30. Modyfikacje (metamorfozy) organów roślinnych.
MODYFIKACJA LIŚCIA :
Cebula - organ podziemny, łodyga silnie skrócona - piętka na której osadzone są gęste, duże, mięsiste liście w których magazynowane są substancje zapasowe np. cukry. To organ przetrwalnikowy i spichrzowy, służy również do rozmnażania wegetatywnego.
Liściaki - w środowisku suchym może dojść do uwstecznienia liścia, a funkcje asymilacyjne spełnia ogonek, który ulega spłaszczeniu i upodabnia się do blaszki. Występuje np. u akacji
Ciernie - charakterystyczne dla kserofilów, to wyrostki roślinne ostro zakończone, chroniące rośliny przed zjedzeniem przez zwierzęta roślinożerne oraz przed nadmierną utrata wody. Ciernie w odróżnieniu od kolców mają własną wiązkę przewodzącą.
Wąsy - podobnie jak ciernie mogą być pochodzenia pędowego lub liściowego. Są to organy czepne, cienkie i wrażliwe na dotyk i pod wpływem bodźca mech owija się dookoła podpory.
Liść pułapkowy - liść przystosowany do łapania drobnych zwierząt. Liście takie występują u roślin mięsożernych np. rosiczka, dzbanecznik. W górnej warstwie blaszki są gruczoły, które produkują kropelki lepkiej cieczy zawierającej enzymy trawienne.
MODYFIKACJA ŁODYGI:
Rozłogi - to odgałęzienie dolnej części nadziemnego pędu, rosnącej tuż przy ziemi lub tuż pod ziemią. Za ich pomocą rozmnażają się np. truskawki i poziomki. < międzywęźla są długie, a w węzłach są zredukowane liście. Z pęka pachwinowego co drugi liść rozwija się nowy pęd, a z węzła korzenie przybyszowe, tak powstają nowe rośliny, które potem się oddzielają się od rośliny macierzystej >.
Kłącza - organy typowo podziemne, pozornie podobne do korzeni. Znajdują się na nich zredukowane liście, a w pachwinach liści pęki boczne. Kłącza mogą zawierać znaczne ilości materiałów zapasowych stanowią organy spichrzowe i przetrwalnikowe rośliny. Rośliny z kłączami rozmnażają się wegetatywnie i są roślinami trwałymi i wieloletnimi.
Bulwy pędowe - podobnie jak kłącza są podziemnymi pędami ale w odróżnieniu od nich mają wzrost ograniczony oraz nie wytwarzają zwykle korzeni przybyszowych a ich trwałość jest ograniczona do jednego sezonu wegetacyjnego. Są to pędy których łodyga ulega skróceniu i zgrubieniu, a liście prawie całkowitemu uwstecznieniu. Bulwy są organami spichrzowymi oraz rozmnażania wegetatywnego.
Gałęziaki - u roślin środowiska suchego występuje silna redukcja liści, a ich funkcje asymilacyjne przejmują zielone łodygi, które ulegają spłaszczeniu i upodobnieniu do liści np. u wielu kaktusów liście przekształcają się w ciernie, a funkcje liści pełnią spłaszczone, mięsiste łodygi.
MODYFIKACJE KORZENIA :
Spichrzowe - W ich wytworzeniu bierze udział górna część korzenia a także hipokotyl. Korzenie są grube i mięsiste w skutek obfitego wykształceniu miękiszu spichrzowego w korze pierwotnej, łyku i drewnie. (np. marchew, rzodkiewka)
Podporowe - wyst. u roślin o wysokich nadziemnych pędach, których system korzeniowy nie jest głęboki. Główną ich funkcją jest dodatkowe umocnienie rośliny w podłożu. Korzenie te wyrastają z łodygi na pewnej wysokość nad ziemie a następnie rośnie w dół i wnikają do gleby (np. kukurydza, figowce, pandany, niektóre palmy)
Kurczliwe - mają zdolność skracania swych górnych części dzięki czemu wciągają roślinę głębiej w glebę. Dzieje się to na skutek skracania się komórek kory pierwotnej, tracących wodę i obumierających. Wyst u roślin, których nasiona kiełkują na powierzchni gleby zaś ich pędy lub części pędów rosną pod ziemią np. cebule.
Czepne- wyst. u Pnączy to rośliny zakorzenione w glebie i rosnące wysoko w górę, owijające się lub czepiające się różnych podpór- ścian, tyczek.(no. Bluszcz)
Epifity to rośliny nie zakorzenione w glebie, lecz przytwierdzające się lub owijające się na pniach i gałęziach wysokich drzew.
Powietrzne - Zwisają swobodnie w dół i za ich pomocą roślina pobiera wodę z powietrza. Tkanka wchłania z powietrza parę wodna, a w czasie deszczu silnie nasiąka wodą. Pobieranie wody możliwe jest dzięki welamenowi [kilka warstw kom martwych o porowatych ścianach] (wyst np. u storczyków)
Oddechowe- stanowią boczne odgałęzienia poziomych korzeni podziemnych, wyrastające pionowo w górę ponad podłoże i służą do pobierania tlenu. Powietrze wnika do nich przez otwory podobne do przetchlinek, a dalej biegnie korzeniami do podziemnych części systemu korzeniowego (rośliny bagienne)
Pasożytnicze- wnikają do wnętrza rośliny żywicielskiej, dzięki wydzielaniu enzymów trawiących blaszkę środkową i ściany kom jej tkanek. Po osiągnięciu tk. przewodzących żywiciela ssawki łączą się z nimi i pobierają bezpośrednio z nich substancje pokarmowe, które następnie własnymi wiązkami doprowadzają do tkanek pasożyta.
MODYFIKACJE KWIATÓW:
Kwiaty to przekształcone liście przystosowane do rozmnażania
U niektórych roślin płatki korony zrosły się w rurkę, aby zmusić owady do otarcia się o jej pręciki i słupek
Zmiana symetrii kwiatu z promienistej na grzbiecistą. Taki kwiat dopasowuje się kształtem do owada i ma zwykle wysuniętą dolną część korony, która służy jako lądowisko ( pręciki i słupek przesunięte są albo w górę by dotykać grzbietu owada, albo w dół także owad i tak musi po nich przejść)
Niektóre kwiaty powróciły do wiatropylności np. trawy, które mają szczątkowy okwiat, a znamiona słupka długie i piórkowate by wyłapywać krążący w powietrzu pyłek