o zaniechanie ingerencji w sferę uznanej uprzednio wolności lub przyznanego stanu prawnego (poszanowanie praw słusznie nabytych)

1. Ingerencja administracji publicznej w PPP

• Prawa wolnościowe, deklarowane w Konstytucji, których źródłem jest przyrodzona godność istoty ludzkiej

• I absolutne

• II ograniczane- limitacja praw i wolności człowieka i obywatela:

1. zakaz z zastrzeżeniem pozwolenia

2. zakaz z zastrzeżeniem zawiadomienia

• derogacja praw i wolności człowieka i obywatela

• Uprawnienia ustawowe (realne i osobiste) i ich ograniczenie i odwołalność

• Immunitety i przywileje

30. Interes prawny i faktyczny

1. Pojecie interesu prawnego - s.183 interes prawny i faktyczny

• Interes jednostkowy (niezbiorowy) zgodny z prawem lub chroniony przez prawo.

• Interes prawny daje możliwość żądania lub przystąpienia do toczącego się postępowania.

• Strona może posiadać interes prawny mający bezpośrednią i konkretną podstawę (uzasadnienie) w przepisach materialnych lub wyjątkowo procesowych.

• Najważniejsze - niezależnie od podstawy - daje prawo do udziału w postępowaniu w charakterze strony

• Interes prawny to publiczne prawo podmiotowe i inny interes określony w prawie administracyjnym (nie w cywilnym i nie w karnym).

• Nie stanowią jednak interesu prawnego tzw.refleksy prawa przedmiotowego. Każdy z nas chce,aby administracja skutecznie wykonywała zadania publiczne, bo to jest dla nas korzystne. To jest postać interesu faktycznego

• Nie stanowi PPP ale mieści się w interesie prawnym specjalne prawo proszenia mające miejsce przy uznaniu administracyjnym organu

1. Interes faktyczny

• Interes faktyczny to sytuacja, w której dany podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającego stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych działań przez organ administracji 

31. Ciężary i świadczenia publiczne a obowiązki prawne

• Obowiązki prawne to ciężary i świadczenia publiczne lub ograniczenia prawnie uznanych wolności człowieka i obywatela,

• Obowiązki prawne przybierają formę zakazów i nakazów (bezwzględnych - gdy brak jest prawnie dozwolonego sposobu uchylenia się od obowiązku negatywnego, i względnych - gdy może on zostać uchylony w stosunku do indywidualnie określonego podmiotu prawa w konkretnych okolicznościach faktycznych)

• zakazy (obowiązki pozytywne) oznaczają powinność zaniechania lub znoszenia

• nakazy (obowiązki negatywne) powinność działania

• rodzaje nakazów: a) samoistne b) komplementarne - związane funkcjonalnie ze sferą uprawnień w administracji; skierowane do osoby, która uzyskała określone uprawnienia

32. Rodzaje świadczeń publicznych (ciężary publiczne - s.124)

1. Świadczenia publiczne

• Ciężary i świadczenia publiczne są to obowiązki negatywne nakładane na obywateli w celu wykonania określonych zadań należących do administracji publicznej

• Art. 48 Konstytucji RP: Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie

• Powszechne i szczególne ciężary publiczne

• Świadczenia pieniężne, osobiste i rzeczowe

1. Świadczenia o charakterze osobistym

• Świadczenia o charakterze osobistym nakładane są np. w sytuacjach szczególnych;na podstawie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych każdy obywatel ma obowiązek do świadczeń osobistych i rzeczowych w celu zwalczenia powszechnego zagrożenia

• Świadczenia te polegają na działaniu, np. pracy

1. Inne ciężary publiczne

• Świadczenia rzeczowe a publicznoprawne ograniczenia prawa własności. Ograniczenie prawa własności gruntu wynikają np. z ustawy o gospodarce nieruchomościami

33. Pojęcie i rodzaje rzeczy publicznych

1. Rzeczy publiczne - res publice (s. 126)

• Rzeczy publiczne to wszystkie rzeczy, którymi państwo, jak również każdy inny związek publicznoprawny posługuje się dla wykonywania swych zdań.

