Ciemne wiersze Grochowiaka
Poeta dzieckiem podszyty
Ballada rycerska:
Grochowiak – poeta podszyty dzieckiem,
atmosfera świata pięcioletniego dziecka wpływa wszechstronnie na wyobraźnie i styl,
czasami Grochowiak opowiada tak jkaby to odbiorcy byli dziećmi np. Pieśń o Marchołcie,
jednak najczęściej dziećmi jesteśmy i my i on, np. Kierat, stąd nieartykułowane zabawki językowe,
unosi się nad tą poezją atmosfera bajki, motywy baśniowe przeplatają się z motywami staropolskiej przypowieści i z bajkową mitotwórczością,
w tomie jest sporo sentymentalnych nut, infantylizuje erotykę,
inspiracje Leśmianem i Gałczyńskim,
groteska to najbardziej naturalny dla Grochowiaka sposób patrzenia na świat, ma też ona najwięcej z psychiki dziecka,
Grochowiak lubi kompromitować utarte konwencje estetyczne elementami śmiesznymi lub brzydkimi,
poeta szuka nowych środków wyrazu, kompromituje kanony ładnej estetyki, kompromituje także rzeczywistość,
czerpiąc z psychiki dziecka bardziej wierzy w okrucieństwo nić dobro, okrucieństwo wywodzące się z nieuświadomionej pasji prawdy za wszelką cenę,
Grochowiak wrażliwy jest na sprzeczność, na tragizm, wykrywająca je poezja jest dla niego również ucieczką, np. Święty Szymon Słupik,
Grochowiak walczy o przezwyciężenie tragizmu, szuka pozytywnych rozwiązań, jest humanistyczny, i mimo wszystko optymistyczny,
bardziej niż synteza pasjonują go antytezy,
pasjonuje go życie: jego zmysłowość, siła i bujność,
śmierć to magia i rozkład a nie zbawienie,
Grochowiak ma w sobie wiele ironii i goryczy,
człowiek w wierszach tych pojęty jest biologicznie,
groteska plus wielość możliwości – groteska dzieckiem podszyta,
poezja kpiąco-sentymentalna,
nurt plebejski.
Groza i groteska
Manuet z pogrzebaczem:
groteska dziecięca zmienia się w groteskę grozy,
jego poezja ma specyficzną melodię – decyduje o niej wersyfikacja (sylabizm, sylabotonizm),
regularna, niekiedy silnie akcentowana rytmika sygnalizuje prymityw, automatyzację. Nasuwa myśl o teatrze kukiełek – jest to świat groteski,
inspiracje modernistyczne,
liryka ta jest nastrojowa, symboliczna, ekspresjonistyczna,
celem jego wierszy jest pobudzenie pozaestetycznych wzruszeń odbiorcy,
nastrój zamknięty w trzech słowach: śmierć – kobieta – artysta,
zaduma artysty nad śmiercią, nad trupem,
Grochowiak innymi grogami, przy pomocy innego zespołu realiów i typów skojarzeń dąży do podobnych jak moderniści celów,
fascynacja śmiercią jest jednym z głównych motywów tej poezji, w przeciwieństwie do modernistów Grochowiak fascynację tę wyrywa z kręgu skonwencjonalizowanych alegorii i pojęć,
Grochowiak to poeta konsekwentny: jeśli makabra to taka która działa najsilniej np. proces rozkładu ciała,
protoplaści Grochowiaka to poeci średniowiecza i baroku, Baudelaire, surrealistyczni malarze, Julian Tuwim,
fascynacja odrażającym konkretem, rzeczowość, zdemaskowanie życie i jego piękna – program antyestetyczny – kult brzydoty,
antyestetyzm tej poezji dotyczy tylko przedmiotów – nie dotyczy poetyckich zasad,
poeta ekspresji, wszystko wyjaskrawia,
rzutowanie na świat własnej psychiki - wewnętrzny krajobraz,
krajobrazy budowane na zasadzie nadrealistycznego malarstwa,
obrazy szare, groźne, przerażające,
lęk przed śmiercią, lęk metafizyczny,
groteska pogłębia tragizm tych wierszy, czyni go bardziej jaskrawym, jednocześnie wzbogaca je estetycznie i poznawczo,
poezja ta ukazuje lęki współczesności, kompromituje ją i kompromituje siebie – dążąc do autoterapii.
Synkretyczny indywidualista
Systematyka poetów z punktu widzenia ich stosunku do tradycji:
rewolucjoniści,
poszukiwacze i synkretycy,
stylizatorzy.
Twórczość Grochowiaka wskazuje na przynależność poety do kategorii poszukiwaczy-synkretyków, ściślej – do górnej ich warstwy, tej mianowicie, której przedstawiciele potrafią bogactwo podejmowanych tradycji literackich obrócić na korzyść spotęgowania własnej oryginalności poetyckiej.
Poezja Norwida i stylistyka barokowa dopomogły liryce Grochowiaka osiągnięciu równowagi między słowem a wyobraźnią.
Grochowiakowie obsesje: brzydoty i śmierci ukazują lęk metafizyczny i metafizyczny bunt. Jest to bunt Prometeusza.
Dandys śmierci
Ostatnie tomy:
zainteresowanie miejskim ludem, miejskim folklorem,
pociąga go kultura niższa – bliższa prawdy,
obsesja śmierci towarzyszyła mu przez całą twórczość,
łączy śmierć ze sztuką, barokowo ukazywała jej wspaniałość i groteskowość,
używał ostrych środków estetycznych dążył do zaskoczenia i zbulwersowania czytelnika,
jego fascynacja brzydotą, turpizm, mizerabilizm, antywaloryzm kryły w sobie głębokie wartości etyczne,
był poetą rozsmakowanym w kulturze – w jego działach jest wiele aluzji,
był poetą wyobraźni lotnej, pobudliwej, nerwowej i konkretnej,
bogactwo języka tworzonego ale i wyszukiwanego w tradycji.