mgr Joanna Owczarek
Katedra Ubezpieczena Społecznego
SGH
Komisja Nadzoru Finansowego
Dlaczego potrzebny jest nadzór?
Zadaniem nadzoru jest ochrona interesów osób ubezpieczonych ponieważ:
istnieje nierówność pozycji ubezpieczyciela i ubezpieczonego ze względu na prawnie skomplikowany i przyrzeczeniowy charakter umowy ubezpieczenia,
zakładowi ubezpieczeń zagrażają ryzyka wynikające z odwróconego cyklu produkcji (ochrona rynku ubezpieczeniowego przez zapewnienie bezpieczeństwa),
występuje asymetria informacji.
Kto i na jakiej podstawie nadzoruje?
Do 1995 roku - czynności nadzorcze wykonywane były przez Ministra Finansów
1995 - 2002 - Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU)
2002 - wrzesień 2006 - Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE)
wrzesień 2006 - obecnie - Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
KNF powstała 19 września 2006 r. na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. Nr 157, poz. 1119).
Skład Komisji
- przewodniczący powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na 5-letnią kadencję,
- 2 zastępcy przewodniczącego powoływani i odwoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego,
- członkowie Komisji:
- minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel,
- minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel,
- Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego,
- Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Celem organu nadzoru jest zapewnienie:
prawidłowego funkcjonowania tego rynku,
jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości,
zaufania do rynku finansowego, a także
zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.
Kto jest nadzorowany?
zakłady ubezpieczeń,
brokerzy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni,
agenci.
Nadzór chroni interesy konsumentów usług ubezpieczeniowych:
ubezpieczających,
ubezpieczonych,
uposażonych,
uprawnionych z umów ubezpieczenia.
Nadzór polega na:
wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej,
wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i agencyjnej,
kontroli prowadzenia działalności przez zakłady ubezpieczeń i brokerów,
podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku i ochronę ubezpieczonych,
podejmowaniu innych działań przewidzianych przepisami o działalności ubezpieczeniowej.
Koncepcje nadzoru
publikacyjny - obowiązek publikowania sprawozdań,
normatywny (koncesyjny) - określenie warunków rozpoczynania działalności zakładów ubezpieczeń oraz towarzystw emerytalnych,
materialny (finansowy) - kontrola warunków prawnych oraz bezpośrednia kontrola pod względem prawnym, ekonomicznym i operacyjnym.
Jaki jest nadzór w Polsce?
1) prewencyjny - określone wymagania, aby uzyskać zezwolenie, już na początku eliminuje się podmioty, które nie spełniają warunków podjęcia działalności,
2) ciągły - kontrola podmiotów przez cały okres ich istnienia,
3) periodyczny - ocena i analiza po zakończeniu okresu sprawozdawczego
4) administracyjny - dokonywany przez organ administracji centralnej,
5) aktywny - nadzór może wymuszać określone działania.
Uprawnienia nadzoru:
kontrola działalności i stanu majątkowego zakładu ubezpieczeń,
wydawanie zaleceń w celu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowania działalności zakładu do obowiązujących przepisów, a w razie niezastosowania się do nich:
kary pieniężne nakładane na członków zarządu lub prokurentów,
kary pieniężne nakładane na zakład,
wystąpienie z wnioskiem o odwołanie członka zarządu lub prokurenta,wystąpienie o zawieszenie w czynnościach członków zarządu lub prokurentów,
żądanie zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy i wydelegowanie własnego przedstawiciela do udziału w walnym zgromadzeniu,
kontrola działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską.
Finansowanie działalności urzędu nadzoru
Działalność KNF w zakresie nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym jest finansowana ze składek odprowadzanych przez zakłady ubezpieczeń (ustalony procent zbioru składki brutto),
A zatem urząd nadzoru jest finansowany przez nadzorowanych!
Rzecznik Ubezpieczonych
Cel działalności Rzecznika
Rzecznik Ubezpieczonych reprezentuje interesy:
ubezpieczających,
ubezpieczonych,
uposażonych (uprawnionych z umów ubezpieczenia),
członków funduszy emerytalnych,
uczestników PPE.
Zakres podejmowanych czynności
reprezentowanie i ochrona konsumenckich interesów ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia,
reprezentowanie i ochrona interesów członków otwartych funduszy emerytalnych,
reprezentowanie i ochrona interesów uczestników pracowniczych programów emerytalnych,
opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych,
informowanie organu nadzoru o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działalności zakładów ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych,
inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej
stwarzanie możliwości polubownego rozstrzygania sporów
Powołanie Rzecznika Ubezpieczonych
Rzecznika Ubezpieczonych powołuje Prezes Rady Ministrów na wspólny wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
Kadencja rzecznika ubezpieczonych trwa 4 lata. Rzecznik Ubezpieczonych powołuję na okres swojej kadencji Radę Ubezpieczonych jako organ opiniodawczo-doradczy.
Podejmowanie czynności
Rzecznik Ubezpieczonych podejmuje czynności z urzędu lub na wniosek ubezpieczonego.
Po zapoznaniu się ze skierowanym do niego wystąpieniem może:
podjąć czynność,
wskazać ubezpieczonemu przysługujące mu prawa i środki działania,
przekazać sprawę według właściwości,
nie podjąć działania, podając uzasadnienie.
Zakres kompetencji
Rzecznik Ubezpieczonych może występować w sprawach :
indywidualnych (wyłącznie na wniosek osoby),
ogólnych warunków ubezpieczenia, które są niekorzystne dla ubezpieczonych,
wewnętrznych regulacji zakładów ubezpieczeń i towarzystw emerytalnych, które są niekorzystne dla ubezpieczonych,
nieprawidłowej obsługi podmiotów, również agentów i brokerów,
ubezpieczeń obowiązkowych w kwestii zmiany przepisów (wystąpienie do Ministra Finansów),
przeprowadzać badania dotyczące sytuacji na rynku ubezpieczeniowych i emerytalnym.
Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy
Polska Izba Ubezpieczeń jest organizacją ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego powstałą na mocy ustawy w 1990 roku.
Od 1995 roku przynależność do Izby jest obowiązkowa.
Podstawowym celem PIU jest:
reprezentowanie i podejmowanie działań w celu ochrony wspólnych interesów członków Izby,
współdziałanie w zapobieganiu zagrożeniom rynku ubezpieczeń,
kształtowanie, upowszechnianie i czuwanie nad przestrzeganiem zasad uczciwej konkurencji i zasad etyki w działalności ubezpieczeniowej.
Zadania Izby
reprezentowanie członków Izby wobec organów władzy publicznej;
wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych;
współdziałanie z organizacjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń;
inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ubezpieczeń;
pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o funkcjonowaniu rynków ubezpieczeniowych w kraju i za granicą, opracowywanie analiz i prognoz oraz wydawanie biuletynu Izby;
tworzenie i wykonywanie informatycznych baz danych w zakresie statystyki ubezpieczeniowej;
stwarzanie możliwości polubownego rozstrzygania sporów między członkami Izby.
Organami Izby są:
- Walne Zgromadzenie PIU (zebranie przedstawicieli zakładów),
- Zarząd PIU,
- Komisja Rewizyjna PIU.
Kadencja Zarządu i Komisji Rewizyjnej nie może być dłuższa niż 4 lata.
Majątek Izby powstaje ze:
- składek członkowskich,
- dotacji, darowizn, spadków, zapisów,
- dochodów z majątku Izby oraz
- dochodów z działalności gospodarczej.