• Są trzy kategorie rzeczy publicznych:

• Majątek skarbowy

• Majątek administracyjny

• Rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli dobra publiczne.

1. Dobra publiczne

• Dobra publiczne to rzeczy będące w powszechnym użytku, z których może korzystać każdy, bez uzyskiwania pozwolenia.

• Do tej kategorii dóbr zalicza się: drogi, place, mosty, przestrzeń publiczną, wody publiczne.

• Dobra publiczne a obiekty i urządzenia użyteczności publicznej (sale gimnastyczne, pracownie, świetlice będące w użytkowaniu jednostek organizacyjnych administracji - zakładów administracyjnych, przedsiębiorstw publicznych)

34. Zasady korzystania z dóbr powszechnego użytku

1. Wyróżnia się trzy formy użytkowania:

1. Użytkowanie powszechne - np. spław czy żegluga morska

2. Użytkowanie zwykłe- korzystanie z rzeczy w szerszym zakresie przysługuje wszystkim ale to nie może się sprzeciwiać interesowi publicznemu.

3. Użytkowanie specjalne - najintensywniejszy sposób wykorzystania rzeczy dla celów indywidualnych, użytkowanie to ma charakter trwały w odróżnieniu od tych pozostałych form, które mają charakter przejściowy.

35. Pojęcie, reżimy, przykłady obszarów specjalnych

• Reżim prawny obszarów specjalnych: strefy nadgraniczne i graniczne, specjalne strefy ekonomiczne, strefy ochrony konserwatorskiej, parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, ogrody botaniczne, obszary górnicze, kolejowe

36. Model, skutki i cechy kontroli przestrzegania prawa administracyjnego

1. Model kontroli przestrzegania prawa administracyjnego

• prawo administracyjne to także normy prawne działające bezpośrednio -wprost kształtujące sytuację prawną (per see)

• mechanizm bezpośredniego działania prawa polega na urzeczywistnieniu w świadomości adresata obowiązującej normy prawnej - ma on obowiązek zastosować się do jej dyspozycji (powinność przestrzegania prawa)

• indywidualizacja normy następuje przez przestrzeganie prawa skonkretyzowanego w świadomości adresata, co następuje przez uzmysłowienie faktu istnienia normy, zrozumienie jej treści i umyślne wykonanie

• państwo jest zainteresowane realizacją tych norm - stąd kompetencja do kontroli przestrzegania przepisów prawa administracyjnego (policja administracyjna)

1. Istota kontroli przestrzegania prawa administracyjnego

• Kontrola przestrzegania prawa administracyjnego polega na:

• zbadaniu istniejącego stanu rzeczy oraz porównaniu stanu istniejącego ze stanem normatywnym (zbadaniu stanu realizacji obowiązków oraz zbadaniu warunków korzystania z uprawnień), czasem także na ustaleniu przyczyn rozbieżności (najczęściej jednak odpowiedzialność w prawie administracyjnym ma charakter obiektywny);

• sformułowaniu zaleceń w przypadku rozbieżności -zastosowaniu środków przymusu mających na celu wykonanie obowiązków lub nieprzekraczanie granic korzystania z uprawnień.

1. Charakterystyka kontroli przestrzegania prawa administracyjnego

• organ kontrolujący działa na podstawie ogólnych norm kompetencyjnych

• tryb kontroli ma najczęściej charakter niesformalizowany (rzadko jest to część postępowania administracyjnego, która jako formę postępowania wyjaśniającego przyjmuje wizytację, inspekcję czy lustrację)

• akt kontroli może przybierać różne formy - począwszy od ustnego ogłoszenia wyniku kontroli, poprzez protokół, zaświadczenie, wnioski pokontrolne, do takich form jak atesty, homologacje, certyfikaty

1. Skutki kontroli przestrzegania prawa administracyjnego

• środki o charakterze decyzyjnym, polegające na zastosowaniu norm prawa administracyjnego pośrednio kształtujących sytuację prawną - oznacza to, że nieprzestrzeganie prawa jest podstawą nawiązania sankcjonującego stosunku

