Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem (ur. po 1150 lub ok. 1160 według tradycji we wsi Karwów koło Opatowa, w Ziemi Sandomierskiej[1] - zm. 8 marca 1223 w Jędrzejowie) - kronikarz, dziejopisarz, kancelista i kapelan nadworny Kazimierza II Sprawiedliwego, najpierw prepozyt kolegiaty pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu, a następnie biskup krakowski w latach (1208-1218), beatyfikowany w 1764 przez papieża Klemensa XIII. Jest autorem Kroniki polskiej
Tradycja przypisuje mu szlacheckie pochodzenie, miał wywodzić się ze średniego rycerstwa, z rodu Różyców (pieczętujących się herbem Poraj vel Róża) oraz to, że miał być synem komesa Stefana. W odmiennym stanowisku, co do pochodzenia naszego kronikarza funkcjonuje przekonanie, że był on synem chłopa - o przydomku kadłub, od którego urobiono quasi nazwisko Kadłubek. Pierwsze nauki pobierał w katedralnej szkole krakowskiej pod kierunkiem Amileusza. Wspierał kolegiatę w Kielcach i katedrę w Krakowie. Szczególnie troszczył się o klasztory cysterskie w Jędrzejowie, Sulejowie i Koprzywnicy i bożogrobców w Miechowie, zwiększając ich uposażenie.
W latach 1167-1185 studiował nauki wyzwolone i prawo w Paryżu lub Bolonii. Nie ma pewności, czy ukończył swoją naukę tytułem magistra, czy też określenie "Mistrz" (łacinskie "magister"), towarzyszące jego imieniu jest związane z przypisywaną mu funkcją opiekuna szkoły katedralnej na Wawelu.
Był jednym z dwóch (obok Henryka Kietlicza) przywódców obozu reformatorskiego w polskim kościele dążącego min. do wprowadzenia Celibatu i uniezależnienia się kościoła od władzy świeckiej. Wobec upadku politycznego tego obozu w 1217 zrezygnował z biskupstwa krakowskiego i rozpoczął życie zakonne. Podziwiał rygoryzm cysterskiej ascezy. Wybrał więc cieszące się wielką sławą opactwo w Jędrzejowie. Drogę z Krakowa do Jędrzejowa przeszedł pieszo. Mnisi jędrzejowscy mieli powitać go około kilometr od klasztoru, o czym przypomina usypany później na tym miejscu Kopiec Spotkania.
Na polecenie księcia Kazimierza II Sprawiedliwego spisał po łacinie liczące cztery księgi dzieło pt. Kronika polska, które stanowi główne, aczkolwiek niezbyt wiarygodne źródło historii dziejów Polski tamtego okresu. W kronice tej podkreśla głównie moralny wymiar opisywanych wydarzeń.
W murach opactwa jędrzejowskiego spędził ostatnie pięć lat życia i tam też został pochowany. Po śmierci został otoczony czcią cystersów. Wprowadził w Polsce zwyczaj palenia wiecznego światła przed Najświętszym Sakramentem.
Zobacz też
Przypisy