WPŁYW KSIĄŻKI NA PSYCHIKĘ |
OPRACOWANIE |
ANETA WEGNER |
Ktoś kto umie dobrze obserwować dzieci może z pewnością powiedzieć, że dziecko jest największym pracownikiem na kuli ziemskiej. W ciągu pierwszym lat życia musi ono nauczyć się patrzeć, słuchać, poruszać, musi poznać setki rzeczy
i zjawisk, opanować mnóstwo słów. Nic dziwnego, że od rana do wieczora jest zajęte, zawsze czynne. W tej olbrzymiej pracy nad poznawaniem rzeczywistości przychodzi mu z pomocą również książka. Odkąd istnieje literatura dla dzieci towarzyszy jej wiara, że książka ma głęboki wpływ na dziecko. W ciągu długich lat morał i dydaktyka, haftowane grubą nicią, stanowiły zasadniczą cechę książek dla dzieci.
Również dzisiaj ta wiara w oddziaływanie książek jest bardzo żywa. Wierzymy, że ona ma moc wpływania na wolę i uczucia człowieka, budzenie i krystalizowanie zainteresowań, kształtowanie jego postawy życiowej, ideałów, wpływa na postępowanie.
Można by przytoczyć wiele przykładów świadczących o sile oddziaływania książki na psychikę i osobowość dziecka. Takie oddziaływanie odbywa się już w przedszkolu. Opowiadamy i czytamy przedszkolakom o życiu i przygodach, które dzieją się niekiedy w innych miastach i krajach. Dzieci słuchają opowiadania, przeżywają treść utworu, ale zarazem ćwiczą się w skupieniu uwagi, śledzą przebieg akcji, kolejności następujących po sobie zdarzeń. Przeżycia te często znajdują wyraz w różnorodnej dziecięcej ekspresji - zabawie, inscenizacji, twórczości plastycznej. Przedszkolaki analizując fragmenty akcji, wspólnie dokonują oceny bohaterów, porównują ich ze sobą. Takie opracowanie literatury wybranej sprawia, że sprzyja ona czynnościom umysłowym, niezbędnym do podjęcia nauki w szkole.
Jednocześnie z rozwojem zasobu pojęciowego i słownikowego dziecka, dokonuje się opanowywanie gramatycznej struktury języka. Dziecko osłuchując się z tekstem, przyswaja sobie pewne zwroty i określenia, a zarazem tworzy samodzielnie opowiadania treściowo związane z poznaniem utworu.
Utwory wierszowane np. Marii Konopnickiej, Janiny Porazińskiej czy Ewy Szelbrug-Zarębiny pomagają w rozbudzaniu i kształtowaniu patriotycznych uczuć u małego dziecka.
Starając się rozwijać uczucia miłości, przywiązania i szacunku do rodziców, domu rodzinnego chętnie sięgamy do poezji Lucyny Krzemienieckiej „Dobra ta chatka, gdzie mieszka matka”, która prostą wymowę moralną zawiera już w tytule.
Zasady społecznego współżycia i atmosferę wzajemnej życzliwości ukazuje dzieciom w bajkowej formie książka Lucyny Krzemienieckiej „Z przygód krasnala Hałabały”, która jest cały czas popularna wśród 5-6 latków.
Utwory literackie są pomocne w realizacji zadań z dziedziny wychowania społecznego i moralnego, rozumieniu wartości koleżeństwa i uczciwości.
Tak więc zarówno proza, jak i poezja jest nieodłącznym towarzyszem dziecięcych powinności, codziennych poczynań, wzbogaca proces wychowania i ułatwia realizację wielu zagadnień tak ważnych dla radosnego , harmonijnego rozwoju dziecka.
Książka pozwala przenieść się w cudowny świat marzeń, fantazji i wyobraźni, tak bardzo każdemu dziecku bliski i potrzebny. Jest rzeczą niewątpliwą, że pomaga wzbogacać i utrwalać wiadomości o otaczającym świecie.
Przyswajanie treści utworów angażuje w znacznym stopniu uwagę i pamięć, sprzyja doskonaleniu procesów intelektualnych. Zachęca nieśmiałe, zahamowane dzieci do pierwszych wypowiedzi.
Piękne utwory wierszowane nie tylko uczą myśleć i mówić, ale również wpływają na sferę emocjonalną dziecka. Mówiąc o oddziaływaniu utworów wierszowanych na sferę emocjonalną należy wspomnieć o jej znaczeniu dla zdrowia psychicznego. Dzieci podobnie jak dorośli mają potrzebę przeżyć, które poszerzają ich codzienne doświadczenia, ubarwiają je i wzbogacają, sprzyjają rozładowaniu napięć, mają więc terapeutyczne działanie.
Wiersze i opowiadanie sprzyjają rozwojowi wyobraźni i zachęcają dzieci do odtwarzania ich treści w różnych formach twórczości.
Wczesne kontakty z wartościową literaturą jak nigdy potem kształcą wyobraźnie
i piękny język ojczysty.
Książka dla dziecka powinna być lekturą obowiązkową dla rodziców, nauczycieli
i wychowawców.
Piękne i mądre hasło „Cała Polska czyta dzieciom” nie powinno być traktowane jako akcja „jednosezonowa”, lecz powinno stać się inicjatywą, która przyświecać będzie do końca życia każdego człowieka.
Literatura:
1. M. Patzerowa „Literatura uczy, bawi, wychowuje”.
2. A. Przecławska „Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania”.
3. H. Skrobiszewska „Książki naszych dzieci”.