Chrześcijaństwo pierwszych wieków

ćwiczenia - semestr zimowy 2009/2010

dr Bożena Gierek

Literatura podstawowa

1. Religijny kult państwowy w greckiej polis i świecie rzymskim.

Lengauer, W., Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994, s. 31-39;

Musiał, D., Antyczne korzenie chrześcijaństwa, Warszawa 2001, s. 59-60, 63-65, 69-89;

Vegetti, M., Człowiek i bogowie [w:] Człowiek Grecji, red. J.-P. Vernant, Warszawa 2000, s. 308-315, 322-325.

1. Kulty misteryjne.

Apulejusz, Metamorfozy albo Złoty osioł, przeł. E. Jędrkiewicz, Warszawa 1999, s. 208-227 (ks. XI);

Eurypides, Bachantki [w:] Tragedie, przeł. i oprac. J. Łanowski, Warszawa 1980, s. 415-439, 446-453, 456-459, 462-469, .

2. Gnoza.

Jonas, H., Religia gnozy, Kraków 1994, s. 128-144 (Hymn o perle).

3. Kanon Starego i Nowego Testamentu.

Harrington, W. J., Klucz do Biblii, Warszawa 2002, s. 13-26 (rozdz. I), s. 45-53 (rozdz. IV).

4. Apokalipsy.

Apokryfy Starego Testamentu, opr. Ks. R. Rubinkiewicz SDB, Warszawa 2000, s. 343-371 (Wyrocznie Sybilli).

1. Ugrupowania żydowskie: saduceusze, faryzeusze, zeloci, sykaryjczycy, Samarytanie, asydejczycy/chasydzi, sadokici.

Encyklopedia Biblijna, red. nauk. P. J. Achtemeier, Warszawa 1999 (faryzeusze, Sadok, saduceusze, Samaria, Samarytanie);

Flawiusz, J., Dawne dzieje Izraela, Poznań 1962, s. 622 (ks. 13, V, 9), s. 634 (ks. 13, X, 5-6), s. 836-837 (ks. 18, I, 2-6; II, 2);

Flawiusz, J., Wojna żydowska, Warszawa 1991, s. 166 (ks. 2, rozdz. VIII, 162-166);

Maier, J., Między Starym a Nowym Testamentem, Kraków 2002, s. 296-297 (sadokici), 297-299 (saduceusze), 309-310 (asydejczycy/chasydzi), 310-315 (faryzeusze), 329-330 (zeloci i sykaryjczycy).

2. Esseńczycy; Qumran.

Dąbrowski, E., Nowy Testament na tle epoki, Warszawa 1965, s. 405-409 (Pliniusz Starszy i Filon z Aleksandrii);

Flawiusz, J., Wojna żydowska, Warszawa 1991, s. 161-166 (ks. 8);

Tyloch, W., Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, Warszawa 2001, s. 79-116 (Reguła Zrzeszenia).

5. Dzieje Kościoła jerozolimskiego (helleniści): DzA 1-12; Mt 28,16-20;

Jezus z Nazaretu a Jan Chrzciciel: Mt 3; 4,12-13; 11,2-15; 14,1-12; Mk 1,1-11; 6,17-29; Łk 1,5-25, 57-80; 3,15-20; 7,18-30; J 1,19-36; 3,22-36.

6. Paweł.

DzA 13-28; Ga.

Życie i działalność św. Pawła [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 1980, s. 1273-1274.

7. Chrześcijanie w świecie pogańskim.

Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, przeł. A. Świderkówna, opr. Ks. M. Starowieyski, Kraków 1988, s. 362-366 (List do Diogneta: Krytyka judaizmu, Chrześcijanie w świecie);

Ruggiero, F., Szaleństwo chrześcijan, Kraków 2007, s. 45-47 (Pliniusz Młodszy), 94-95 (Lukian), 103-105 (Galen), s. 117-126 (Celsus).

8. Organizacja pierwszych gmin chrześcijańskich.

Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, przeł. A. Świderkówna, opr. Ks. M. Starowieyski, Kraków 1988, s. 39-52 (Didachè); 194-199 (III.3.-XII.1. - fragm. Listu św. Polikarpa do Kościoła w Filippii).

9. „Msza św.” i pokuta pierwszych chrześcijan.

Eucharystia pierwszych chrześcijan, oprac. ks. M. Starowieyski, Kraków 1987, s. 251-266 (Starożytne opisy mszy św.);

Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, przeł. A. Świderkówna, opr. Ks. M. Starowieyski, Kraków 1988, s. 256-263 [X.3.-XV(7)3.], 269-273 [XXIX(1)1.-XXXI(3)1. (o nawróceniu i pokucie w Pasterzu Hermasa).

10. Sobór nicejski I (325 r.).

Dokumenty soborów powszechnych, oprac. ks. A. Baron, ks. H. Pietras SJ, Kraków 2001, s. 21-61.

Literatura uzupełniająca

1. Religijny kult państwowy w greckiej polis i świecie rzymskim.

1. Kulty misteryjne.

Apulejusz, Metamorfozy albo Złoty osioł, przeł. E. Jędrkiewicz, Warszawa 1999, s. 5-7; przypisy: s. 313-314;

Burkert, W., Starożytne kulty misteryjne, Bydgoszcz 2001, s. 35-53 (wprowadzenie);

Eliade, M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1, Warszawa 1988, s. 204-211;

Eurypides, Bachantki [w:] Tragedie, przeł. i oprac. J. Łanowski, Warszawa 1980, s. 405-411; przypisy: s. 721, 738-739, 746, 750-757;

Hasenfratz, H.-P., Religie świata starożytnego a chrześcijaństwo, Kraków 2006, s. 114-146.

