Kategoria: Polski
Zakres: Romantyzm
Tytuł: Konrad Wallenrod - bohater czy zdrajca?
Dodano: 1999.08.17
Adam Mickiewicz stworzył w swojej powie¶ci poetyckiej pod tytułem: "Konrad Wallenrod" bardzo kontrowersyjnego bohatera. Konrad Wallenrod dokonał rzeczy wielkiej - uratował ojczyznę od niechybnej klęski, ale używaj±c metod niegodnych ¶redniowiecznego rycerza. Nasuwa się pytanie: bohater czy zdrajca? Postaram się rozja¶nić tę sprawę zastanawiaj±c się nad okoliczno¶ciami wydarzeń tej historii oraz nad dylematami, na które napotkał Wallenrod.
Konrad Wallenrod w momencie podjęcia decyzji o spisku był szczę¶liwym mężem. Niestety Litwie groziła napa¶ć krzyżacka. Tutaj Wallenrod napotkał pierwszy dylemat: Walczyć o kraj i zostawić żonę, czy pozostać w¶ród bliskich. Pierwsza możliwo¶ć z pozoru dawała mu szczę¶cie, ale ponieważ wychował się w Zakonie, znał potęgę jego wojsk i zdawał sobie sprawę z tego, że Litwa nie miała najmniejszych szans w walce z nim. Gdyby ten scenariusz się sprawdził, Konrada gnębiłyby wyrzuty sumienia, że nie dopełnił swojego obowi±zku wobec ojczyzny. Dodatkowo za pierwszym wariantem przemawiał fakt, że nie zaznałby szczę¶cia płyn±cego z przebywania z rodzin± żyj±c w kraju rz±dzonym przez wroga. Wiedział, iż Krzyżacy nie daliby za wiele wolno¶ci Litwinom. Takie życie byłoby udręk±. Postanowił bronić Litwy, ale czy ma sens działanie, które jest z góry skazane na porażkę? Ostatecznie wybrał walkę niehonorow±. Spisek, który uknuł, kłócił się z podstawowymi prawami kodeksu rycerskiego, które nakazuj± walczyć czysto i otwarcie. Wallenrod złamał te zasady. Mamy tu do czynienia z tragizmem losu człowieka stoj±cego w obliczu beznadziejnej decyzji. Wszystkie możliwo¶ci przyniosłyby Konradowi niechybn± klęskę. W takiej sytuacji wybrał najmniejsze zło. Tak wła¶nie postrzegałbym decyzję Wallenroda. Przecież każda możliwo¶ć działania, jaka była mu dana kłóciła się z kodeksem rycerskim. Kto¶ mógłby powiedzieć, że powinien walczyć uczciwie i zgin±ć z honorem, ale obowi±zkiem każdego rycerza jest obrona ojczyzny.
Z czasem, gdy Konrad Wallenrod musiał wysyłać rycerzy krzyżackich na bitwy, z których nie mieli możliwo¶ci uj¶ć żywi, zrozumiał, że zabijaj±c rycerzy zabija ludzi, którzy przysięgli posłuszeństwo Zakonowi. Wykonuj± i będ± wykonywać rozkazy, bez względu na to czy uważaj± je za słuszne czy nie. Odbiera im w ten sposób podstawowe prawo każdego człowieka do życia. Konrad wchodz±c na drogę spisku wybrał życie w masce. Musiał oswoić się ze ¶wiadomo¶ci±, że do końca życia będzie musiał udawać kogo¶ innego, wyrzekaj±c się swej tożsamo¶ci. Na dodatek nie miał pewno¶ci, czy jego po¶więcenie zostanie kiedykolwiek docenione na Litwie, gdyż warunkiem powodzenia jego misji była absolutna tajemnica. Wszystkie te okoliczno¶ci doprowadziły go do skrajnych depresji. Unikał towarzystwa i zamykał się sam w pokoju szukaj±c ucieczki w alkoholu, od którego się uzależnił.
Zdawał sobie sprawę z tragedii swojego losu. Cierpiał wiele, ale się nie poddawał i wytrwał do końca, czyli do momentu, w którym odkryto, kim był naprawdę i zabrakło już możliwo¶ci dalszego działania. Może powinien zaprzestać rzezi posłusznych mu rycerzy wcze¶niej, ale uważam, że żyj±c w takiej rozterce psychicznej Wallenrod stracił zdolno¶ć racjonalnego my¶lenia. Jedyne o czym pamiętał to dobro ojczyzny i tego się "trzymał". To go w czę¶ci usprawiedliwia. Pamiętajmy też o kolejnej ważnej rzeczy. Fakt, że Konrad doznał takiego konfliktu moralnego, ¶wiadczy o tym, że był osob± praw±, tyle że postawion± w beznadziejnej sytuacji. Gdyby jego misję wykonywałby człowiek niehonorowy, to nie poczułby w ogóle, że czyni zło.