• administracyjnoprawnego (cofnięcie czy zawieszenie uprawnienia, tzw. wywłaszczenie prawa, nałożenie obowiązku, potwierdzenie istnienia obowiązku (jakby na zasadzie ostatecznego wezwania do jego wykonania), nałożenie kary administracyjnej)

• środki egzekucyjne, mające na celu przymuszenie do wykonania obowiązków prawnych o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym - jest to jedna z podstawowych form sankcjonowania nieprzestrzegania prawa, a organy egzekucyjne mają powinność wszczynania egzekucji administracyjnej

• środki organizacyjnoprawne, takie jak odpowiedzialność zawodowa, porządkowa, służbowa, dyscyplinarna

• środki spoza prawa administracyjnego - chodzi tu głównie o sankcje wynikające z prawa karnego powszechnego, prawa wykroczeń oraz prawa karnego skarbowego oraz o odpowiedzialność na zasadach prawa cywilnego za szkody spowodowane nieprzestrzeganiem prawa

1. Cechy kontroli przestrzegania prawa administracyjnego

• organ kontrolujący przestrzeganie prawa nie pozostaje w stosunku organizacyjnym z adresatem normy prawnej;

• organ kontrolujący przestrzeganie prawa jest zainteresowany efektami kontroli w tym znaczeniu, że osiąganie tych efektów należy do zakresu jego działania;

• organ kontrolujący przestrzeganie prawa jest związany zarówno prawem powszechnie obowiązującym, jak i dyrektywami pochodzącymi z organu wyższego stopnia (prawem wewnętrznie obowiązującym), z tym zastrzeżeniem, że organ taki ma obowiązek stosować się do dyrektyw pochodzących od organu wyższego stopnia do granic kolizji z przepisami powszechnie obowiązującymi;

• organ kontrolujący przestrzeganie prawa może działać na podstawie zarówno normy kreującej kompetencję generalną, jak i normy dającej kompetencję szczegółową;

• kontrola przestrzegania prawa jest podejmowana w sytuacji niespornej, tzn. między organem prowadzącym kontrolę a adresatem obowiązku lub uprawnienia nie ma sporu o prawo;

• procedury kontroli przestrzegania prawa, o ile istnieją, są uruchamiane z urzędu;

• przebieg kontroli przestrzegania prawa jest stosunkowo nikle sformalizowany, a w szczególności brak jest procedury odpowiadającej procedurze stosowania prawa;

• w celu doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem, organ kontrolujący uruchamia działania zmierzające do zastosowania środków odpowiedzialności zarówno administracyjnoprawnej, jak i sankcji spoza prawa administracyjnego

1. Model stosowania prawa administracyjnego

• Norma pośrednio kształtująca sytuację adresata -norma konkretyzowana przez akt administracyjny

• Stosowanie prawa administracyjnego to proces przekształcania norm prawnych w indywidualne i konkretne reguły postępowania

• Administracyjne a sądowe stosowanie prawa

1. Administracyjne stosowanie prawa jako proces decydowania

• podstawa prawna (norma pośrednio kształtująca sytuację prawną adresata)

• organy administracyjne jako podmioty stosujące prawo wobec strony

• przedmiot stosowania czyli sprawa indywidualna

• interes prawny i właściwość organu

• formalizm procesowy a tryb stosowania prawa

• funkcją administracji publicznej w tym zakresie jest swoiste orzecznictwo (jurysdykcja), przy zapewnieniu w obrębie sformalizowanego postępowania określonych gwarancji procesowych podmiotom bezpośrednio zainteresowanym

37. Etapy i cechy stosowania prawa administracyjnego

1. Etapy stosowania prawa

• ustalenie stanu faktycznego na podstawie określonych materiałów i przy zastosowaniu określonych reguł dowodowych, poprzez wyjaśnienie istniejących okoliczności sprawy

• ustalenie stanu prawnego poprzez poszukiwanie źródła prawa oraz interpretację przepisów prawa w kierunku możliwości zastosowania do stanu faktycznego

• subsumpcja - określenie stopnia adekwatności rzeczywistych zdarzeń i stanu faktycznego określonego w normie prawnej

• określenie następstwa prawnego i wydanie decyzji, zawierającej wyprowadzoną na podstawie ustalonego stanu rzeczy i normy prawnej konkluzję

