Beaumarchais - „Wesele Figara”
"Wesele Figara" jest sztuką jedyną i w swoim rodzaju nie przypominającą absolutnie niczego, dziełem, w którym pisarz dał całego siebie. Z niego jest ów Figaro, (...) ze swą aż nadto bogatą przeszłością, swymi gorzkimi doświadczeniami, kipiącą żywotnością i radością życia. Z niego, z bolesnych przeżyć pisarza ta walka talentu z "urodzeniem", słuszności z przywilejem.
„Wesele Figara” to komedia w 5 aktach, pisana prozą, zwane też "Szalony dzień". Po raz pierwszy sztuka ta została przedstawiona w Trianon, we wtorek 27.O2.1784r przez nadwornych J. K. Mości, m.in Maria Antonina która grała Rozynę. Sztuka opowiada o jednym szalonym dniu, podczas którego ma się wydarzyć wesele Figara (burgrabiego zamku) i Zuzanny (pierwszej garderobianej hrabiny.
Akt 1: Zuzanna podczas rozmowy z Figaro, zdradza mu, że hrabia który porzucił przywilej dzięki któremu gdy da swej wychodzącej za mąż służącej posag, będzie miał prawo do odbywania z nią stosunków, chce teraz go odkupić. Figaro poznaje teraz, że chcąc ofiarować mu posadę kuriera w Londynie, mimo, że nie zna angielskiego, hrabia miał nadzieję pobycia sam na sam z Zuzanną. Jednak wesele jeszcze się nie odbyło, a przypuszczający coś hrabia waha się przed zgodą na ślub. Postanawia ożenić Figara ze starą Marceliną. Później, do pokoju Zuzi wbiega mały paź Cherubin, aby się pożegnać. Poprzedniego wieczora hrabia przyłapał go z Franusią w intymnej sytuacji, wpadł w szał i postanowił wygnać pazia. Teraz Cherubin, zobaczywszy co trzyma Zuzia, odbiera jej wstążkę hrabiny w której jest zakochany i ucieka po pokoju. Gdy przyłapuje ich hrabia, paź szybko chowa się za fotelem, a Zuzia przykrywa go suknią. Hrabia pragnie odkupić przywilej, gdy słyszy głos Bazylia, skrywa się za fotelem, a Bazylio dokucza Zuzi. Hrabia ujawnia się, usprawiedliwiając swą obecność próbą odnalezienia Antonia: przedstawia scenę wczorajszego wieczoru i dostrzega pazia. Wpada w szał. Figaro zręcznie domaga się u hrabiego porzucenia przywileju, a hrabina ujmuje się za Cherubinem. Hrabia mianuje go oficerem.
Akt 2: Figaro, Zuzanna, Cherubin i hrabina Rozyna knują intrygę by wzniecić miłość hrabiego do hrabiny. Cherubina przebierają za Zuzię. Zaskakuje ich hrabia. Cherubin wyskakuje przez okno, Antonio twierdzi, że ktoś wyskoczył i skarży się hrabiemu, Figaro bierze to na siebie, lecz Antonio przypuszcza, że widział pazia. Znów wychodzi sprawa Marceliny i Figara. Bazylio twierdzi, że on ma do Marceliny prawa. Bazylio udaje się ze Słoneczkiem (młodym pasterzem) po ławników.
Akt 3: Figaro przyłapuje hrabiego na samotnym monologu, gdy spostrzega Figara gniewa się. Fiogaro rozmawia z nim zręcznie i chytrze jak zawsze o Zuzi i awansie. Hrabia postanawia ożenić go z Marceliną. Podczas procesu o ustalenie praw Marceliny do Figara wybucha kłótnia o to, czy w przysiędze Figara napisane jest "przyrzekam jej, że oddam jej pieniądze LUB się z nią ożenię" czy też "LUBO" Ponieważ Figaro pożyczył od niej kiedyś 2tys. talarów, złożył tę przysięgę. Figaro musi w ciągu doby oddać Marcelinie kwotę albo się z nią ożenić, jednak okazuje się, że Figaro to syn Marceliny i Bartola. Bartolo nie chce się z Marceliną ożenić, jednak pod wpływem próśb Marceliny i Zuzi ulega. Figaro i Zuzia dostają 2 posagi.
Akt 4: Zuzanna z hrabiną piszą bilecik do hrabiego, hrabina przez omyłkę całuje Cherubina przebranego za dziewczynę w czoło. Wesele zaczyna się, ale przerywa je Bazylio i Słoneczko przerywa je wchodząc z całą wsią. Bazylio kłóci się z Figaro, przypomina Marcelinie, o przysiędze, że jeśli 4lata będzie panną on ożeni się z nią, a jej odnalezionego syna zaadoptuje. Dowiedziawszy się, że synem jest Figaro, ucieka.Figaro dowiaduje się o niedoszłej schadzce Zuzi i hrabiego.
Akt 5: Bazylio, Antonio, Bartolo,Słoneczko, sędzia Gąska i Figaro czatują w parku na zdradziecką parę. Figaro wygłasza słynny monolog, użala się nad swym życiem oraz oskarża hrabiego i całą szlachtę. Zuzanna przebrana za hrabinę a hrabina za nią wchodzą do parku. Nieoczekiwanie zjawia się Cherubin a wziąwszy hrabinhę za Zuzię-całuje ją. Hrabia to widzio i wymierza mu policzek, lecz paz ucieka do altanki i dostaje się Figarowi który też umyka.Hrabia całuje, pieści, prawi komplementy hrabinie biorąc ją za Zuzię. Hrabina umyka, hrabia jej szuka. Do Zuzi przebranej za hrabinępodchodzi Figaro. Posądz Zuzannę o zdradę, przymila się hrabinie i czyni jej nieeprzystojne propozycje. W końcu Zuzia przestaje się ukrywac: wymierza mu deszcz policzków. Kłócą się lecz zaraz godzą. Nadchodzi hrabia: Zuzia i Figaro udają hrabinę i Figaro spoufalonych. Hrabia wpada w szał, z altany wszyscy wychodzą, hrabia i Rozyna godzą się i zakwita w nich nowa miłośc. Figaro dostaje kolejne wiano. Cherubin dostaje podwiązkę panny młodej. Sztukę kończy piosenka śpiewana przez prawie wszystkich bohaterów.
„Wesele Figara" jest jednym z niewielu dzieł literackich, które niemalże bezpośrednio wpłynęło na bieg historii świata: Danton wołał głośno „Figaro zabił szlachtę!", Napoleon zaś, że „Wesele Figara" to „rewolucja sama w sobie".