Pozytywizm
August Comte
Pozytywizm jako sposób patrzenia na świat, sposób postrzegania rzeczywistości. Związki między pozytywizmem a socjologią- socjologia rozwinęła się za pośrednictwem pozytywizmu.
Cechy pozytywizmu:
Sposób patrzenia na świat który ma wyjaśnić ludziom zachwianą po rewolucji rzeczywistość, ludzie szukali sposobu na zorganizowanie się w świecie. Miał być zaprzeczeniem tego co ludziom sprawia problem. Budowany w opozycji do tego co było niechciane. Miał się zajmować tym co jest społeczeństwem, człowiekiem. Pozytywizm miał stworzyć gmach wiedzy pewnej, stworzyć wiedzę, pogrupować informację o świecie. Ścisła, usystematyzowana wiedza. Tak jak biolog badał organizmy żywe tak socjolog ma badań społeczeństwo. Takie rozumienie jest punktem wyjścia do programu działania. W oparciu o badania ma mieć wymiar praktyczny (ma być pożyteczny). Nie był teoretyczny, zorientowany na badania. Odkrywanie praw rządzących społeczeństwem i wówczas wiemy jakie reformy wprowadzać. Pozytywne to co realnie istnieje.
1. odejście od pytań o istotę świata, sens życia, istnienie boga. Zajmują się człowiekiem i jego potrzebami, nie zaś fizyką. Robią to przez obserwację zjawisk społecznych. Trzeba badać rzeczywistość w takim sposób jak badamy przyrodę. Nie chodzi o istotę rzeczy ale poznanie czym to jest, patrzenie z zewnątrz. Chodzi o to aby dostrzec prawa jakie rządzą tym światem doczesnym, społeczeństwem. Dzięki odkryciu tych praw będziemy mogli odnaleźć się w świecie.
2. pozytywizm szuka wiedzy pewnej, której nie można by zakwestionować. Empiryczne badanie realnie istniejących relacji społecznych.
3. naturalizm- zapożyczenie z biologii metod badania, korzystanie z metodologii nauk ścisłych. Założenie że wszystko da się odkryć. Badanie nie ma na celu wartościowanie co jest dobre a co złe. Pozytywizm opisuje i wyjaśnia.
4. praktyczna orientacja. Badanie, odkrywanie aby móc działać skutecznie, wyjście zza biurka. Odejście od teoretyki. Stworzenie zespołu reguł dla dokonywania skutecznych reform społecznych dzięki znajomości tych reguł.
Głupotą jest dokonywanie reform kiedy nie znamy reguł działania społeczeństwa. Trzeba zrozumieć reguły rządzące stosunkami społecznymi.
Wiek XIX interesuje się zbiorowością, człowiekiem jako bytem żyjącym w zbiorowości. Chodziło o to aby powstała nauka która będzie badać człowieka jako byt który potrafi wytwarzać kulturę bo to różni nas od zwierząt. Biologia bada czysto biologiczny aspekt człowieka ale potrzeba również socjologii dla badania
Socjologia to nauka o faktach, zjawiskach społecznych, prawach które rządzą funkcjonowaniem i rozwojem faktów społecznych. Socjologia chce odkryć prawa jakimi podlegają fakty społeczne. Jest to nauka o zbiorowościach. Socjologia interesuje się człowiekiem jako twórcą kultury i jednocześnie bytem stadnym, zajmuje się społeczeństwem, wspólnotą. Patrzymy na społeczeństwo i przez jego pryzmat patrzymy na ekonomię, państwo, religię. Wcześniej patrzono z perspektywy władcy. Dla poprawnego funkcjonowania społeczeństwa państwo to za mało. Są potrzebne również inne instytucje.
Pole do rozwoju kapitalizmu który dał motor dla globalizacji poprzez produkowanie i transport towarów. XIX wiek umniejszył rolę państwa.
August Comte
Chciał na podstawie wiedzy socjologicznej reformować świat, rzeczywistość. W przypadku comte socjologia miała wymiar encyklopedyczny, ogólny a jednocześnie wymiar praktyczny. Cała myśl społeczna comta może być podzielona na statykę i dynamikę. Statyka- istnienie społeczeństwa i jego funkcjonowanie i dynamikę czyli ewolucję społeczeństwa, jego rozwój.