1. Cechy stosowania prawa

• stosowanie prawa to proces ustanawiania na podstawie ogólnej normy indywidualnych i konkretnych uprawnień/obowiązków strony;

• skutek prawny następuje poprzez wydanie decyzji;

• organami stosującymi prawo są organy administracji publicznej;

• organ nie jest w stosunku zależności organizacyjnej z adresatem;

• prawną relacją między stroną a organem jest stosunek proceduralny;

• organ jest „zainteresowany” skutkami decyzji administracyjnej;

• organ jest związany prawem i źródłami funkcjonalnymi;

• organ działa na podstawie kompetencji szczegółowej;

• organ stosując prawo załatwia sprawy administracyjne;

• do stosowania prawa dochodzi z urzędu lub na wniosek stron;

• stosowanie prawa polega na przyznaniu uprawnienia lub nałożeniu obowiązku;

• proces podejmowania decyzji jest sformalizowany przez przepisy proceduralne, które regulują tryb stosowania prawa materialnego;

• decyzja podejmowana jest w sytuacji niespornej, tzn. pomiędzy organem a adresatem decyzji nie zachodzi spór o prawo;

• decyzje stosowania prawa administracyjnego poddane są sądowej kontroli legalności, sprawowanej przez sądy administracyjne na podstawie skargi strony

38. Akt administracyjny jako akt prawny i jego moc obowiązująca (str. 284-285)

1. Oświadczenie woli
   Ta przesłanka oznacza, że zachowanie organu wydającego akt administracyjny nakierowane jest na wywołanie skutków prawnych w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego (por. art. 60 KC)

art. 60 KC
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).

Nie jest to więc jedynie oświadczenie wiedz, albowiem ten rodzaj oświadczeń nie jest bezpośrednio nakierowany na zmianę sytuacji prawnej.

2. Władczość
   Pojęcie władczości aktu administracyjnego oznacza, że akt ten jest wydawany w imieniu państwa i na jego rachunek. To oznacza, że prawna egzystencja aktu administracyjnego nie jest zależna od istnienia organu, który go wydał. Ponadto władczość oznacza, że wykonanie aktu administracyjnego jest zagwarantowane siłą przymusu państwowego.

3. Jednostronność
   Jednostronność oświadczenia woli oznacza, że wywołuje ono skutki już przez samo jego wypowiedzenia przez jedną stronę bez potrzeby udziału drugiej strony. Nie jest więc konieczne współdziałanie organu administracyjnego z adresatem aktu, choć czasami jest przewidywane.

4. Wydanie na podstawie prawa administracyjnego
   Ta przesłanka zawiera w sobie dwa wymogi stawiane aktom administracyjnym. Po pierwsze oznacza ona, że każdy akt administracyjny musi mieć swoją podstawę prawną. Po drugie ogranicza się podstawy prawne do norm z zakresu prawa administracyjnego.

1. podstawa prawna
   Podstawę prawną aktów administracyjnych ogranicza się do przepisów rangi ustawowej lub wydanych z wyraźnego upoważnienia ustawy. Szczególne wymagania stawiane są podstawom decyzji administracyjnym.

2. prawo administracyjne
   Podstawą mogą być tylko te normy, które wynikają z prawa administracyjnego. Spośród trzech "podgrup" prawa administracyjnego (ustrojowe, materialne, procesowe) podstawę prawną będą tworzyły przepisy prawa materialnego. Do prawa materialnego w znaczeniu wąskim zalicza się na ogół tylko normy dwustronne wiążące, ustanawiające bezpośrednio lub poprzez odpowiednie akty prawne określone uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej oraz podmiotów nie podporządkowanych im administracyjne.

5. Organ wykonujący zadania z zakresu administracji państwowej
   Organem administracyjnym (= organem administrującym =organem administracji publicznej) jest każdy podmiot, któremu ustawa przyznaje kompetencje z zakresu prawa administracyjnego, niezależnie od tego, czy stanowi część struktury państwa, czy też podmiotu innego niż państwo.

