5. De rederijkerspoëzie

1. rederijkers

• vertegenwoordigers van burgerlijke cultuur

• verbinden de Middeleeuwen met het Rainessance - het populairst in de eerste helft van de XVI eeuw

• bezig met toneel en lyriek

• vormden rederijkerskamers = soort geestelijke broederschappen - de meeste ontstonden in Brabant (Antwerpen)

• landjuwelen - wedstrijden van rederijkerskamers

• structuur van een rederijkerskamer:

• prins - bepaald regels van de competities en v. d. gedichten; prijst de winaars

• deken - voorzitter

• factor - tekstdichter

• bode - verspreid informatie over wanneer, waar enz. de wedstrijd zal gebeuren

• voorbeelden van:

• rederijkerskamers: “De Heilige Geest” (Brugge), “De Drie Santinnen” (Brugge), “De Violier” (Antwerpen), “De Eglantier” (Amsterdam)

• beroemde rederijkers: Anthonis de Roovere, Anna Bijns, Matthijs Castelijn

• oevre van de rederijkers: “Marieken van Nieumeghen” (mirakel), “Elckerlijc” (moraliteit), “Eerste Bliscap van Maria” (bliscap)

• bekende gedichten: “Vander Mollenfeeste”, “Sotte amoureusheyt”, “Pap ende broodt in doude daghen”

2. poëzie (soorten gedichten):

• refrein

• aan het einde van elke strofe komen dezelfde regel(s) voor. (deze regel = refrein of stoc)

• standaard gedicht - typisch voor rederijkers

• soorten:

• zotte referein = grappig, humoristisch

• vroede referein = serieus, kritisch (b.v. m.b.t. dogma's)

• amoreuze referein = over liefde

• rondeel (rondo)

• 8 regels

• regels 1,4,7 - identiek, ook 2 en 8 hetzelfde

• rijmstelsel:

• A1

• B1

• A2

• A1

• A3

• B2

• A1

• B1

• aldicht - gedicht of een onderdeel van een gedicht, waarin ieder woord in een vers rijmt op een woord in een tweede vers

• schaakbord - gedicht waar de bewegingen van bepaalde figuren bepalen hoe de regels eruitzien

• ketendicht (kettingrijm) - rijm waarbij het laatste woord van een versregel rijmt op het eerste woord van de volgende regel.

b.v. “en de vogels op de daken
waken over wind en regen
negen kraaien welgeteld”

• simplet - alle woorden van het eind van het vers rijmen met elkaar

• kreeftdicht - gedicht dat zowel van voor naar achteren als van achter naar voren kan worden gelezen

• naamdicht - gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen

---