Nowoczesna szkoła a przygotowanie do życia.

Szkoła jest środowiskiem społecznym, o charakterze intencjonalnym, w którym młodzież rozwija przydatne w życiu umiejętności, zdobywa doświadczenia, uczy się współżycia i współdziałania z innymi. Szkoła ułatwia rozwijanie i pogłębianie przekonań i postaw w sferze społecznej, moralnej, ideowej, religijnej. Jest to możliwe dzięki spełnianiu przez szkołę trzech podstawowych funkcji: dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

Nowoczesna szkoła zdecydowanie odbiega swoją organizacją, metodami edukacyjnymi i wychowawczymi oraz wszelkimi oddziaływaniami na wychowanków, od szkoły istniejącej jeszcze kilkanaście lat temu. Jej nowoczesność wymuszona została znakiem czasów, zmianami w gospodarce, przemianami politycznymi, globalizacją, rozwojem techniki i zmianą w podejściu do wychowanka.

Chciałabym omówić kilka aspektów dotyczących wpływu nowoczesnej szkoły na życie uczniów i skutków ,jakie te działania mogą wywołać w najbliższej i dalszej przyszłości.

Pierwszą sprawą, którą chce poruszyć, są: metodyka nauczania , sposoby i techniki wychowawcze, oraz osoba współczesnego nauczyciela.

Obecnie pedagodzy muszą cechować się szerokim wachlarzem kompetencji zarówno zawodowych jak i interpersonalnych. Ma to pomagać im w prawidłowym oddziaływaniu na dzieci, czyli na wychowywaniu ich, byciu dla nich opiekunem, braniu odpowiedzialności za ich rozwój i dawaniu im przykładu. Oprócz wiedzy z zakresu psychologii i pedagogiki, współczesny nauczyciel musi cechować się postawa twórczą, musi znać potrzeby i możliwości dzieci, szanować te potrzeby ,w sposób serdeczny i zrównoważony budować swój autorytet. Osobowość nauczyciela przekłada się bowiem na metody i działania w codziennej pracy dydaktyczno- wychowawczej. Dlatego twórczy nauczyciel nauczy dzieci samodzielnie stawiać pytania i rozwiązywać problemy, da im przykład jak w sposób kulturalny i asertywny dbać o siebie, nauczy ich wiązać teorię z praktyką, rozbudzi zainteresowania etc. Dzieci obserwując takiego nauczyciela mogą przejmować od niego dobre cechy, darząc go przy tym szacunkiem i ucząc się jego przedmiotu z zainteresowaniem. Nauczyciel powinien dbać także o o to, żeby dzieci nie dosięgała wszechobecna teraz przemoc (agresja słowna, przemoc fizyczna, pogarda, ”fala”). Pedagog-wychowawca musi być człowiekiem reagującym elastycznie, innowacyjnie, w taki sposób, który zabezpieczy dzieci przed wszelkimi zagrożeniami i zapewni im zaspokojenie najważniejszych potrzeb. Być może zestaw cech ,o którym napisałam, wydaje się zbyt wyidealizowany, jednak uważam, ze warto opisać go właśnie w ten sposób, ponieważ do takiej postawy powinien dążyć każdy nauczyciel.

Drugim pozytywnym aspektem, który opiszę, jest treść nauczania. Szkoły oferują ogrom kółek zainteresowań. Często uczestniczą w programach z funduszów unijnych, pozwalających na zakup nowoczesnych pomocy naukowych, czy udział w projektach edukacyjnych. Lepszy dostęp do wielu pomocy szkolnych, sprzętu multimedialnego czy wydawnictw, pozwala na lepsze przygotowanie dzieci do życia społecznego, indywidualnego, zawodowego, życia w sposób ekologiczny i uczestniczenia w kulturze. Wszelkie działania edukacyjne w szkole maja na celu rozwijanie zainteresowań, nabywanie doświadczeń w obrębie różnych przedmiotów nauki szkolnej, opanowanie komunikacji językowej i nabycie dobrych nawyków zdrowotnych. Uważam, ze współczesna szkoła jest do tego dobrze przygotowana.

Treści i sposoby przekazywania wiedzy tworzą tożsamość współczesnej szkoły. Sa to ważne aspekty wpływające na przyszłość dzieci. Jednak równie ważne są problemy, z jakimi musi borykać się współczesna szkoła, a czego świadkami są także uczniowie.