6. Podwójna konkretność
   Podwójna konkretność oznacza, że akt administracyjny jest w zasadzie skierowany do indywidualnie oznaczonego adresata znajdującego się w konkretnej sytuacji (kryterium indywidualny/konkretny nie zawsze jest stosowane w podobny sposób i konsekwentnie, np. Boć mówi o indywidualnym adresacie w konkretnej sprawie, Ura zaś o konkretnym adresacie w indywidualnie oznaczonej sprawie, podobnie też Wiktorowska (op. cit.). Te cecha pozwala odróżnić akty administracyjne od aktów normatywnych.

1. konkretnie określona sytuacja
   Sytuacja jest wówczas indywidualna, gdy czas, miejsce i osoby danej sytuacji są na tyle ściśle określone, że może się ona powtórzyć tylko raz.

2. indywidualnie określony adresat
   Z indywidualnym określeniem adresata - i tym samym z aktem administracyjnym - możemy mieć do czynienia na dwa sposoby: poprzez jego imienne określenie albo gdy grupa adresatów jest policzalna lub w inny sposób dająca się określić

• imiennie określony adresat
  W aktach administracyjnych adresat jest z zasady określony imiennie. Oznacza to skierowanie aktu do osoby fizycznej oznaczonej z imienia i nazwiska lub osoby prawnej wyraźnie oznaczonej przez jej nazwę.

• policzalne grupy adresatów
  Adresatem może być też kilka podmiotów, o ile są konkretnie oznaczone. Z konkretnym adresatem mamy do czynienia w sytuacji, gdy akt zwraca się do ściśle - liczebnie - określonego kręgu adresatów.

39. Pojęcie i rodzaje aktu administracyjnego

1. Akt administracyjny

• To władcze i jednostronne oświadczenie woli organu wykonującego zadania z zakresu administracji, oparte na przepisach prawa administracyjnego, określające w sposób prawnie wiążący sytuację konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Jest podstawową formą działania administracji. Akt taki musi być zawsze oparty na podstawie prawnej, którą powinny być przepisy rangi ustawowej lub przepisy wydane z wyraźnego upoważnienia ustawy.

1. Rodzaje aktów administracyjnych

• generalne i indywidualne

• zewnętrzne i wewnętrzne

• osobowe i rzeczowe

• deklaratoryjne i konstytutywne

• uznaniowe i w pełni związane

• jednostronne i dwustronne

• merytoryczne i procesowe

• sformalizowane i tzw. rozstrzygnięcia bezpośrednie

40. Służba cywilna

1. zasady rekrutacji służby cywilnej (służba cywilna - 248 Wierzbowski)

Zgodnie z obowiązującymi obecnie regulacjami ustawowymi z 1998 r. w skład korpusu służby cywilnej w Polsce wchodzą pracownicy służby cywilnej oraz urzędnicy służby cywilnej. Obie te grupy mają różny status zawodowy. Różne są też podstawy ich zatrudnienia. Wspólne dla obydwu wyżej wymienionych grup warunki, których spełnienie jest niezbędne dla zatrudnienia w służbie cywilnej, to - obok dysponowania stosownymi kwalifikacjami - posiadanie obywatelstwa polskiego, korzystanie w pełni z praw publicznych, nie karanie za przestępstwo popełnione umyślnie oraz posiadanie nieposzlakowanej opinii.

Ustawa z 1998 r. stanowi, że każdy obywatel ma prawo do informacji o wolnych stanowiskach pracy w służbie cywilnej, a nabór do tej służby jest otwarty i konkurencyjny. Obowiązkiem dyrektora każdego urzędu administracji rządowej jest upowszechnienie informacji o wolnych stanowiskach pracy w służbie cywilnej w tym urzędzie, poprzez umieszczenie szczegółowego ogłoszenia w miejscu ogólnie dostępnym w siedzibie urzędu, a także poprzez opublikowanie go w „Biuletynie Służby Cywilnej”. Tylko w drugiej połowie 1999 r. zgłoszono zapotrzebowanie na obsadzenie ponad 3500 stanowisk.

