NADCIŚNIENIE TĘTNICZE , CHOROBY NACZYŃ
WYKŁAD III

• Nadciśnienie tętnicze

Podwyższone ciśnienie krwi w układzie tętniczym

krążenia dużego

1. Pierwotne powyżej 90% przypadków

2. Wtórne, o znanej przyczynie

• Choroby nerek

• Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego

• Koarktacja aort

• Stan przedrzucawkowy, rzucawka

• Ostry stres

• Zespół obturacyjnego bezdechu sennego

• Choroby neurologiczne

• Leki

• Substancje toksyczne

Izolowane nadciśnienie skurczowe-choroby zastawki aortalnej i aorty

• Nadciśnienie tętnicze

Pierwotne

Czynniki genetyczne, środowiskowe

29% Polaków na nadciśnienie, kolejne 30% ma wysokie ciśnienie prawidłowe zaledwie 21% Polaków ma prawidłowe ciśnienie

Wiek

Mężczyźni

Kobiety po menopauzie

• Nadciśnienie tętnicze

• Etiopatogeneza jest wieloczynnikowa

• Układ renina angiotensyna aldolsteron (wpływ na układ sercowo naczyniowy, gospodarkę wodno elektrolitową, CUN)

• Układ współczulny

• Peptydowe hormony natriuretyczne

• Substancje wytwarzane przez komórki śródbłonka naczyniowego ( NO, endoteliny)

• Czynniki środowiskowe ( spożycie soli, aktywność fizyczna, otyłość, stres psychiczny

• Nadciśnienie tętnicze

• Brak objawów przez wiele lat

• Ból głowy, zaburzenia snu, zmęczenie

• Objawy przedmiotowe pojawiają się w związku z powikłaniami narządowymi

• Badania: pomiary RR, ekg-przerost i przeciążenie lewej komory, rtg klatki piersiowej- powiekszenie lewej komory serca, badanie dna oka

• Wzrost ryzyka zgonów z przyczyn naczyniowych

• Nadciśnienie tętnicze

• Rozpoznanie: ciśnienie skurczowe ≥ 140 mmHg lub rozkurczowe ≥90 mmHg, podczas 2 wizyt co najmniej dwa pomiary w trakcie każdej wizyty

• Ustalenie przyczyny

• Ocena innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego

• Wykrycie powikłań narządowych i ocena stopnia ich zaawansowania

• Wykrycie chorób towarzyszących

• Określenie całkowitego ryzyka sercowo naczyniowego, score

• Nadciśnienie tętnicze

Powikłania:

1. Przerost lewej komory

2. Przyspieszony rozwój miażdżycy

3. Udar mózgu

4. Upośledzona czynność nerek

5. Rozwarstwienia aorty

6. Zmiany w naczyniach siatkówki

• Nadciśnienie tętnicze

Sytuacje szczególne:

• Podeszły wiek

• Cukrzyca typu 2

• Ciąża i karmienie piersią

• Nadciśnienie tętnicze oporne

• Nadciśnienie tętnicze złośliwe, wysokie RR rozkurczowe, szybkie powikłania narządowe

• Wartości ciśnienia tętniczego docelowe <140/90 u wszystkich chorych < 130/90 u chorych z cukrzycą lub niewydolnością nerek

• Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze naczyniowo nerkowe, spowodowane niedokrwieniem nerek, 1-2% populacji, młody wiek, szybki przebieg, oporność na leczenie, niewydolność nerek, angioplastyka tętnic nerkowych.

Nadciśnienie płucne, wzrost RR w tętnicach płucnych w przebiegu chorób serca, płuc i naczyń płucnych

• Choroby aorty i naczyń obwodowych

• Tętniak aorty: lokalne poszerzenie powyżej 50% prawidłowej szerokości aorty

• Etiologia: miażdżycowa, zwyrodnieniowa, pozapalna, pourazowa

• Umiejscowienie: piersiowe, brzuszne

• Predyspozycja genetyczna do powstawania tętniaków

• Czynniki ryzyka progresji tętniaków: średnica, wiek, palenie tytoniu, POChP, nadciśnienie tętnicze

• Rozwarstwienie aorty: rozdarcie błony wewnętrznej i przedostanie się krwi do w obręb błony środkowej w przebiegu nadciśnienia, tętniaków, zapaleń, urazów, wrodzonych chorób tkanki łącznej

• Choroby aorty i naczyń obwodowych

Choroba Takayasu

Przewlekłe zapalenie aorty i jej gałęzi

o nieznanej etiologii

Podłoże immunologiczne?

Zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic

(choroba Buergera)

Choroba młodych mężczyzn palących papierosy, początek w 20-25 roku życia, po 40 rzadko

Ścisły związek z paleniem papierosów, mechanizmy autoimmunologiczne, genetyczne, amputacje kończyn

• Choroby aorty i naczyń obwodowych

Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych: podaż tlenu do tkanek kończyn dolnych jest przewlekle niewystarczająca wskutek upośledzonego przepływu krwi w tętnicach

5% osób po 55 roku życia, przewaga mężczyzn, miażdżyca tętnic kończyn dolnych

Czynniki ryzyka: palenie papierosów, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzona gospodarka tłuszczowa, wysoki fibrynogen w surowicy krwi

Chromanie przestankowe, claudicatio intermittens

Ostre niedokrwienie kończyn dolnych : nagłe pogorszenie się ukrwienia kończyny, zatory 90% przypadków, zakrzepica, urazy, leczenie operacyjne

• Choroby aorty i naczyń obwodowych

Zwężenie tętnic szyjnych, 20% udarów

mózgu, miażdżyca

Choroby tętnic trzewnych

Niedokrwienie jelit ostre i przewlekłe

• Choroby żył obwodowych

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych

• Zapalenia żylaków, zapalenie żył po wprowadzanych cewnikach, samoistne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, nawracające