Jedną z funkcji szkoły jest zapewnianie dzieciom opieki. We współczesnym świecie, kiedy rodzice pracują długo, bardzo często dzieci muszą przebywać w świetlicach szkolnych. Mimo, ze program wychowawczy świetlicy ma na celu zapewnienie zabawy, odpoczynku, pomocy w nauce ,dzieci mogą czuć się tam osamotnione. Inna sprawą jest brak posiłków przynoszonych z domu i konieczność korzystania ze stołówki. Chodzi mi głównie o dzieci, które korzystają z dopłat do posiłków, a których rodzice nie maja środków na wykupienie obiadu. Wydawałoby się ,ze małe dziecko nie rozumie, jednak ono doskonale zauważa różnice między sobą a innymi dziećmi, szczególnie wtedy, kiedy bywa szykanowane z tego powodu. Dziecko uczy się ,ze ludzie się różnią, ze istnieją ludzie bogatsi i biedniejsi, ze nie wszystko może być sprawiedliwie rozdzielane, ze wiele zależy od warunków socjalno- bytowych. Zbagatelizowane przez wychowawców i rodziców takie rozumienie rzeczywistości, może skutkować przyszłymi frustracjami, a te z kolei mogą doprowadzić do różnych niebezpiecznych, czy nawet patologicznych zachowań (kradzieże, przemoc)Szkoła jest środowiskiem, gdzie dziecko zauważa różnice, poznaje nowych ludzi, poznaje struktury społeczne i zależności, które kierują tą hierarchią. Ogromne znaczenie ma tutaj czujne oko wychowawcy i trafne oraz aktualne podejmowanie zauważonego przez niego problemu na forum klasy, bądź indywidualnie.

Warunki socjalne mogą wpływać w szerszy sposób na edukację współczesnego pokolenia. Duże różnice w zarobkach, istnienie skrajnych grup społecznych (biednych i bogatych) powoduje tez różnice w dostępności do szkól prywatnych. Jakkolwiek zwana i finansowana, każda szkoła powinna pełnić najważniejsze funkcje jakimi jest edukacja i wychowanie. Dostępność ludzi zamożniejszych do szkół prywatnych, może powodować w dzieciach tam uczęszczających powstawanie postaw egoistycznych, nawet snobistycznych. Treści oraz metody przekazywane przez nauczycieli będą niejako inne, „lepsze” w przekonaniu i samych nauczycieli ,i rodziców a nawet uczniów. Chociaż nie powinny takie być. Istnienie grupy dzieci ,które mogą uczęszczać do szkoły prywatnej, może powodować pogłębianie się różnic w środowisku. Różnic opartych właśnie na poczuciu dostatku lub/i biedy. W wieku szkolnym, kiedy kształtuje się osobowość, istotną rolę odgrywa poczucie pewności siebie i zadowolenia. Kiedy brak jest tych emocji, a nad pozytywami góruje smutek, osamotnienie, alienacja i poczucie niższości, niemal pewne jest, ze mury szkolne opuści człowiek o niskim poczuciu własnej wartości i niskiej samoocenie.

Wysokie wymagania programowe, lub brak wyrównywania różnic między uczniami radzącymi sobie świetnie, a uczniami nie nadążającymi za programem ,są następną sprawą, którą chcę opisać.

Program nauczania, mimo, że realizowany przy pomocy bardzo dobrych pomocy, nie trafia do każdego ucznia w jednakowy sposób. Zależy to od osobniczych zdolności ucznia, jego zaangażowania, warunków domowych etc. Dzieci zdolne uważane są za łatwiejsze do wychowania, sprawiające mniej kłopotów; nauczyciele także chętniej z nimi pracują. Nie zawsze mają oni czas, by zając się dzieckiem słabszym. Odgórnie narzucane testy kompetencyjne, testy sprawdzające wiedzę z każdego przedmiotu, egzaminy gimnazjalne itp., a także duże natężenie przekazywanej wiedzy w krótkim czasie ,może powodować nasilanie się niedostatków w zdobywaniu wiedzy u dzieci słabszych. Rodzice, którzy mają pieniądze na korepetycje, będą pomagać dzieciom i kupią prywatne lekcje, jednak reguła jest taka, ze dziecko z rodziny biednej, często wielodzietnej, czasem patologicznej jest właśnie tym dzieckiem słabszym. I to ono nie ma szans na lepsze wykształcenie niż zawodowe, ponieważ w odpowiednim czasie nikt nie pomógł mu nadgonić różnic jakie wynikły z trudności. Wpisanie (czasem zupełnie niesłuszne, bo spowodowane jedna lub chwilową trudnością) dziecka w rolę ucznia słabego, może rzutować na jego dalszą edukację ,a co za tym idzie- na zawód, pracę i styl życia. Sa dzieci, których może przytłaczać duża ilość pomocy szkolnych w szkole, które nie lubią kół zainteresowań, bo np. są nieśmiałe, albo nie umieją prosić o pomoc. To właśnie one mogą stać się słabymi ogniwami goniącej za programem klasy i przez to stracić szansę na coś lepszego w życiu.

Współczesna szkoła, chociaż bardziej skierowana na ucznia i jego podmiotowość, niesie także zagrożenia dla przyszłości dzieci. zagrożenia te związane są z przemianami gospodarczymi, warunkami ekonomicznymi ,w jakim żyje współczesne społeczeństwo a także z pogłębiającymi się przez to różnicami klasowymi. Chociaż czynniki materialne nie mogą stanowić o dobru dziecka i jego przyszłości, mają na nie ogromny wpływ. Szkoła jako instytucja, w której spotykają się różne osoby z rożnych środowisk , może być płaszczyzną rysujących się różnic klasowych. Stąd istotna rola uczących w niej nauczycieli, a w szczególności ich postawa pełna sprzeciwu wobec wszelkich nierówności i braku tolerancji dla ludzi słabszych ,czy w trudniejszej sytuacji.