2. pracownicy służby cywilnej

Pracownikami służby cywilnej są wszystkie osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w tych urzędach administracji rządowej, gdzie działa służba cywilna, które nie są urzędnikami służby cywilnej. Podstawą ich zatrudnienia jest umowa o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata. W tym ostatnim przypadku wcześniejsze rozwiązania stosunku pracy może być dokonane za dwutygodniowym wypowiedzeniem. 

Obowiązuje zasada, że z osobami podejmującymi po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej zawiera się umowę o pracę na czas określony, w którym osoby te - z wyjątkiem absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej - obowiązane są do odbycia służby przygotowawczej. Służba przygotowawcza trwa 6 miesięcy i powinna skończyć się nie później niż po upływie 18 miesięcy od podjęcia przez pracownika pracy w danym urzędzie. Kończy się ona oceną kandydata przez komisję egzaminacyjną powołaną przez dyrektora generalnego. Przedmiotami oceny są wiedza, umiejętności, kultura osobista, stosowanie się do norm etycznych oraz postawa w zakresie wypełniania obowiązków. Negatywna ocena stanowi podstawę do rozwiązania stosunku pracy. 

3. urzędnicy służby cywilnej

Urzędnikami służby cywilnej są osoby zatrudnione w służbie cywilnej na podstawie mianowania, poprzedzonego postępowaniem kwalifikacyjnym prowadzonym raz w roku przez Szefa Służby Cywilnej. W toku tego postępowania sprawdza się wiedzę, kwalifikacje oraz predyspozycje niezbędne do wypełniania zadań służby cywilnej. Z postępowania takiego zwolnieni są absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Mianowania dokonuje Szef Służby Cywilnej w imieniu państwa. 

Mianowań dokonuje się w ramach limitu określonego corocznie przez Radę Ministrów i przedkładanego Sejmowi równocześnie z projektem ustawy budżetowej. Jest to związane z koniecznością zagwarantowania niezbędnych środków finansowych na wynagrodzenia i szkolenia członków korpusu służby cywilnej. Na rok 2000 (w którym przeprowadzono wyjątkowo dwa postępowania kwalifikacyjne) limit taki wynosił łącznie 2800 mianowań. Na rok 2001 przewidywano początkowo 2200 mianowań, zaś na rok 2002 - 2500 mianowań. Po analizie przebiegu postępowań kwalifikacyjnych przeprowadzonych w roku 2000 dokonano korekty planowanych limitów mianowań na lata 2001 - 2003. Przyjęto wstępnie, że realny jest limit 500 mianowań każdego roku. Warunkiem mianowania jest uzyskanie w postępowaniu kwalifikacyjnym co najmniej minimalnej wymaganej liczby punktów oraz zmieszczenie się w limicie na dany rok. 

4. Szef Służby Cywilnej

Zgodnie z obecnie obowiązującymi w Polsce przepisami ustawowymi centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach służby cywilnej jest Szef Służby Cywilnej. Podlega on Prezesowi Rady Ministrów i jest przez niego powoływany spośród urzędników służby cywilnej na 5-letnią kadencję.

Wcześniejsze zakończenie kadencji Szefa Służby Cywilnej jest możliwe w przypadku jego rezygnacji ze stanowiska lub utraty zdolności do pełnienia obowiązków na skutek choroby trwającej co najmniej 6 miesięcy. Prezes Rady Ministrów może też odwołać Szefa Służby Cywilnej, gdy przestał on spełniać któryś z warunków stawianych członkom korpusu służby cywilnej. W tym przypadku wymagana jest jednak zgoda co najmniej 2/3 składu Rady Służby Cywilnej. 

Swoje zadania Szef Służby Cywilnej wykonuje przy pomocy zastępcy powoływanego na jego wniosek przez Prezesa Rady Ministrów spośród urzędników służby cywilnej. Obsługę Szefa Służby Cywilnej zapewnia Urząd Służby Cywilnej, który w połowie 2000 r. zatrudniał 90 pracowników. 

5. Dyrektor generalny urzędu

Podstawowe znaczenie w strukturze organizacyjnej służby cywilnej ma stanowisko dyrektora generalnego urzędu. Takie stanowisko utworzone zostało we wszystkich urzędach administracji rządowej, z wyjątkiem urzędów terenowych organów administracji rządowej oraz komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, gdzie obowiązki dyrektora generalnego wykonują kierownicy tych urzędów. 