• Przyczyny: długa podróż w pozycji siedzącej, wysoka temperatura, ciąża uraz, ukąszenie

• Żylak-trwałe poszerzenie żyły powierzchownej powyżej 3 mm

• Przewlekła niewydolność żylna

• Objawy zastoju żylnego wskutek wstecznego przepływu, zwężenia lub niedrożności

• Choroba żylakowa, zespół pozakrzepowy, niewydolność zastawek żylnych, zespoły uciskowe

• Czynniki ryzyka: wiek, płeć żeńska, dziedziczne, ciążą, rodzaj pracy, otyłość, doustne środki antykoncepcyjne, płaskostopie, wysoki wzrost

• Nadciśnienie żylne

• Owrzodzenia żylne

• Obrzęki

• Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

• Zakrzepica żył głębokich

• Zatorowość płucna- gwałtowne zamknięcie lub zwężenie tętnicy płucnej lub jej rozgałęzień materiałem zatorowym

7% zgonów szpitalnych

• Profilaktyka: wczesne uruchamianie, pończochy elastyczne, leki przeciwkrzepliwe

• Choroby mikrokrążenia

• Objaw Raynauda- napadowe blednięcie palców rąk, stóp, nosa, małżowin usznych pod wpływem emocji, zimna lub bez przyczyna, postać pierwotna i wtórna, dziewczęta w wieku pokwitania, młode kobiety

• Postać wtórna : choroby tkanki łącznej, naczyń, narażania zawodowe, choroby krwi, leki

• Omdlenia

Przejściowa utrata przytomności z powodu zmniejszenia perfuzji mózgu lub zmniejszenia ilości tlenu do mózgu

Gwałtowny początek, samoistny i szybki koniec czas trwania ok. 20 sekund

Stan przedomdleniowy

Omdlenia odruchowe, w przebiegu hipotonii ortostatycznej i kardiogenne ( w tym wywołane arytmią serca)

• Omdlenia

• Omdlenia odruchowe, neurogenne, wazowagalne

• Rozszerzenie naczyń lub zwolnienie akcji serca

Np. po posiłku, po wysiłku fizycznym,

• Omdlenia sytuacyjne w czasie oddawania moczu, defekacji, wstawanie z pozycji klęczącej

• Hipotonia ortostatyczna: spadek RR skurczowego lub rozkurczowego po przyjęciu pozycji stojącej ( leki moczopędne, rozszerzające naczynia, alkohol)

• Omdlenia kardiogenne - arytmia lub choroba serca ze zmniejszeniem rzutu serca

• Omdlenia związane z chorobami naczyń mózgowych ( zespół podkradania, napady niedokrwienia mózgu, migreny)

• Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego

• Czynniki żywieniowe i czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego

• Odpowiednio dobrany skład diety redukuje ciśnienie tętnicze

• Obniżona zawartość sodu w diecie, owoce, warzywa, nisko tłuszczowe produkty mleczne spadek RR 7% skurczowe, 6% rozkurczowe

• Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego

• Otyłość brzuszna, androidalna, odwód talii: obwód bioder u kobiety pow 0,8 u mężczyzny pow 1,0, wskaźnik WHR

• Ryzyko dyslipidemii, choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego

• Spadek masy ciała o 4,5 kg, obniżenie RR, lepsze działanie leków, redukcja dawki

• Redukcja masy ciała, zastosowanie diety nisko kalorycznej pod nadzorem lekarza

• Aerobowe ćwiczenia fizyczne 30-45 minut 3-4 razy w tygodniu

• Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego

Właściwe elementy diety

1. Alkohol-oporność na leczenie hipotensyjne, ryzyko udaru mózgu (krwotocznych), wpływ na krzepnięcie i fibrynolizę małe dawki alkoholu, mniejsze ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową

2. Sól- zmniejszenie spożycia sodu o 75-100 mmol /dobę spadek RR o 9 mmHg, zmniejszenie dawek leków, zmniejszenie utraty potasu oraz wydalania wapnia z moczem

3. Utrzymanie odpowiedniej zawartości Ca i Mg w pożywieniu pozwala na utrzymanie prawidłowych wartości RR

4. Tłuszcze poniżej 30%, nasycone poniżej 7%, cholesterol 300 mg, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, spadek RR, lecz nie omega 6, spadek LDL

5. Kofeina, ostry wzrost RR, zróżnicowana reakcja osobnicza, tolerancja na presyjne działanie kofeiny, wiele badań nie wykazuje związku między spożyciem kofeiny a podwyższonym RR, dwie filiżanki kawy dziennie

6. Białko- odwrotna zależność między spożyciem białka a wartościami RR

• Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego

• Potas- warzywa, orzechy, suszone owoce, ziemniaki, ryby, jaja, ryż, małe spożycie wzrost RR, przy zastosowaniu leków moczopędnych suplementacja lub diuretyki oszczędzające potas

• Modyfikacja stylu życia

• Każdy wypalony papieros podnosi RR

• Stres emocjonalny

• Techniki relaksacyjne

• Żywienie w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego

• Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension)

• Oparta na wynikach różnych badań naukowych, zweryfikowana w 2006 roku

• U wszystkich badanych doprowadza do spadku RR a także masy ciała (utrata wody)

• Wersja 1600, 2000, 2600,3000 kcal

• Wysoka zawartość potasu w diecie może stanowić ograniczenie u osób z chorobami nerek

• Zasady: ograniczenie sodu, duża ilość owoców i warzyw, ograniczenie czerwonego mięsa, wyłączenie słodyczy

1

---