Moim zdaniem trudne jest rozgraniczanie, czy Konrad zdradził, czy był bohaterem. Ludzie, którzy maj± władzę, często zmuszani s± do podejmowania decyzji kontrowersyjnych. Musz± posiadać umiejętno¶ć dokonywania wyborów. Natrafiaj± bowiem na dylematy, w których bez względu na wybór rozwi±zania złami± jak±¶ zasadę postępowania. Czasami władca podejmuje krok słuszny, je¶li chodzi o dobro państwa, ale sprzeczny z jego zasadami moralnymi, przekonaniami religijnymi. Konrad Wallenrod nie postępuje zgodnie z etyk± chrze¶cijańsk±, a przecież wierzył w Boga i głosił wiarę w zamku Kiejstuta.
Machiavelli w swoim dziele pod tytułem "Ksi±żę" napisał: "Macie bowiem wiedzieć, że s± dwa sposoby walczenia - trzeba być lisem i lwem." Maksymę tę wybrał Mickiewicz jako motto swojego utworu. To zdanie mówi o tym, że bycie władc± oznacza czasami robienie rzeczy wbrew własnemu sumieniu. Dlatego władców poznajemy po tym, jak zachowuj± się w wyj±tkowo trudnych sytuacjach. W takim położeniu znalazł się Konrad. Podziwiam go za to, że nie załamał r±k, ¶wiadomy tego, że nie ma już dla niego ratunku. Rozważył wszystkie za i przeciw i wybrał to co przynosiło największ± korzy¶ć jego ojczyĽnie.
Kategoria: Polski
Zakres: Romantyzm
Tytuł: "Pan Tadeusz" jako utwór romantyczny. Udowodnij, odwołuj±c się do tre¶ci i formy.
Dodano: 1999.08.17
Cech, które stanowi± o romantycznym charakterze utworu literackiego, może być wiele. W¶ród zagadnień tre¶ciowych należałoby szukać ich przede wszystkim w kreacjach postaci, opisach przyrody, oraz tle historycznym. Z kolei, gdy zwrócimy uwagę na formę, to zauważymy charakterystyczny dobór gatunku, a także wiele, typowo romantycznych, ¶rodków wyrazu.
Jednym z najsilniej działaj±cych na odbiorcę elementów ¶wiata opisanego przez Mickiewicza jest jego swoisty realizm, w którym sceny z życia szlachty polskiej mieszaj± się z ba¶niowymi niemal opisami przyrody ("Pod namiotem obwisłych gałęzi majowych / Snuło się mnóstwo kształtów, których dziwne ruchy, / Niby tańce, i dziwny ubiór: istne duchy / Bł±dz±ce po księżycu." [Księga 3 Umizgi 222-225]), które poza wprowadzeniem do utworu nastroju niesamowito¶ci, a czasem i grozy, powoduj± pobudzenie wszystkich zmysłów (np. scena grzybobrania), oraz umożliwiaj± przyrównanie hierarchii istniej±cych w ¶wiecie ludzi do tych naturalnych, odwiecznych, zachowywanych przez przyrodę. Subiektywizm postrzegania przyrody stał się u poety realizmem psychologicznym, dzięki któremu możliwe stało się ukazanie przeżyć poszczególnych osób (natura jest ich obrazem). Do opisu postaci wykorzystał Mickiewicz znane już formy, polegaj±ce na przyrównywaniu ich do przedstawicieli ¶wiata zwierz±t, lub personifikacji tychże, co pozwalało wykorzystać je jako przykład, a nie zawężało znaczenia tych opinii.
Romantycznego charakteru "Pana Tadeusza" dowodzi także, przedstawiony w nim, stosunek do tradycji i historii. Na pierwszy plan wysuwa się tutaj tło utworu, które stanowi kampania napoleońska: budzony przez ni± powszechny entuzjazm udziela się także bohaterom utworu (pan Tadeusz i hrabia Horeszko wstępuj± do armii). Na dalszym planie zauważyć należy przede wszystkim, bardzo dokładnie odzwierciedlone, obyczaje szlacheckie. Mickiewiczowi udało się podkre¶lić największe zalety polskich sarmatów, takie jak choćby hołdowanie kodeksowi rycerskiemu, patriotyzm, czy przepiękne zwyczaje dotycz±ce np. kolejno¶ci siadania przy stole. Innym aspektem tradycji w utworze jest jego przynależno¶ć do antycznego gatunku, jakim jest epopeja. Autor pragn±ł w ten sposób uwznio¶lić to, co opisał, dzięki czemu zyskałoby to też charakter uniwersalny.
Podsumowuj±c należy stwierdzić, iż "Pan Tadeusz" jest utworem należ±cym do nurtu romantycznego, a także, że wskazuj± na to wszystkie jego cechy. Nie ma w nim takiego elementu, który nie wskazywałby na tak± wła¶nie jego przynależno¶ć.
Kategoria: Polski
Zakres: Romantyzm
Tytuł: Gdziem nie był, com nie cierpiał - dzieje Jacka Soplicy.