Dyrektorzy generalni podlegają bezpośrednio właściwemu ministrowi, kierownikowi urzędu centralnego lub wojewodzie. Obsadzanie stanowisk dyrektorów generalnych, poza przejściowym okresem wstępnym po wejściu w życie ustawy, odbywa się w drodze konkursu, do udziału w którym dopuszczeni są urzędnicy służby cywilnej. Na konkretne stanowisko wyznacza - na wniosek Szefa Służby Cywilnej - Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody. Dyrektora generalnego zastępuje wyznaczony przez niego dyrektor departamentu, wydziału lub komórki równorzędnej. 

Dyrektorzy generalni mają, z założenia, uwolnić ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów od zajmowania się sprawami obsługujących ich urzędów. Do kompetencji dyrektora generalnego urzędu należy przede wszystkim zapewnienie funkcjonowania i ciągłości pracy urzędu oraz warunków jego działania i organizacji pracy, a także dokonywanie czynności z zakresu prawa pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie i realizowanie polityki personalnej w służbie cywilnej.

6. Rada Służby Cywilnej 

Do szczególnych kompetencji Rady Służby Cywilnej należy: wyrażanie opinii w sprawach służby cywilnej, w tym w odniesieniu do: projektów aktów normatywnych, projektu ustawy budżetowej i wykonania budżetu w części dotyczącej służby cywilnej, kryteriów i sposobu ocen oraz zasad awansowania urzędników służby cywilnej, planu szkoleń, etyki zawodowej korpusu służby cywilnej, kandydata na stanowisko Szefa Służby Cywilnej, a także corocznego sprawozdania Szefa Służby Cywilnej. 

Rada Służby Cywilnej liczy 16 członków. Powołuje ich Prezes Rady Ministrów. 8 z nich powoływanych jest z pośród osób reprezentujących wszystkie kluby parlamentarne. Pracami Rady kieruje przewodniczący powoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Rada jest organem kadencyjnym. Kadencja jej członków powołanych z inicjatywy własnej premiera trwa 6 lat, przy czym co 3 lata kończy się kadencja połowy z nich. 

Podstawą prawną działania służby cywilnej jest ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 227, poz. 1505).

7. Pracownikiem służby cywilnej może zostać osoba, która spełnia łącznie następujące wymogi:

• posiada polskie obywatelstwo,

• korzysta z pełni praw publicznych,

• nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,

• posiada kwalifikacje wymagane w służbie cywilnej,

• cieszy się nieposzlakowaną opinią

Kandydaci do pracy w służbie cywilnej wyłaniani są w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru na wolne stanowiska pracy. Dyrektor generalny każdego urzędu ma obowiązek upowszechniać informacje o wolnych stanowiskach pracy w służbie cywilnej, w kierowanym przez siebie urzędzie, umieszczając ogłoszenia w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie urzędu, a także poprzez ogłoszenie w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i Biuletynie Informacji Publicznej urzędu.

Członek korpusu służby cywilnej nie może należeć do żadnej partii politycznej ani pełnić żadnej funkcji w związkach zawodowych.

41. Czynności materialno-techniczne i ich rodzaje

Cechą charakterystyczną tego rodzaju czynności jest wywołanie określonych skutków drogą faktów, a nie przez tworzenie norm porządku prawnego. Jednocześnie jednak podmioty wobec których organy administracji podejmują czynności materialno-techniczne muszą się im podporządkować, a ich wykonanie może w przeciwnym razie nastąpić w drodze przymusu. Bezpośrednią podstawę tych działań może stanowić akt administracyjny, akt normatywny lub ustawa.
Wśród czynności materialno-technicznych możemy wyróżnić czynności o charakterze wewnętrznym, a więc działania podejmowane i wywołujące skutki w ramach struktury administracji, oraz czynności zewnętrzne, czyli odnoszące się do podmiotów spoza administracji.

Prawo administracyjne

Aleksandra Turower

Paweł Stasiewicz

1

---