2. Gnoza.

H. Jonas, Religia gnozy, Kraków 1994.

3. Kanon Starego i Nowego Testamentu.

Kelly, J. N. D., Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1988, s. 55-58 (Natchnienie Pisma Św.);

Świderkówna, A. Rozmowy o Biblii, Warszawa 1997, s. 308-325 (Grecka Biblia);

Świderkówna, A., Rozmowy o Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2000, s. 132-139 (kanon NT);

Tyloch, W., Dzieje ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1994, s. 20-30, 301-318.

4. Apokalipsy.

Świderkówna, A., Rozmów o Biblii ciąg dalszy, Warszawa 1996, s. 185-192, 221-228.

1. Ugrupowania żydowskie: saduceusze, faryzeusze, zeloci, sykaryjczycy, Samarytanie, asydejczycy/chasydzi, sadokici.

Dąbrowski, E., Nowy Testament na tle epoki, Warszawa 1965, s. 37-41 (Samarytanie), 381-388 (Sanhedryn);

Flawiusz, J., Dawne dzieje Izraela, Poznań 1962, s. 836-837 (ks. 18, I, 5); 957 (ks. 20, IX, 3 - sykaryjczycy);

Świderkówna, A., Rozmowy o Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2000, s. 143-147 (synagoga), 148-150 (faryzeusze), 150-151 (zeloci);

Świderkówna, A., Rozmów o Biblii ciąg dalszy, Warszawa 1996, s. 229-241;

Zarys dziejów religii, red. Z. Poniatowski, Warszawa 1964, s. 511-513.

2. Esseńczycy; Qumran.

Flawiusz, J., Dawne dzieje Izraela, Poznań 1962, s. 836-837 (ks. 18, I, 5);

Maier, J., Między Starym a Nowym Testamentem, Kraków 2002, s. 315-329 (esseńczycy i wspólnota z Qumran);

Muchowski, P., Rękopisy znad Morza Martwego. Qumran - Wadi Murabba'at - Masada - Nachal Cheder, Kraków 2000, s. 23-38;

Tyloch, W., Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, Warszawa 2001.

3. Dzieje Kościoła jerozolimskiego (helleniści). Jezus z Nazaretu a Jan Chrzciciel.

Gnilka, J., Pierwsi chrześcijanie, Kraków 2004, s. 169-194 (Jan Chrzciciel a Jezus).

Trocm*, É., Pierwsze kroki chrześcijaństwa, Kraków 2004.

5. Paweł.

Ruggiero, F., Szaleństwo chrześcijan. Poganie wobec chrześcijaństwa w pierwszych wiekach, Kraków 2007, s. 19-44 (Paweł z Tarsu);

Świderkówna, A., Rozmowy o Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2000, s. 140-143, 147-148, 150-177

Trocm*, É., Pierwsze kroki chrześcijaństwa, Kraków 2004.

6. Chrześcijanie w świecie pogańskim.

Hamman, A., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990, s. 59-86 (cz. I, rozdz. III), s, 117-141 (cz. II, rozdz. II);

Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, przeł. A. Świderkówna, opr. Ks. M. Starowieyski, Kraków 1988.

Ruggiero, F., Szaleństwo chrześcijan, Kraków 2007.

7. Organizacja pierwszych gmin chrześcijańskich.

Hamman, A., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990, s. 161-217, 271-307;

Kelly, J. N. D., Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1988, s. 146-168 (rozdz. VIII).

Trocm*, É., Pierwsze kroki chrześcijaństwa, Kraków 2004, s. 155-175 (Dojrzewanie chrześcijaństwa), 177-187 (Konsolidacja i hellenizacja).

8. „Msza św.” i pokuta pierwszych chrześcijan.

Eucharystia pierwszych chrześcijan, oprac. ks. M. Starowieyski, Kraków 1987;

Hamman, A., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990, s. 243-270;

Kelly, J. N. D., Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1988, s. 146-168 (rozdz. VIII);

Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, przeł. A. Świderkówna, opr. Ks. M. Starowieyski, Kraków 1988.

9. Sobór nicejski I (325 r.)

Chadwick, H., Kościół w epoce wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 2004;

Hamman, A., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990, s. 189-191 (Prymat Rzymu).

Warunki zaliczenia:

• dopuszczalne są 2 nieobecności (włącznie z pierwszym spotkaniem!) w trakcie kursu trwającego 1 semestr;

• kolejną nieobecność - WYŁĄCZNIE USPRAWIEDLIWIONĄ - należy zaliczyć w ciągu 2 tygodni od daty nieobecności, tzn. przyjść na dyżur do osoby prowadzącej kurs i zdać materiał zrealizowany zgodnie z programem na danych zajęciach (lektura podstawowa i uzupełniająca);

• brak uczestnictwa w więcej niż 5 spotkaniach uniemożliwia otrzymanie zaliczenia z ćwiczeń;

• obecność na wszystkich zajęciach i aktywność będą premiowane przy końcowym rozliczeniu (na egzaminie) w postaci dodatkowych punktów.

Dostępne są 3 egzemplarze książki É Trocm* oraz 3 egzemplarze książki H. Jonasa.

1

---