CZARNE KINO AMERYKAŃSKIE :

• Czarny Film→Film Noir:

• Seria filmów powstałych w latach 40 ,wyróżniających się mroczną atmosferą i charakterystyczną grą światłocieni

• Wiele z tych filmów opiera się na historiach kryminalnych

• Dominuje klimat sytuacji bez wyjścia

• Krytyka stosunków społecznych

• Czarna seria→Cechy:

• Mroczny nastrój

• Pesymizm w spojrzeniu na świat

• Fatalizm związany z negatywnym wpływem kobiet

• Film Noir→ pojęcie to nie dotyczy gatunku lecz pewnej poetyki

• W przeciwieństwie do filmów gangsterskich lat 30, filmy czarne kładą mniejszy nacisk na sensacyjną akcje i wykraczają poza granice środowiskowe swych poprzedników

• Bohater→ Samotny prywatny detektyw, który za kulisami powszechnego dobrobytu odkrywa powszechną korupcje i egoizm

• Prywatny detektyw jest często konieczny, bo policjanci mają ręce skrępowane przez skorumpowanych zwierzchników. A i sam z reguły może doprowadzić tylko do zatrzymania drobnych płotek; prawdziwi gangsterzy na wielką skalę są poza zasięgiem prawa

• Czarna seria posługuję się środkami filmowymi, których źródła tkwią w filmie niemieckim okresu weimarskiego:

• Mroczność→Nosferatu

• Oświetlenie→M-Morderca

• Scenerię tworzą ciemne mokre ulice wraz ze specyficzną grą świateł, w której ludzie odkrywają swe prawdziwe oblicza. W świetle dnia widz dostrzega tylko ich maski.

• W celu osiągnięcia optymalnych efektów świetlnych większość filmów tej serii tworzy się w studiach

• Filmy te kwestionują amerykański styl życia, za którego lśniącą fasadą kryje się całkowita amoralność

• W 1941 r. Bogart otrzymuje wreszcie rolę człowieka mającego świadomość swej klęski, żyjącego z nią na co dzień. Lub inaczej: nadaje taki rys swemu bohaterowi. Jest nim prywatny detektyw Sam Spade w Sokole maltańskim Johna Hustona.

• Ów dramat kryminalny otwiera nowy rozdział w historii gatunku, zapoczątkowując tzw. czarną serię. Jak wiadomo, wyróżnik artystyczny gatunku kryminalnego stanowi opis procesu rozwiązywania zagadki: kto zabił? kto ukradł?

• Rewolucyjność czarnej serii wobec poprzednich dokonań polega na wprowadzeniu trzech zasadniczych zmian:

1. Dotychczasową dominantę kompozycyjną - zagadkę- zastępuje nowa: postać bohatera, detektywa lub policjanta prowadzącego śledztwo. Jego metody działania i jego wewnętrzne przeżycia stają się ważniejsze od rozwiązania tajemnicy.

2. Tradycyjna narracja zapewniała odbiorcy niezależność od bohatera; w oparciu o przesłanki, z których można było zbudować logiczny wywód, widz miał możność prowadzenia śledztwa na własną rękę. Nowy typ narracji w pełni uzależnia go od bohatera: odbiorca jest biernym świadkiem odkrywania coraz to nowych tropów, często mylących i ani przez moment nie przewyższa detektywa wiedzą.

3. Czarnej serii zawdzięczamy nowy typ bohatera: obraca się on w środowisku przestępczym, musi więc posługiwać się jego metodami - nie tylko dla odniesienia sukcesu, ale także by ocalić własne życie.

SOKÓŁ MALTAŃSKI:

Reżyseria: John Huston

Scenariusz: John Huston

Zdjęcia: Arthur Edeson

Muzyka: Adolph Deutsch

Scenografia: Robert Haas

Kostiumy: Orry-Kelly

Montaż: Thomas Richards

Dyrektor artystyczny: Robert M. Haas

Na podstawie: powieści Dashiella Hammetta

Produkcja: USA, Warner Bros

Rok produkcji: 1941

Obsada: Humphrey Bogart(Sam Spade), Barton MacLane, Gladys George, Lee Patrick, Mary Astor, Peter Lorre, Sydney Greenstreet

• Arcydzieło czarnego kryminału

• Jeden z najwybitniejszych filmów kryminalnych w historii kina

• Wyróżniony 3 nominacjami do Oscara

• Prywatny detektyw Sam Spade (Humphrey Bogart) próbuje rozwikłać zagadkę zniknięcia bezcennej statuetki.