Statyka- comte stara się opisać społeczeństwo, rozumieć. Porównuje je do organizmu żywego- jest to podejście organicystyczne. Społeczeństwo jest ostatnim etapem ewolucji. Cechą społeczeństwa jest spójność i harmonia elementów z których społeczeństwo się składa. Społeczeństwo ma swoją strukturę i funkcje. Tak samo jak organy ciała. Musi istnieć równowaga w społeczeństwie. Istotne jest utrzymanie wszystkich elementów razem. Punktem wyjścia jest rodzina porównywana do komórki, rodziny łączą się w tkanki tworząc grupy, klasy. Tym co zbiera w całość jest państwo. Nie jest to jednak jedyna funkcja państwa. Społeczeństwo od organizmu różni to że społeczeństwo może się rozwijać, doskonalić. na początku jest rodzina. Człowiek jest bytem społecznym, żyje zawsze w grupie. Człowiek ze względu na pewne skłonności się rozróżniają, jedni są podporządkowani, inni rządzą. Dzięki temu rozróżnieniu tworzą się organy. Organizm sam funkcjonuje, nikt tego nie nadzoruje. Społeczeństwo składa się z różnych organów czyli instytucji społecznych, które pozostają ze sobą w relacjach np. sfera ekonomii ze sferą polityki. Relacje decydują o tym jak funkcjonuje całe społeczeństwo, jeśli jest problem z jakimś organem to całe społeczeństwo nie będzie poprawnie funkcjonować. Rodzina, sfera produkcji, państwo, religia każda z tych instytucji jest źródłem pewnej formy organizacji. Społeczeństwo ma różne organy, komórki gdzieś przynależą. Sposób łączenia tych komórek zależy od instytucji. W przypadku rodziny tym co spaja jest pozytywna emocja, sympatia. Podział pracy na tych którzy produkują i tych którzy zarządzają, pozwala to na rozwijanie zdolności człowieka. Państwo postrzegane funkcjonalnie, płaszczyzna przymusowa. Tworzy się pewna organizacja polityczna która zapewnia spoistość. Czwartą płaszczyzną jest kwestia religii formą organizacji jest kościół. Czymś naturalnym jest to że ludzie wierzą. Nieistotne jest w co się wierzy. Człowiek ma potrzebę wiary. Nieważne jest zaawansowane jest dane społeczeństwo to istnieje potrzeba wiary. Gdyby nie było języka nie byłoby komunikacji. comte zakłada że człowiek kieruje się w pierwszej kolejności emocjami a dopiero potem racjonalną analizą.
Dynamika- istnieją pewne prawa rozwoju organizmu społecznego. Cechą człowieka jest to że jest ciekawy świata, szuka odpowiedzi na pytania o swoje istnienie. Człowiek poznaje świat i tworzy wiedzę. W oparciu o tę wiedzę może rozwijać swoja zdolności. Jeżeli doszedł do jakiegoś etapu to chce cały czas się doskonalić. poziom wiedzy przesądza możliwości które przesądzają na jakie pytania odpowiedzi mogę znaleźć. Umiejętności pozwalają na rzetelną odpowiedź. Człowiek ma głód wiedzy. To co wiemy i ile wiemy przesądza światopogląd. Im więcej wiedzy tym światopogląd bardziej naukowy im mniej bardziej religijny. Wraz z rozwojem wiedzy rozwija się również ludzka świadomość. Każda epoka ma jakąś swoją świadomość która ma przełożenie w obyczajowości. Światopogląd przesądza obyczajowość, co wolno, jak się zachować. Obyczajowość przesądza o organizacji. To jak świat tłumaczymy ostatecznie przesądza o tym jak wygląda społeczeństwo, klasy, stany. Charakter organizacji ludzkiej uzależniony jest od poglądu człowieka. To w co człowiek wierzy przesądza jka będzie wyglądać jego społeczeństwo. Trzy stadia rozwoju świadomości: 1. teologiczne- tłumaczy się wszystkie zjawiska bogiem, działaniem zjawiska nadprzyrodzonego. Drugi etap to stadium metafizyczne, filozoficzne. Tak jak tłumaczono bogiem teraz tłumaczy się naturą, naturą świata, naturą rzeczy. W stadium teologicznym istnieje pogląd konserwatywny, niezmieniony, spójność społeczna. W drugiej fazie to czas dezintegracji, czas rozbijania teologicznej jedności. Faza krytyczna, wszystko się dezorganizuje. XIX wiek to koniec tego stadium, istnieje dezintegracja. Comte uważa że ludzkość znajduje się w stadium kryzysu świadomości. Jeżeli ludziom wyjaśnić jak naprawdę jest, jak społeczeństwo działa wszystko byłoby w porządku. Jedynym rozwiązaniem jest stworzyć nową religię. Wielki kryzys może być opanowany przez religię bo religię wszyscy przyjmą bo mają potrzebę wiary. Będzie to religia naukowa, jej treścią będzie nauka, niech ludzie wierzą i przyjmują w ten sposób pewne treści naukowe. Należy ukazać ludziom wiedzę o społeczeństwie usystematyzowaną przez badaczy społecznych. Trzecie stadium to będzie faza naukowa, faza pozytywna. Z jednej strony chodzi o to aby przywrócić wspólnotę, stworzyć pewną organiczną całość. Odrzucenie bajek o bogu. Budowanie w oparciu o rzetelną wiedzę naukową. W oparciu o tę wiedze będziemy wiedzieć jak się rozwija społeczeństwo, jakie reguły nim rządzą. Jeżeli będziemy mieli taką wiedzę to będziemy w stanie pomóc społeczeństwu. Docelowa struktura to zdrowy, funkcjonujący organizm. Religia uzdrowi ludzi. Ludzie z natury dobrzy więc pojawi się jedność moralna. Docelowo będzie się liczyć ekonomia. Państwo to forma organizacji w której będzie się stosowało prawa ekonomiczne. Przyszłość będzie przyszłością przemysłową, stan w którym nie będzie głodu, będzie pokój i dostatek bo odkryjemy prawa rządzące społeczeństwem.
Comte pozostaje w opozycji z wszystkimi ideologiami XIX w. comte uważa że konieczność zmiany, ewolucyjnej z którą nikt się nie zgodzi, ani socjaliści ani konserwatyści. Państwo byłoby tylko dodatkiem. Comte wierzy w kapitalizm, produkcję. Państwo radzi sobie coraz gorzej dlatego trzeba skupić się na ekonomii. Łączymy w sobie postęp, porządek aktualnie istniejący, wszystko opiera się na pozytywnym stosunku człowieka do człowieka.