Dodano: 1999.08.17
Główn± postaci± utworu jest Jacek Soplica, który całe swe życie po¶więcił walce o wolno¶ć ojczyzny. W młodo¶ci był ulubieńcem okolicznej szlachty, typowym warchołem i zabijak±. Bywał nawet zapraszany przez miejscowego magnata Stolnika Horeszkę. Jacek był potrzebny Horeszce, ponieważ mógł dowolnie manipulować na sejmikach głosami okolicznej szlachty. Stolnik Horeszko miał córkę Ewę, młodzi szybko pokochali się. Dumny magnat nie zgodził się oddać ręki córki ubogiemu szlachcicowi wolał unieszczę¶liwić oboje. Ewa została wkrótce wydana za m±ż za bogatego kasztelania, z którym pod±żyła na zesłanie, pozostawiaj±c w kraju, pod opiek± Telimeny córkę Zosię. Jacek za¶ ożenił się z pierwsz± napotkan± na drodze kobiet±, która urodziła mu syna Tadeusza i w niedługim czasie zmarła. Urażona ambicja Jacka Soplicy doprowadziła go do krwawej zemsty. Często bł±kał się w pobliżu zamku Horeszków. Nie mog±c pogodzić się ze strat± ukochanej. Pewnego razu był więc mimowolnie ¶wiadkiem triumfalnego odpierania przez Horeszkę ataku Moskali na zamek. Emocje spowodowane wyrz±dzon± przez Horeszkę krzywd± zwyciężyły. Jacek mimowolnie wymierzył, a oddany strzał niestety okazał się celny. To wydarzenie spowodowało przełom w życiu Jacka, tym bardziej że niesłusznie wzięto go za stronnika Moskali (Soplicowie otrzymali nawet czę¶ć skonfiskowanych ziem Horeszki). Jacek wyjechał, udał się do Legionów, był kilkakrotnie ranny, aż wreszcie w przebraniu księdza Robaka powrócił na Litwę, ze specjaln± misj± miał organizować powstanie na Litwie, ze specjaln± misj± miał organizować powstanie na Litwie, a wybuch jego był naznaczony na moment wkroczenia wojsk napoleońskich. Jacek z narażeniem życia wędrował od dworu do dworu, w karczmach wiejskich agitował też chłopów do powstania. Nawet własnemu synowi Tadeuszowi nie wyjawił kim jest, chociaż niejednokrotnie bardzo tego pragn±.
Jacek Soplica jest wzorem prawdziwego patrioty, który wszystko po¶więcił w służbie ojczyĽnie, podobnie jak Konrad Wallenrod, czy Konrad z Dziadów. Mimo to zwykło się mówić o Jacku że jest przykładem nowego typu bohatera w literaturze polskiej. Ta nowo¶ć polega przede wszystkim na tym, że Jacek nie działał już samotnie, tak jak jego wielcy poprzednicy, lecz poparcia dla swej idei niepodległo¶ciowej szukał w¶ród szerokich mas szlacheckich oraz w¶ród ludu. Ta przemiana polskiego bohatera romantycznego obserwowana na przykładzie Jacka jest znamienna dla całego pokolenia polskich rewolucjonistów, który po klęsce powstania listopadowego zrozumieli jak wielkim błędem była idea samotnej walki szlachty, która nie zdecydowała się szukać poparcia i pomocy w¶ród polskiego ludu.
Jacek posiada także wiele cech charakterystycznych dla bohatera romantycznego, a więc przeżywa nieszczę¶liw± miło¶ć, jest pełen wewnętrznego rozdarcia, przeżywa konflikty, a przede wszystkim jest postaci± dynamiczn±, jego charakter kształtuje się w trakcie trwania akcji utworu. Mickiewicz ¶wiadomie podkre¶la jak wielkie znaczenie w życiu człowieka odgrywa służba dla ojczyzny, żarliwy patriotyzm i po¶więcenie się dla ojczyzny powoduje, że przebaczamy Jackowi wszystkie grzechy jego młodo¶ci, stawiamy do w rz±dzie tych bohaterów literackich, którzy stanowi± dla nas wzory osobowe.
Ostatecznie Jacek nie osi±ga zamierzonego celu. Plany jego krzyżuje dawny sługa Horeszki Gerwazy, Który poprzysi±gł zemstę na wszystkich Soplicach. Organizuje on przy pomocy mieszkańców za¶cianka Dobrzyńskich zajazd na Soplicowo. W momencie, kiedy interweniuje wojsko carskie zwa¶nione strony natychmiast się godz± w obliczu wspólnego wroga i zwracaj± przeciw Moskalom. To zostaje poczytane za bunt, uczestnicy walki musz± uciekać za granicę, aby powrócić z wojskami Napoleona. Sam Jacek zostaje ciężko ranny i umiera, uzyskawszy przedtem przebaczenie Gerwazego. W±tek sporu o zamek między Soplicami a przedstawicielem rodu Horeszków Hrabi± został rozwi±zany w sposób tradycyjny zwa¶nione rody godz± się dzięki małżeństwu Zosi (córki Ewy Horeszkówny) z Tazeuszem (synem Jacka Soplicy). Epopeja kończy się postępowym akcentem (chociaż nierzeczywistym). Tadeusz po odziedziczeniu maj±tku przeprowadza w swoich dobrach uwłaszczenie chłopów.