• Sam Spade, prywatny detektyw otrzymuje odnalezienia młodszej siostry Ruth Wonderly. W miarę jak Spade zaczyna zgłębiać sprawę okazuje się, że jego prawdziwe zlecenie polega na odnalezieniu niewielkiego posągu przedstawiającego sokoła. Rzeźba ta powstała w roku 1539 i była wyrazem hołdu złożonego przez Templariuszy królowi Hiszpanii. Niestety, w drodze do Hiszpanii galera, która ją przewoziła została zatopiona przez piratów a posągu słuch zaginął. Rzeźba odnajduje się po latach w San Francisco, ale chętnych do jej zdobycia jest wielu.

• Spade zagrany przez Bogarta, ucieleśnia człowieka wymierzającego sprawiedliwość, sam mimo wszelkich przeszkód rozwiązuje zagadkę→ Na jego kreacji wzorowano się w następnych filmach czarnej serii

• Bohater Sokoła Maltańskiego Sam Spade jest zdecydowany, bezwzględny, cyniczny, oszukujący gangsterów i wodzący za nos policję, nie może pozwolić sobie nawet na chwilę słabości, prawdziwe uczucia kryje pod maską. A przy tym lekceważy rozmaite normy i formy obyczajowe, zaczyna dzień od szklaneczki whisky, wczesnym popołudniem idzie do łóżka z klientką, romansuje także z żoną wspólnika. Nie do końca jasne są motywy uporu, z jakim walczy o rozwiązanie zagadki. Wymierza sprawiedliwość - tak, ale też eliminuje tych, którzy mogą stanowić dlań bezpośrednie zagrożenie, zarabia na chleb, wypełnia swoją wewnętrzną potrzebę działania, utwierdza się w poczuciu własnej tożsamości

• Rolą Sama Spade'a Bogart stworzył pierwszą w kinie amerykańskim postać autentycznego losera - człowieka zawsze skazanego na klęskę, noszącego ją w sobie i mającego świadomość tego. W żadnym z jego dotychczasowych bohaterów nie była tak wyeksponowana inteligencja, przenikliwość, zdolność do precyzyjnego myślenia, znakomita pamięć i umiejętność kojarzenia faktów, intuicja, znajomość psychiki ludzkiej i własnej, wreszcie pewien dystans do siebie. Ale losera nie można zagrać przekonywująco, trzeba nim być.

• Od Sokoła maltańskiego zaczyna się czarne kino lat 40. Charakteryzowało się ono penetracją mrocznych zakamarków wielkich miast zmieniających się w niepokojącą dżunglę, gdzie rządzi kłamstwo i ludzka zawiść. Bogart był w tym świecie wprawdzie orędownikiem dobra, lecz cynicznie posługiwał się takimi samymi metodami jak ścigani przezeń przestępcy.
  

PHANTOM LADY:

Reżyseria: Robert Siodmak

Scenariusz: Bernard C. Schoenfeld

Zdjęcia: Elwood Bredell

Muzyka: Eddie Cherkose, Jacques Press

Scenografia: Russell A. Gausman

Na podstawie: opowiadania Cornella Wooricha

Produkcja: USA

Rok produkcji: 1944
Obsada: Alan Curtis, Aurora Miranda,  Fay Helm, Thomas Gomez

• Robert Siodmak potwierdza tym filmem, iż ma szczególny talent do dreszczowców.

• Przed sądem staje architekt oskarżony o morderstwo. Miał jakoby zabić swą żonę. Zostaje skazany, ponieważ alibi jest słabe, a wszyscy świadkowie obrony albo zginęli, albo milczą. Tylko sekretarka wierzy w swego szefa i walczy przeciw niesprawiedliwości. Przeprowadza ponowne dochodzenie i ujawnia rzeczywistego mordercę, który szantażował świadków.

• Reżyserowi udało się nadać postaciom cechy rzeczywistych osób, dzięki czemu film ma walory psychologicznego thrillera.

PODWÓJNE UBEZPIECZENIE:

Reżyseria: Billy Wilder

Scenariusz: Raymond Chandler, Billy Wilder

Zdjęcia: John F. Seitz

Muzyka: Miklós Rózsa, Cesar Franck

Scenografia: Bertram Granger

Na podstawie: opowiadania Jamesa Caina

Produkcja: USA

Rok produkcji: 1944
Obsada: Fred MacMurray, Barbara Stanwyck, Edward Robinson, Porter Hall, Jean Heather, Tom Powers

• Klasyka czarnego kryminału.

• Phyllis Dietrichson uwodzi Waltera, sprzedawcę polis ubezpieczeniowych u namawia go, żeby ubezpieczył jej męża na wysoką kwotę, a następnie zabił. Zauroczony Walter dokonuje zbrodni, ale wtedy śledztwo w tej sprawie zaczyna prowadzić jego bliski przyjaciel. Z czasem okazuje się, że Walter również miał w odpowiedniej chwili zginąć.

KOBIETA W OKNIE:

Reżyseria: Fritz Lang

Scenariusz: Nunnally Johnson

Zdjęcia: Milton R. Krasner

Muzyka: Arthur Lange

Scenografia: Julia Heron

Na podstawie: opowiadania J.H. Wallis

Produkcja: USA

Rok produkcji: 1944
Obsada: Edward G. Robinson ,Dorothy Peterson ,Edmund Breon, Raymond Massey, Joan Bennett, Eddy Chandler, Freddie Chapman, Frank Dawson

• Profesor Richard Wanley (Edward G. Robinson), zdrzemnąwszy się w fotelu po obiedzie w klubie, ma makabryczny sen, w którym spotyka przed sklepem nieznajomą kobietę. Gdy budzi się spocony, postanawia wyjść z klubu. Zatrzymuje się przed wystawą sklepową, a za moment podchodzi do niego nieznajoma kobieta. Ogarnia go paniczny strach.

GILDA:

Reżyseria: Charles Vidor

Scenariusz: Marion Parsonnet

Zdjęcia: Rudolph Maté

Na podstawie: powieści E.A Ellingtona

Produkcja: USA

Rok produkcji: 1945
Obsada: George Macready, Glenn Ford, Joseph Calleia, Rita Hayworth(Gilda)

• Legendarna Rita Hayworth w olśniewającej kreacji ponętnej kusicielki Gildy emanuje zmysłowością i magnetyzmem, kiedy zdejmuje rękawiczki i śpiewa "Put the Blame on Mame"

• Johnny Farrell (Glenn Ford) zaczyna pracować dla Ballina Mundsona (George MacReady), właściciela nielegalnej szulerni w pewnym południowoamerykańskim mieście. Niebawem staje się prawą ręką Mundsona i wszystko dobrze mu się układa, aż do chwili, gdy Mundson wraca z podróży z nową żoną, Gildą, kobietą dobrze znaną Farrellowi. Mundson, nieświadomy, że tych dwoje kiedyś łączyła miłość, powierza Johnny'emu funkcję strażnika cnoty żony. Przepojona nienawiścią Gilda chwyta się każdej sztuczki, by wzbudzić w Farrellu zazdrość, lęk i wrogość. Mężczyzna czeka na okazję, by wyrównać rachunki

MILDRED PLACE:

Reżyseria: Michael Curtiz

Scenariusz: Ranald MacDougall

Zdjęcia: Ernest Haller

Muzyka: Max Steiner

Scenografia: Anton Grot

Na podstawie: książki Jamesa M. Caina

Produkcja: USA

Rok produkcji: 1945
Obsada: Joan Crawford, Jack Carson, Zachary Scott, Eve Arden, Ann Blyth, Lee Patrick, Bruce Bennett

• Małżeństwo czterdziestoletniej Mildred Pierce (Joan Crawford - Oscar w 1945 za najlepszą rolę) i Berta rozpada się. Chcąc utrzymać siebie oraz dwie córki, Mildred pracuje jako kelnerka. Dzięki niespożytej energii oraz inteligencji kobieta szybko zostaje właścicielką sieci popularnych restauracji. W życiu prywatnym nadal jest jednak nieszczęśliwa. Wkrótce traci młodszą córkę, a starsza odpycha ją od siebie. Wówczas Mildred zaczyna porządkować własne życie.

KRĘTE SCHODY:

Reżyseria: Robert Siodmak

Scenariusz: Mel Dinelli

Zdjęcia: Nicholas Musuraca

Muzyka: Roy Webb

Na podstawie: powieści Ethel Liny White

Produkcja: USA

Rok produkcji: 1946
Obsada: Rhys Williams, Sara Allgood, Elsa Lanchester, Rhonda Fleming, Kent Smith, Ethel Barrymore

• Niewielkie miasteczko jest wstrząsane informacjami o kolejnych morderstwach. Od pewnego czasu w niewyjaśnionych okolicznościach giną młode dziewczyny. Morderca jest nieuchwytny, trudno ustalić motywy zbrodni. Zapewne kolejną ofiarą będzie miła dziewczyna - Helen, która w charakterze pokojówki pracuje w pałacu profesora Warrena. Trudny do sprecyzowania lęk narasta i wkrótce zmieni się w panikę, gdy bohaterka nie będzie mogła opuścić zamkniętej posiadłości.

• Jedna z legend amerykańskiego kina, wzór filmowego dreszczowca

• Doskonałe operowanie światłem i cieniem

---